Samuel Josef Fünn
| |
| Data urodzenia |
1818 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1890 |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, publicysta, wydawca |
| |
Samuel Josef Fünn, także Finn[1] (ur. 1818, zm. 1890 w Wilnie) – żydowski pisarz, publicysta i historyk. Jeden z czołowych przedstawicieli haskali w Wilnie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W zależności od źródeł, Samuel Josef Fünn urodził się w Grodnie[1] lub Wilnie[2][3]. Uzyskał tradycyjne religijne wykształcenie[1][2], które wzbogacił poprzez samokształcenie[1]. Mieszkał w Wilnie, gdzie dołączył do kręgów zwolenników haskali i wykładał Biblię i język hebrajski[2] w lokalnej szkole rabinackiej[1].
Na początku lat 40. XIX. wraz z Lazarem Lipmanem Hurwicem[1][2] założył pismo literackie[2] „Pirche(j) Cafon”[1][2]. Był to pierwszy tego typu periodyk w Imperium Rosyjskim[2]. W latach 1860–1881 wydawał czasopismo „Ha-Karmel”[1][3], które z początku było tygodnikiem, a następnie miesięcznikiem. Fünn nie tylko je redagował i wydawał, ale i pisał do niego artykuły po hebrajsku i rosyjsku dotyczące m.in. historii Żydów czy krytykę literacką[2]. W 1863 roku założył hebrajską drukarnię[2]. Utrzymywał się z budownictwa, posiadał cegielnię i tartak[3].
Zajął istotne miejsce pośród wiodących postaci żydowskiej społeczności w Wilnie, jego rola doceniona została także przez cywilne władze miasta[2]. Należał do umiarkowanego skrzydła haskali[2], usiłując połączyć elementy tradycji z postępowymi ideami[3]. W początkach istnienia Chowewej Syjon pomógł utworzyć jej wileński oddział, który następnie współprowadził[2]. W ramach swojej pracy naukowej, którą publikował w języku hebrajskim, przygotował m.in. obszerne opracowania na temat historii Żydów[1]. W 1860 roku wydał Kirja neemana – pierwszą publikację o historii Żydów w Wilnie w języku hebrajskim[3].
Zmarł w 1890 roku w Wilnie[1].
Jego imieniem nazwano ulicę w Wilnie, w dzielnicy Śnipiszki[3].
Wybrana twórczość
[edytuj | edytuj kod]- Nidche(j) Israel (Wygnańcy Izraela), 1850
- Diwre(j) ha-jamim li-wne(j) Israel (Dzieje Żydów), 1871–1877
- Kirja neemana (Wierne miasto), 1860[1]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Rafał Żebrowski, Fünn (Finn) Samuel Josef, [w:] Polski słownik judaistyczny [online], delet.jhi.pl [dostęp 2023-06-10] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Yehuda Slutsky, Fuenn, Samuel Joseph, [w:] Encyclopaedia Judaica [online], Encyclopedia.com, 2006 [dostęp 2023-06-10] (ang.).
- ↑ a b c d e f Finn Samuel [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-06-10] (pol.).