Arumuni: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Idioma-bot (dyskusja | edycje) m r2.7.3) (Robot dodał lt:Arumunai |
ilustracja |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Arumuni''' (t. ''Aromuni'') – zbiorcza nazwa obejmująca różne [[języki romańskie|romańskojęzyczne]] [[grupa etniczna|grupy etniczne]] zamieszkujące [[Bałkany]]. Liczebność: od 110 tys. według oficjalnych spisów powszechnych do 2,5 mln według szacunków własnych. |
'''Arumuni''' (t. ''Aromuni'') – zbiorcza nazwa obejmująca różne [[języki romańskie|romańskojęzyczne]] [[grupa etniczna|grupy etniczne]] zamieszkujące [[Bałkany]]. Liczebność: od 110 tys. według oficjalnych spisów powszechnych do 2,5 mln według szacunków własnych. |
||
[[File:Map-balkans-vlachs.png|thumb|Mapa terenów zamieszkiwanych przez Arumunów]] |
|||
Współcześnie Arumuni mieszkają w rozproszeniu w [[Góra|górskich]] regionach południowej [[Macedonia|Macedonii]], północnej [[Grecja|Grecji]] i południowej [[Albania|Albanii]], również w [[Bułgaria|Bułgarii]], [[Rumunia|Rumunii]], [[Serbia|Serbii]], [[Słowenia|Słowenii]] itd. W ciągu wieków ulegli asymilacji, która postępuje nadal, szczególnie w Grecji, gdzie nie mają statusu mniejszości narodowej i oficjalnie nazywani są "Grekami romanofońskimi", lecz także ''Vlachami''. |
Współcześnie Arumuni mieszkają w rozproszeniu w [[Góra|górskich]] regionach południowej [[Macedonia|Macedonii]], północnej [[Grecja|Grecji]] i południowej [[Albania|Albanii]], również w [[Bułgaria|Bułgarii]], [[Rumunia|Rumunii]], [[Serbia|Serbii]], [[Słowenia|Słowenii]] itd. W ciągu wieków ulegli asymilacji, która postępuje nadal, szczególnie w Grecji, gdzie nie mają statusu mniejszości narodowej i oficjalnie nazywani są "Grekami romanofońskimi", lecz także ''Vlachami''. |
Wersja z 14:32, 12 lip 2012
Arumuni (t. Aromuni) – zbiorcza nazwa obejmująca różne romańskojęzyczne grupy etniczne zamieszkujące Bałkany. Liczebność: od 110 tys. według oficjalnych spisów powszechnych do 2,5 mln według szacunków własnych.
Współcześnie Arumuni mieszkają w rozproszeniu w górskich regionach południowej Macedonii, północnej Grecji i południowej Albanii, również w Bułgarii, Rumunii, Serbii, Słowenii itd. W ciągu wieków ulegli asymilacji, która postępuje nadal, szczególnie w Grecji, gdzie nie mają statusu mniejszości narodowej i oficjalnie nazywani są "Grekami romanofońskimi", lecz także Vlachami.
W klasycznym ujęciu wyznacznikami arumuńskości były posługiwanie się dialektami wschodnioromańskimi (obecnie określanymi jako język arumuński), utrzymywanie się z pasterstwa transhumancyjnego i wyznawanie prawosławia.
Kwestią kontrowersyjną jest relacja desygnatu "Arumuni" do "Wołosi". Jak się wydaje, Arumuni są częścią etnosu wołoskiego zamieszkującą południową Macedonię i Epir. Pojęcie "Arumuni" jest więc węższe, niż "Wołosi".
Uważa się, iż Arumuni są zromanizowanymi potomkami ludów zamieszkujących Półwysep Bałkański przed podbojem rzymskim, m.in. Daków i Traków. W średniowieczu począwszy od (XII-XIII wiek) grupy Arumunów opuszczały Półwysep Bałkański i osiedlały się na północ od Dunaju, m.in. w Polsce, gdzie znane były jako Wołosi. Wobec wojen i prześladowań w XVIII wieku i na początku XIX wieku elity Arumunów osiedlały się masowo w miastach monarchii habsburskiej – w Budapeszcie, Belgradzie, Klużu. Arumuńscy emigranci osiedli na terenie Mołdawii i Siedmiogrodu byli główną siłą tzw. Rumuńskiego odrodzenia narodowego.
Bibliografia
- Wace A.J.B., Thompson M.S., "The nomads of the Balkans an account of life and customs among the Vlachs of Northern Pindus", Londyn 1914