Siódmaczek leśny

Siódmaczek leśny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	pierwiosnkowate
Rodzaj	tojeść / siódmaczek
Gatunek	siódmaczek leśny
	Nazwa systematyczna
	Lysimachia europaea (L.) U.Manns & Anderb.; Willdenowia 39: 51 (2009)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Siódmaczek leśny, s. europejski (Lysimachia europaea (L.) U.Manns & Anderb.) – gatunek rośliny z rodziny pierwiosnkowatych (tradycyjnie zaliczany do rodzaju siódmaczek Trientalis, stąd nazwa zwyczajowa niespójna z współczesną klasyfikacją naukową). Występuje w Ameryce Północnej, Azji i Europie. W Polsce roślina rozpowszechniona.

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek występuje w strefie klimatu umiarkowanego i okołobiegunowego na półkuli północnej. Rośnie w północnej i środkowej Europie na wschód od Francji i Wielkiej Brytanii, także na Islandii; w północnej Azji sięgając na południu po Kazachstan, Mongolię, północne Chiny i Japonię. Na kontynencie północnoamerykańskim obecny jest na Grenlandii oraz w jego północno-zachodniej i zachodniej części, na południu sięgając po Kalifornię^[3].

W Polsce gatunek jest pospolity na znacznej części niżu, lokalnie bywa rzadszy (np. w środkowej Wielkopolsce i na północnym Mazowszu)^[4], dość częsty jest w Sudetach, ale rzadki w Karpatach^[4]^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna. Łodyga prosto wzniesiona, o wysokości 5–20 cm^[5]^[6], rzadko do 30 cm^[6], naga. Dołem bezlistna, jedynie w szczytowej części z liśćmi w okółku^[5].
Liście: W okółku na szczycie łodygi wyrasta 5–7 eliptycznych i całobrzegich liści o zaostrzonych wierzchołkach. Pod tym okółkiem występuje od 1 do 3 znacznie mniejszych liści^[5].
Kwiaty: Wyrastają pojedynczo na długich szypułkach ze środka okółka liści, zwykle 1–2, rzadko 3–4. Kielich złożony zwykle z 7 równowąskich działek zrośniętych u nasady. Korona również składa się najczęściej z 7 płatków, barwy białej, u nasady żółtej. Pręcików jest najczęściej 7 na dość długich nitkach zrośniętych u nasady^[5]. Pojedynczy słupek o pękatej zalążni i długiej szyjce zakończonej pałeczkowatym znamieniem.
Owoce: Pękające 6–7 klapami torebki^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, geofit^[6]. Przedsłupne lub równoczesne kwiaty kwitną od maja do czerwca^[5], czasem do lipca^[6]. Kwiaty zapylane są przez owady, ale w górach nierzadka jest samopylność. Poza rozmnażaniem za pomocą nasion występuje też rozmnażanie wegetatywne za pomocą rozłogów^[5].

Gatunek związany z siedliskami ubogimi^[6], glebami świeżymi i wilgotnymi, pozbawionymi węglanu wapnia^[5]. Występuje w borach iglastych, lasach mieszanych i uboższych lasach liściastych^[5]^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl.Vaccinio-Piceetea i Ass. Calamagrostio villosae-Piceetum^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
↑ ^a ^b Lysimachia europaea (L.) U.Manns & Anderb., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-25] .
↑ ^a ^b Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 557, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j JakubJ. Mowszowicz JakubJ., Flora wiosenna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 68, ISBN 83-02-00322-0 (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 355. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 144, 147. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).

[powo-3] Lysimachia europaea (L.) U.Manns & Anderb., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-25] .

[atlas-4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 557, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[wiosna-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j JakubJ. Mowszowicz JakubJ., Flora wiosenna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 68, ISBN 83-02-00322-0 (pol.).

[rutkowski-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 355. ISBN 83-01-14342-8.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 144, 147. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]