Święta Anna Samotrzecia (rzeźby Wita Stwosza): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
→Święta Anna Samotrzeć z Tarnowa: drobne red. |
→Literatura: + szablon |
||
Linia 36: | Linia 36: | ||
[[Kategoria:Rzeźby]] |
[[Kategoria:Rzeźby]] |
||
[[Kategoria:Dzieła Wita Stwosza]] |
[[Kategoria:Dzieła Wita Stwosza]] |
||
{{Uniwersalny szablon nawigacyjny|SZABLON=Dzieła Wita Stwosza |
|||
|OBRAZEK=[[Grafika:20061006-03-024-Altar-02a.JPG|120px]] |
|||
|TYTUŁ='''Dzieła [[Wit Stwosz|Wita Stwosza]]''' |
|||
|KOLOR_TYTUŁ_TŁO = #ffd700 |
|||
|KOLOR_TŁO = #ffffe0 |
|||
|ZAWARTOŚĆ = |
|||
'''Dzieła w Polsce:'''<br> |
|||
[[Ołtarz Książnicki]] • |
|||
[[Ołtarz Wita Stwosza w Krakowie|Ołtarz Mariacki]] • |
|||
[[Krucyfiks Wita Stwosza|Krucyfiks Slackerowski]] • |
|||
[[Chrystus w Ogrodzie Oliwnym]] • |
|||
[[Święta Anna Samotrzeć (rzeźby Wita Stwosza)|Święta Anna Samotrzeć]] • |
|||
[[Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka]] • |
|||
[[Tumba Piotra z Bnina]] • |
|||
[[Płyta nagrobna prymasa Zbigniewa Oleśnickiego]] • |
|||
[[Epitafium Kallimacha]] • |
|||
[[Krucyfiks z Iwanowic]] • |
|||
[[Modlitwa w Ogrójcu z Ptaszkowej]] |
|||
'''Dzieła zagranicą:'''<br> |
|||
[[Epitafium Pawła Volckamera]] • |
|||
[[Ołtarz w Schwazu]] • |
|||
[[Malowidła z ołtarza w Münnerstadt|Ołtarz z Münnerstadt]] • |
|||
[[Krucyfiks ze Szpitala Ducha Św. w Norymberdze|Krucyfiks ze Szpitala Ducha Świętego]] • |
|||
[[Krucyfiks Mikołaja Wickla]] • |
|||
[[Pozdrowienie Anielskie (Zwiastowanie NMP)|Pozdrowienie Anielskie]] • |
|||
[[Zwiastowanie w Langenzenn]] • |
|||
[[Wskrzeszenie Łazarza (rycina Wita Stwosza)|Wskrzeszenie Łazarza]]''' • |
|||
[[Posągi nagrobka cesarza Maksymiliana I]] • |
|||
[[Madonna londyńska]] • |
|||
[[Archanioł Rafał z Tobiaszem]] • |
|||
[[Ołtarz Bamberski]] |
|||
|kategoria=sztuka |
|||
}} |
Wersja z 16:30, 17 mar 2008
Święta Anna Samotrzeć tzw. Tarnowska i Bernardyńska – gotyckie rzeźby związane z twórczością Wita Stwosza. Pod tym pojęciem rozumie się dwie rzeźby związane z krakowską działalnością Wita Stwosza. O ile atrybucja zaginionego dziś dzieła Świętej Anny Samotrzeci Tarnowskiej[1] Stwoszowi jest przyjęta przez niektórych badaczy, to w przypadku drugiej rzeźby Świętej Anny Samotrzeci Bernardyńskiej, znajdującej się dziś w kaplicy św. Anny przy kościele Bernardynów w Krakowie, naukowcy przypisują dzieło naśladowcy, bądź uczniowi Stwosza.
Święta Anna Samotrzeć z Tarnowa
Pierwotne miejsce i funkcja grupy figuralnej nie są znane. Dzieło zostało przeniesione do kościoła w Olszynach (gmina Brzesko), przypuszczalnie z krakowskiej kolegiaty św. Anny, lub do którejś z kaplic kościoła Mariackiego. W II poł. XIX wieku przekazane do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie. W 1940 okupanci hitlerowscy pod pretekstem wystawy dzieł Wita Stwosza zabrali to dzieło i odtąd ślad po nim zaginął.
Jest to grupa figuralna wykonana z drewna lipowego, niegdyś pokryta polichromią. Przedstawia siedzące obok siebie Matkę Boską i św. Annę. Maria karmi piersią Dzieciątko, które leży na jej łonie. Anna zwraca się do Marii, kładąc lekko lewą dłoń na ramieniu córki oraz podaje owoc granatu. Obie w długich sukniach, gładkich u góry, od pasa w dół o pionowych fałdach. Ponadto okryte są płaszczami o dynamicznym, modelunku fałd. Anna ma głowę owiniętą chustą i nakrytą welonem. Przedstawienie to zdradza trafne utrwalenie momentu oraz rodzajowy charakter, który jest wpisany w religijną treść.
W dziele tym zawarta jest symbolika napojów o najwyższym mistycznym znaczeniu. Syn Boży jest karmiony mlekiem nadającym mu pełnię życia ciała ludzkiego, zaś ukazany przez Annę owoc granatu prorokuje przelaną krew, która zbawi ludzkość i pod postacią wina będzie poić przyszłe pokolenia. Tym samym scena ta zapowiada sakramentalny wymiar Eucharystii.
Święta Anna Samotrzeć z kościoła Bernardynów
Przypuszczalnie powstała z inicjatywy Bernardynów pod wpływem tarnowskiego wzoru. Akta wizytacji kościoła św. Anny wzmiankują o corocznych procesjach zakonników ze Stradomia do kolegiaty.
Przedstawienie to posiada podobny do tarnowskiej rzeźby typ kompozycji – siedzących na ławie Marię i Annę; wyraz twarzy oraz stroje. Dzieciątko stoi na kolanach Marii, delikatnie przytrzymywane przez matkę i babkę, które kierują wzrok ku Jezusowi. Maria trzyma w swej prawicy glob. Przedstawienie to cechuje reprezentacyjność, co sugeruje postawa Dzieciątka, które lekko kieruje wzrok ku widzowi.
Kompozycja ta zawiera bogatą symbolikę odnoszącą się zarówno do Marii, jak i Jezusa. Punktem odniesienia jest glob ziemski, który Maria przekazuje pod opiekę i łaskę dłoni Dzieciątka, wyrażając tym rolę Marii jako protektorki i patronki ludzkości. Dzieciątko dotyka globu, co jest nawiązaniem do symboliki Chrystusa jako Salvator Mundi.
Przypisy
- ↑ Rzeźba znajdowała się do II wojny światowej w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie
Zobacz też
Literatura
- Adam Bochnak, Wit Stwosz w Polsce, Warszawa, 1950
- Lech Kalinowski, Franciszek Stolot (red.), Wit Stwosz w Krakowie, Kraków, 1987
- Zdzisław Kępiński, Wit Stwosz, Warszawa, 1981
- Andrzej Olszewski, Święta Anna Samotrzeć, w:, Wawel 1000-2000, Kraków, t. 2, str. 114-115, 2000
- Piotr Skubiszewski, Wit Stwosz, Warszawa, 1985