Sokół australijski
| Falco longipennis[1] | |||
| Swainson, 1838 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sokół australijski | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Sokół australijski[4] (Falco longipennis) – gatunek ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae), zamieszkujący Australię, Tasmanię i Małe Wyspy Sundajskie. Niektóre osobniki migrują też zimą na archipelag Moluków, Nową Gwineę i Nową Brytanię. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy opisał w 1838 roku William Swainson, nadając mu nazwę Falco longipennis[2][5], która obowiązuje do tej pory[4][6][7]. Jako miejsce typowe autor wskazał Tasmanię[2][5]. Zwykle wyróżnia się trzy podgatunki F. longipennis[6][7].
Epitet gatunkowy longipennis pochodzi z łaciny i odnosi się do jego wąskich i długich skrzydeł[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
To jeden z najmniejszych australijskich ptasich drapieżników, mierzy od 30 do 36 cm. Rozpiętość skrzydeł 66–87 cm[6]. Masa ciała: samce 132–280 g, samice 190–420 g[6]. Samice są większe od samców[6].
W znacznej mierze przypomina z wyglądu sokoła wędrownego, jednak jest dużo mniejszy i ma ciemniejsze upierzenie.
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Poszczególne podgatunki zamieszkują[6][7]:
- Falco longipennis hanieli – Małe Wyspy Sundajskie od Lomboku do Timoru oraz Wetar i Wyspy Tanimbar.
- Falco longipennis longipennis – południowo-zachodnia i południowo-wschodnia Australia, wyspy w Cieśninie Bassa, Tasmania; poza sezonem lęgowym występuje także bardziej na północ – w archipelagu Moluków, na Nowej Gwinei i Nowej Brytanii.
- Falco longipennis murchisonianus – północna, środkowa i wschodnia Australia; poza sezonem lęgowym występuje także bardziej na północ – w archipelagu Moluków i południowej Nowej Gwinei.
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
W odróżnieniu od europejskich kuzynów jest bardziej zawziętym, agresywnym i śmiałym myśliwym.
Zamieszkuje otwarte tereny zalesione, gdzie szybko manewruje w locie w trakcie pościgu za innymi ptakami pomiędzy listowiem. Cechuje go zdolność do adaptacji do zmiennych warunków, toteż pojawia się na obszarach zurbanizowanych w parkach i ogrodach, wsiach, jak również na pozostałościach po tamtejszym buszu.
Za dnia łowi małe ptaki, prawie do tych osiągających ich gabaryty. Często widuje się te sokoły o zmierzchu, gdy chwytają nietoperze i duże owady. Podobnie jak sokoły wędrowne na ofiary może rzucać się z powietrza od góry lub napada zdobycz z ukrycia po szybkim pościgu.
W okresie lęgowym zajmuje gniazda innych ptaków, zwłaszcza krukowatych, znajdujące się wysoko na drzewach (co najmniej 10 m nad ziemią)[9]. Samica wysiaduje 2–3, rzadko 4 jaja[9] i zajmuje się lęgiem, podczas gdy samiec poluje. Inkubacja trwa około 35 dni, a pisklęta przebywają w gnieździe przez 34–38 dni od wyklucia[9].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje sokoła australijskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Trend liczebności populacji oceniany jest jako wzrostowy[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Falco longipennis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f D. Lepage: Australian Hobby Falco longipennis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-26]. (ang.).
- ↑ a b Falco longipennis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ a b W. Swainson, Animals in Menageries, seria: The Cabinet Cyclopædia, Londyn 1838, s. 341 (ang.).
- ↑ a b c d e f Debus, S. & Kirwan, G.M.: Australian Hobby (Falco longipennis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-26]. (ang.).
- ↑ longipennis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-12-26] (ang.).
- ↑ a b c Species account: Australian Hobby Falco longipennis. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2022. [dostęp 2022-12-26]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).