Morze Północne
56°N 3°E/56,000000 3,000000 Zdjęcie satelitarne Morza Północnego | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwa |
|
| Powierzchnia |
565 tys. km² |
| Średnia głębokość |
96 m |
| Największa głębia |
809 m |
| Objętość |
94 000 km³ |
| Zasolenie |
do 35‰ |
| Typ morza |
szelfowe |
Położenie na mapie Europy  | |
| 56°N 3°E/56,000000 3,000000
| |
| |
Morze Północne (ang. North Sea, fr. Mer du Nord, niem. Nordsee, duń. Vesterhavet, norw. Nordsjøen, flam. Nordzee) – morze przy brzegach Europy o powierzchni 565 tys. km² (wraz z cieśniną Skagerrak) i objętości ok. 94 tys. km³, będące częścią Oceanu Atlantyckiego[1][2].
Mieści się między północno-zachodnią Europą a Wyspami Brytyjskimi. Na północy graniczy z Morzem Norweskim. Łączy się z Bałtykiem poprzez cieśninę Skagerrak i Cieśniny Bałtyckie[1]. Na południowym zachodnie łączy się z otwartym Atlantykiem poprzez cieśniny Kaletańską i La Manche[1][3]. Średnia głębokość wynosi 87 m, maksymalna (w Rynnie Norweskiej) 809 m[4]. Zdecydowana większość morza leży na szelfie. Dna akwenu wyróżnią się ławicami (największa Dogger Bank) oraz licznymi, niewielkimi zagłębieniami[1].
Prąd zimnej wody wpływa do Morza pomiędzy Orkadami a Szetlandami, kieruje się ona ku wybrzeżom Szkocji i Anglii. Cieplejszy Prąd Północnoatlantycki dostaje się przez kanał La Manche, przepływa wzdłuż wybrzeża Holandii w kierunku Danii i Norwegii. Za sprawą Prądu Północnoatlantyckiego Morze Północne nie zamarza zimą. Wyjątki stanowią holenderskie watty i część Zatoki Helgolandzkiej, gdzie występuje dryfujący lód, a podczas ostrych mrozów również lód stały. Zasolenie Morza Północnego wynosi ok. 35‰ na północy oraz ok. 34,8‰ na południu[4]. Powszechnymi zjawiskami na morzu są mgły (unoszące się przez cały rok) oraz sztormy. Wysokość fal wiatrowych u wybrzeży kontynentu wynosi 6–7 m, u wybrzeży Szkocji do 11 m[1].
Do Morza Północną uchodzą: Łaba, Ren, Tamiza, Wezera[1].
Nad morzem położone są: Wielka Brytania, Norwegia, Szwecja, Dania, Niemcy, Holandia i Belgia i Francja[3][2]. Wybrzeże Belgii jest płaskie i pozbawione wysp. Wybrzeże Holandii wyróżnia się wałami brzegowymi oraz pasmem wydm, przerwanymi w pobliżu ujścia Renu i rzeki Mozy[5]. Innym charakterystycznym elementem wybrzeża Holandii, a także Belgii, Niemiec i Danii, są watty[4].
W Morzu Północnym żyje ok. 230 gatunków ryb[2]. Morze to jest jednym z największych łowisk w Europie[3]. Poławia się głównie śledzie, dorsze, flądry i makrele. Najważniejsze porty Morza Północnego to: Rotterdam, Hamburg, Londyn, Edynburg, Göteborg, Amsterdam, Brema, Antwerpia, Rotterdam, Hul, Bergen, Newcastle upon Tyne. Na Morzu Północnym znajdują się liczne szlaki żeglugowe, m.in. z Morza Bałtyckiego przez Kanał Kiloński[1]. Pod dnem morza znajdują się złoża ropy naftowej i gazu ziemnego (eksploatowane), a także węgla kamiennego[1][4]. Wydobywa się również piasek i żwir[2]. Wydobycie ropy i gazu stanowi jedno z głównych źródeł dochodu Norwegii[6]. Państwa położone nad Morzem Północnej wyróżniają się wysokim uprzemysłowieniem. Strefa przybrzeżna jest intensywnie wykorzystywana w celach rolniczych i rekreacyjnych[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Północne, Morze, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-05-24].
- ↑ a b c d e Region II: Greater North Sea [online], ospar.org [dostęp 2025-05-24] (ang.).
- ↑ a b c Lewis M. Alexander, North Sea [online], britannica.com [dostęp 2025-05-24] (ang.).
- ↑ a b c d Oxford Wielka Encyklopedia Geografii. Tom 14. Błękitna Planeta: Historia Ziemi, Bielsko-Biała: Pascal, 2003, s. 25–26, ISBN 83-7425-146-8.
- ↑ Oxford Wielka Encyklopedia Geografii. Tom 12. Krajobrazy Ziemi i cuda przyrody, Bielsko-Biała: Pascal, 2002, s. 15, ISBN 83-7425-146-8.
- ↑ Oxford Wielka Encyklopedia Geografii. Tom 1. Europa, Bielsko-Biała: Pascal, 2005, s. 16, ISBN 83-7425-135-2.