Tepanekowie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 02:02, 28 gru 2008

Tepanec, Tepanekowie - lud meksykański, który przybył do Doliny Meksyku pod koniec XII wieku lub na początku XIII^[1]. Należeli do tej samej rodziny, co Mexikowie, mieli podobny panteon bóstw i mówili językiem nahuatl. Stworzyli imperium, które upadło w wyniku wojny z Aztekami w 1428 roku. Głównymi miastami imperium były między innymi: Azcapotzalco, pełniące rolę stolicy imperium, Coyoacan, Tlacopan, Tlatelolco, Tiliuhcan, Atlacuihuayan.

Historia

Osiedlili się na zachodnim brzegu jeziora Texcoco. Za panowania tlatoaniego Acolnahuacatla, Tepanekowie przejęli Azcapotzalco z rąk miejscowej ludności.

Lata świetności Tepaneków przypadają na początek XV wieku, kiedy panował Tezozomoc. Indiańskie kroniki podają, że żył około 100 lat. Nie był zadowolony z działań, jakie prowadził jego najstarszy syn Maxtla, któremu należał się tron. W testamencie zapisał więc, aby jego młodszy syn - Teyauh objął tron po jego śmierci.

Tezozomoc umarł w 1426 roku, a po odczytaniu testamentu Maxtla wzniecił protest i wraz z bratem doszli do kompromisu, który zakładał, że razem mieli rządzić imperium Tepaneków. Obaj bracia chcieli wyeliminować siebie nawzajem. Teyauh nie dorósł jednak do swego partnera Maxtli. Był chwiejny w decyzjach i bojaźliwego charakteru, za panowania Tezozomoca mało mieszał się w sprawy polityczne i pozostawał w cieniu brata, który jako pan Coyohuacanu od 1410 roku był drugą osobą po ojcu.

Maxtla nie zamierzał oczywiście dzielić się władzą i postępował samowolnie, jakby był jedynym władcą. Teyauh zgłosił się o pomoc do Azteków z Tenochtitlanu. Młody władca Mexików - Chimalpopoca polecił mu zabić brata podczas inauguracyjnego bankietu. Rozmowę tę podsłuchał jednak szpieg Maxtla i doniósł swemu panu. Maxtla zamordował brata, podając mu truciznę i stał się jedynym, niepodzielnym władcą. W tym samym roku polecił uwięzić i zabić Chimalpopoca, którego osadzono w więzieniu-klatce żywiąc głodową strawą. Chimalpopoca zmarł w 1427 roku.

Następca Chimalpopoca, Itzcoatl, postanowił uniezależnić się spod władzy Tepaneków i wraz ze sprzymierzeńcami wypowiedział wojnę Azcapotzalco. Po roku ciężkich walk, w 1428 roku wojna skończyła się zwycięstwem wojsk sprzymierzonych. Tenochtitlan stał się państwem suwerennym, a imperium Tepaneków zostało zniszczone przez rodzące się Trójprzymierze, do którego należeli Aztekowie z Tenochtitlánu i Acolhuakanie z Texcoco. Wkrótce do Trójprzymierza dołączył także Tlacopán (dziś: Tacuba), miasto założone przez Tepaneków, które straciło znaczenie, a jego wpływy ograniczone zostały do minimum na rzecz Tenochtitlanu i Texcoco.

Rok 1428 uznaje się więc za zniszczenie imperium Tepaneków.

Tezozomoc - władca imperium Tepaneków rezydujący w Azcapotzalco. Kodeks Xolotl.

Władcy

Acolnahuacatl "Wielki Mąż" (?-1343 lub 1366^[2])
Tezozomoc "Gniewna Kamienna Twarz" (1367 lub 1370 - 1426)
Teyauh (1426)
Maxtla (1426 - 1428)

Zobacz też

↑ Datowanie różni się w zależności od źródła, włączając rok 1152 pojawiający się w Rocznikach Tlatelolco, 1210 z Chimalpahina i 1226 z Ixtlilxochitla.
↑ W źródłach istnieją różne daty. Chimalpahin wskazuje daty bardziej wiarygodne głosząc, że Acolnahuacatl panował od 1302 do 1366, a Tezozomoc od 1367 do 1426. Niektórzy współcześni historycy (między innymi López Austin) umiejscawiają śmierć Acolnahuacatla i wstąpienie Tezozomoca na tron w tym samym roku - 1371.

[1] Datowanie różni się w zależności od źródła, włączając rok 1152 pojawiający się w Rocznikach Tlatelolco, 1210 z Chimalpahina i 1226 z Ixtlilxochitla.

[2] W źródłach istnieją różne daty. Chimalpahin wskazuje daty bardziej wiarygodne głosząc, że Acolnahuacatl panował od 1302 do 1366, a Tezozomoc od 1367 do 1426. Niektórzy współcześni historycy (między innymi López Austin) umiejscawiają śmierć Acolnahuacatla i wstąpienie Tezozomoca na tron w tym samym roku - 1371.

[1]

[2]

@@ Linia 4: / Linia 4: @@
 Osiedlili się na zachodnim brzegu [[Texcoco (jezioro)|jeziora Texcoco]]. Za panowania tlatoaniego [[Acolnahuacatl]]a, Tepanekowie przejęli Azcapotzalco z rąk miejscowej ludności.
-Lata świetności Tepaneków przypadają na początek [[XV]] wieku, kiedy panował [[Tezozomoc]]. Indiańskie kroniki podają, że Tezozomoc żył około 100 lat. Ciężko chory nie był zadowolony z działań jakie prowadził jego najstarszy syn [[Maxtla]], któremu należał się tron. W testamencie zapisał więc, aby jego młodszy syn - [[Teyauh]] objął tron po jego śmierci. Tezozomoc umarł w [[1426]] roku, a po odczytaniu testamentu Maxtla wzniecił protest i wraz z bratem doszli do kompromisu, który zakładał, że razem mieli rządzić imperium Tepaneków. Oboje z braci chcieli wyeliminować siebie nawzajem. Teyauh nie dorósł jednak do swego partnera Maxtli. Był chwiejny w decyzjach i bojaźliwego charakteru, za panowania Tezozomoca mało mieszał się w sprawy polityczne i pozostawał w cieniu brata, który jako pan [[Coyohuacan]]u od [[1410]] roku był drugą osobą po ojcu. Maxtla nie zamierzał oczywiście dzielić się władzą i postępował samowolnie, jakby był jedynym władcą. Teyauh zgłosił się o pomoc do [[Aztekowie|Meksykanów]] z [[Tenochtitlan]]u. Młody władca Mexiców - [[Chimalpopoca]] polecił mu zabić brata podczas inauguracyjnego bankietu. Rozmowę tę podsłuchał jednak szpieg Maxtla i doniósł swemu panu. Maxtla zamordował brata, podając mu truciznę i stał się jedynym, niepodzielnym władcą. W tym samym roku polecił uwięzić i zabić młodego władcę Mexików, Chimalpopoca, którego osadzono w więzieniu-klatce żywiąc głodową strawą. Chimalpopoca zmarł w [[1427]] roku. Następca Chimalpopoca, [[Itzcoatl]], postanowił uniezależnić się spod władzy Tepaneków i wraz ze sprzymierzeńcami wypowiedział wojnę Azcapotzalco. Po roku ciężkich walk, w [[1428]] roku wojna skończyła się zwycięstwem wojsk sprzymierzonych. Tenochtitlan stał się państwem suwerennym, a imperium Tepaneków zostało zniszczone przez rodzące się [[Trójprzymierze (Meksyk)|Trójprzymierze]], do którego należeli Meksykanie z Tenochtitlán i [[Chichimekowie|Acolhuacanie]] z [[Texcoco]]. Wkrótce do Trójprzymierza dołączył także [[Tlacopán]] (dziś: Tacuba), miasto założone przez Tepaneków, który stracił swoje znaczenie i ograniczone zostały jego wpływy do minimum na rzecz Tenochtitlanu i Texcoco.
+Lata świetności Tepaneków przypadają na początek [[XV]] wieku, kiedy panował [[Tezozomoc]]. Indiańskie kroniki podają, że żył około 100 lat. Nie był zadowolony z działań, jakie prowadził jego najstarszy syn [[Maxtla]], któremu należał się tron. W testamencie zapisał więc, aby jego młodszy syn - [[Teyauh]] objął tron po jego śmierci.
+Tezozomoc umarł w [[1426]] roku, a po odczytaniu testamentu Maxtla wzniecił protest i wraz z bratem doszli do kompromisu, który zakładał, że razem mieli rządzić imperium Tepaneków. Obaj bracia chcieli wyeliminować siebie nawzajem. Teyauh nie dorósł jednak do swego partnera Maxtli. Był chwiejny w decyzjach i bojaźliwego charakteru, za panowania Tezozomoca mało mieszał się w sprawy polityczne i pozostawał w cieniu brata, który jako pan [[Coyohuacan]]u od [[1410]] roku był drugą osobą po ojcu.
+Maxtla nie zamierzał oczywiście dzielić się władzą i postępował samowolnie, jakby był jedynym władcą. Teyauh zgłosił się o pomoc do Azteków z [[Tenochtitlan]]u. Młody władca Mexików - [[Chimalpopoca]] polecił mu zabić brata podczas inauguracyjnego bankietu. Rozmowę tę podsłuchał jednak szpieg Maxtla i doniósł swemu panu. Maxtla zamordował brata, podając mu truciznę i stał się jedynym, niepodzielnym władcą. W tym samym roku polecił uwięzić i zabić Chimalpopoca, którego osadzono w więzieniu-klatce żywiąc głodową strawą. Chimalpopoca zmarł w [[1427]] roku.
+Następca Chimalpopoca, [[Itzcoatl]], postanowił uniezależnić się spod władzy Tepaneków i wraz ze sprzymierzeńcami wypowiedział wojnę Azcapotzalco. Po roku ciężkich walk, w [[1428]] roku wojna skończyła się zwycięstwem wojsk sprzymierzonych. Tenochtitlan stał się państwem suwerennym, a imperium Tepaneków zostało zniszczone przez rodzące się [[Trójprzymierze (Meksyk)|Trójprzymierze]], do którego należeli Aztekowie z Tenochtitlánu i [[Chichimekowie|Acolhuakanie]] z [[Texcoco]]. Wkrótce do Trójprzymierza dołączył także [[Tlacopán]] (dziś: Tacuba), miasto założone przez Tepaneków, które straciło znaczenie, a jego wpływy ograniczone zostały do minimum na rzecz Tenochtitlanu i Texcoco.
 Rok [[1428]] uznaje się więc za zniszczenie imperium Tepaneków.