Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Mohylewie

Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego
Крыжаўзьдзьвіжанскі сабор
	nr rej. 512Г000011
	sobór parafialny
	; Widok ogólny
Państwo	Białoruś
Obwód	mohylewski
Miejscowość	Mohylew
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	mohylewska i mścisławska
Wezwanie	Podwyższenia Krzyża Pańskiego
Wspomnienie liturgiczne	14/27 września
Historia
Data zakończenia budowy	1869
Data poświęcenia	1869
Aktualne przeznaczenie	czynna świątynia prawosławna
Dane świątyni
Styl	bizantyjsko-rosyjski
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Kopuła; • liczba kopuł	; 5
Liczba ikonostasów	1
Ołtarz; • liczba ołtarzy; • wezwania ołtarzy bocznych	; 2; Świętych Borysa i Gleba
Liczba naw	1
	Położenie na mapie Białorusi Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego
	Położenie na mapie obwodu mohylewskiego Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego
	Położenie na mapie Mohylewa Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego
	53,89617°N 30,32525°E/53,896170 30,325250
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego – prawosławny sobór w Mohylewie, w dekanacie mohylewskim miejskim^[1] eparchii mohylewskiej i mścisławskiej Egzarchatu Białoruskiego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Cerkiew została wzniesiona w 1869 z funduszy zebranych wśród wiernych na ziemi mohylewskiej na miejscu starszej, powstałej najprawdopodobniej przed XVII wieku drewnianej cerkwi. Informacje o niej pochodzą z 1634, gdy na mocy wprowadzonych przez króla Władysława IV Wazę uregulowań konfliktu między prawosławnymi a unitami budowlę przekazano na użytkowanie tym pierwszym. Z dokumentów związanych z przekazaniem wynika, że cerkiew stanowiła część monasteru Podwyższenia Krzyża Pańskiego i Świętych Borysa i Gleba^[2]. Bezpośrednio po 1634 świątynia była soborem katedralnym prawosławnej eparchii mohylewskiej, mścisławskiej i orszańskiej (zwanej później białoruską). Przy soborze mieszkali dwaj pierwsi ordynariusze eparchii – Józef i Sylwester^[2]. W 1637 w świątyni obradował zwołany przez biskupa mohylewskiego, mścisławskiego i orszańskiego Sylwestra sobór eparchialny, po nim zaś zaczęła działać tam drukarnia^[2]. Trzynaście lat później cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego przestała być soborem katedralnym, gdyż prawosławnym, po kilkunastu latach starań, udało się odzyskać monaster Przemienienia Pańskiego w Mohylewie^[3]. Monaster Świętych Borysa i Gleba działał do 1665, gdy został zniszczony podczas wojny rosyjsko-szwedzkiej. Po zakończeniu działań wojennych nie odbudowano budynków klasztornych, a jedynie cerkiew, odtąd działającą jako parafialna^[2]. O monasterze działającym przy cerkwi nie wspomina natomiast Iniessa Sluńkowa w swoim wykazie katolickich i prawosławnych klasztorów Mohylewa^[4].

Wzniesiona w 1869 cerkiew w okresie radzieckim formalnie został zamknięty, faktycznie natomiast nieprzerwanie był użytkowany liturgicznie, przez dłuższy czas jako jedyna prawosławna świątynia w mieście. W 1986 metropolita miński i białoruski Filaret ponownie nadał obiektowi sakralnemu rangę soboru^[2].

Architektura

Sobór wzniesiony został w stylu bizantyjsko-rosyjskim. Jest to budowla pięciokopułowa, z czterema niewielkimi kopułami w narożnikach i jedną, znacznie większą, usytuowaną w centralnej części obiektu, na masywnym bębnie wspartym na czterech kolumnach. Budynek zdobiony jest detalem typowym dla stylu rosyjsko-bizantyjskiego: kokosznikami, obramowaniami okien w stylu rosyjskim, fryzem, pilastrami. W obiekcie funkcjonuje, obok ołtarza głównego Podwyższenia Krzyża Pańskiego, także boczny ołtarz Świętych Borysa i Gleba, stąd potocznie świątynia funkcjonuje także jako cerkiew pod wezwaniem tych świętych^[2].

Przypisy

↑ МОГИЛЕВСКОЕ (ГОРОДСКОЕ) БЛАГОЧИНИЕ. mogeparhia.by. [dostęp 2020-10-09]. (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f История [online], church-mogilev.by [dostęp 2016-05-05] .
↑ Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 82–83. ISBN 978-83-7431-150-2.
↑ I. Sluńkowa, Chramy i monastyri Biełarusi XIX wieka w sostawie Rossijskoj Impierii. Pieriesozdanije nasledija, „Progress-Tradicija”, Moskwa 2010, ISBN 978-5-89826-326-3, ss.597–598.

[1] МОГИЛЕВСКОЕ (ГОРОДСКОЕ) БЛАГОЧИНИЕ. mogeparhia.by. [dostęp 2020-10-09]. (ros.).

[:0-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f История [online], church-mogilev.by [dostęp 2016-05-05] .

[3] Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 82–83. ISBN 978-83-7431-150-2.

[4] I. Sluńkowa, Chramy i monastyri Biełarusi XIX wieka w sostawie Rossijskoj Impierii. Pieriesozdanije nasledija, „Progress-Tradicija”, Moskwa 2010, ISBN 978-5-89826-326-3, ss.597–598.

[1]

[2]

[3]

[4]