Sakja (klasztor)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny |
architektura mongolska |
| Rozpoczęcie budowy |
1073 |
| Ważniejsze przebudowy |
1269 |
Położenie na mapie Chin  | |
 28°54′18,0″N 88°01′04,8″E/28,905000 88,018000
| |
Klasztor Sakja (tyb: ས་སྐྱ་དགོན།་, Wylie: sa skya dgon pa, od ས་སྐྱ sa skya, szara lub blada ziemia; chiń. 萨迦寺; pinyin Sàjiā sì) – buddyjski klasztor w prefekturze Xigazê, w Tybetańskim Regionie Autonomicznym. Historyczna siedziba szkoły o tym samym imieniu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budowę klasztoru dla buddyjskiej szkoły sakja rozpoczął w 1073 niejaki Konczog Gialpo (Wylie: Dkon mchog rgyal po), członek arystokratycznego rodu Khon (pochodzili z niego również wszyscy główni lamowie linii przekazu – sakjapowie). Szkoła ta, podobnie jak większość tybetańskich linii przekazu, powstała w czasach buddyjskiego odrodzenia (w okresie rozbicia politycznego w Tybecie w XI i XII wieku), a Sakja Gompa stała się jej głównym klasztorem[1][2] (do 1959).
Największe znaczenie i rozwój tradycji datowany jest na okres podboju mongolskiego, kiedy to w imieniu chanów sakjapowie zarządzali Tybetem, a wśród Mongołów zaczął rozprzestrzeniać się buddyzm. Za rządów Pakpa lamy (1256–1280), bratanka wielkiego Sakja Pandity, klasztor rozbudowano (1269–1277) dodając Wielką Świątynię (Lha-khang chen-mo), będącą de facto fortecą w stylu mongolskim[3].
Ze względu na swoją długowieczność oraz ogromne znaczenie w historii politycznej Tybetu, klasztor był miejscem przechowywania wielu bezcennych dzieł sztuki, na które składały się tradycyjne malowidła i rzeźby wytworzone w Bengalu, Kaszmirze, Nepalu i Chinach oraz zwoje biblioteczne w językach: tybetańskim, chińskim, mongolskim i sanskrycie[4][5].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kompleks został zbudowany w dolinie rzeki Trum Chu, przy czym starsza część zajmuje północne, strome zbocze, a XIII wieczna mongolska forteca usytuowana jest na drugim brzegu rzeki[4].
Zabudowany górski stok stanowił monastyczne „miasteczko” z licznymi świątyniami (Utse Nyingba, Utse Sarma, Gorum Lhakang, Shitok Labrang, Labrang Shar), z których przetrwały tylko niektóre. Pełnią one dzisiaj właściwe funkcje klasztorne, ponieważ w wyniku działań wojennych, XVI-wiecznej przebudowy i zniszczeń spowodowanych chińską rewolucją kulturalną, niewiele śladów charakterystycznej, mongolskiej architektury przetrwało. Po stronie północnej jedyną ocalałą budowlę stanowi otoczona wysokim, fortecznym murem świątynia Lhakang Czempo (Lha-khang chen-mo). W pewnej odległości od klasztoru znajdują się odosobnienia medytacyjne w formie jaskiń, w których zgodnie z tradycją miał medytować Sakja Pandita[4].
Galeria zdjęć[edytuj | edytuj kod]
-
Ruiny zabudowań na zboczu doliny -
Lhakang Czempo widziany ze zbocza doliny -
Tradycyjna zabudowa i młnki modlitewne -
Wejście główne do świątyni Lhakang Czempo
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Encyclopedia of Buddhism (pod red. E.D.Bushwella). Nowy Jork: Thomson, Gale, 2004, s. 751–752. ISBN 0-02-865720-9.
- ↑ D. Snellgrove, H. Richardson: A Cultural History of Tibet. Nowy Jork, Londyn: Frederick A. Praeger, Publishers, 1968, s. 132.
- ↑ T.V. Wylie. The First Mongol Conquest of Tibet Reinterpreted. „Harvard Journal of Asiatic Studies”. 37 (1), s. 103–133, czerwiec 1977. Harvard-Yenching Institute. ISSN 0073-0548. OCLC 1607880. (ang.).
- ↑ a b c K. Dowman: The Power Places of Central Tibet. Londyn, Nowy Jork: Routledge & Kegan Paul, 1988, s. 275–276. ISBN 978-0140191189.
- ↑ Sakya Monastery, Tibet. [w:] His Holiness the Sakya Trizin [on-line]. hhthesakyatrizin.org. [dostęp 2013-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-28)]. (ang.).