Alpinizm: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Bot: Link do dobrego artykułu: ru:Альпинизм; zmiany kosmetyczne |
m Robot automatycznie usuwa linki zwrotne; zmiany kosmetyczne |
||
Linia 14: | Linia 14: | ||
W kilku językach występują odpowiedniki określeń ''„chodzący po górach”'', ''„chodzenie po górach”'' ([[język niemiecki|niemieckie]] ''Bergsteiger'', czeskie i słowackie ''horolezec'', ''horolezectvo/~ctví'') lub zbliżone [[język angielski|angielskie]] ''mountaineer'' czy [[język hiszpański|hiszpańskie]] ''montañismo''. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem [[Tatry|Tatr]] jest polskie [[taternik]] i [[taternictwo]], które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm. |
W kilku językach występują odpowiedniki określeń ''„chodzący po górach”'', ''„chodzenie po górach”'' ([[język niemiecki|niemieckie]] ''Bergsteiger'', czeskie i słowackie ''horolezec'', ''horolezectvo/~ctví'') lub zbliżone [[język angielski|angielskie]] ''mountaineer'' czy [[język hiszpański|hiszpańskie]] ''montañismo''. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem [[Tatry|Tatr]] jest polskie [[taternik]] i [[taternictwo]], które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm. |
||
Dziś określenie |
Dziś określenie alpinizm i [[alpinista]]<ref>*{{Cytuj książkę | nazwisko=Popki | imię=pod redakcją Macieja | autor= | autor link= | inni= | tytuł=Alpinizm | data=1974 | wydawca=Wydawnictwo Sport I Turystyka | miejsce=Warszawa | isbn = | strony=}}</ref> jest powszechnie zrozumiałe w świecie (choć należy pamiętać, że w krajach anglosaskich jest jednak silniej związane z Alpami, więc poprawne tłumaczenie polskich słów ''alpinizm'', ''alpinista'' na angielski w przypadku owego szerszego kontekstu powinno być na ogół ''mountaineering'', ''mountaineer'', a dopiero w szczególnym kontekście na ''alpinism'', ''alpinist''). |
||
Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji [[skała|skalnych]] i [[lód|lodowych]], oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin '''alpinizm''' w jęz. polskim rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po II wojnie światowej rywalizowal w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem ''taternictwo'', to tę rywalizację wygrał. (Natomiast inne terminy urobione od konkretnych łańcuchów górskich, takie jak ''[[andynizm]]'', ''[[himalaizm]]'', a nawet ''pireneizm'', dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów.) |
Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji [[skała|skalnych]] i [[lód|lodowych]], oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin '''alpinizm''' w jęz. polskim rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po II wojnie światowej rywalizowal w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem ''taternictwo'', to tę rywalizację wygrał. (Natomiast inne terminy urobione od konkretnych łańcuchów górskich, takie jak ''[[andynizm]]'', ''[[himalaizm]]'', a nawet ''pireneizm'', dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów.) |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
{{Przypisy|stopień= ===}} |
{{Przypisy|stopień= ===}} |
||
===Bibliografia=== |
=== Bibliografia === |
||
{{bibliografia start}} |
{{bibliografia start}} |
||
* {{cytuj książkę |nazwisko=Luebben|imię=Craig|tytuł= Wspinaczka w skale|rok=2006 | wydawca ="Galaktyka" | miejsce =Łódź | isbn=83-89896-51-6 |inni = tłumaczenie: Tomasz Kliś|autor link=Craig Luebben}} |
* {{cytuj książkę |nazwisko=Luebben|imię=Craig|tytuł= Wspinaczka w skale|rok=2006 | wydawca ="Galaktyka" | miejsce =Łódź | isbn=83-89896-51-6 |inni = tłumaczenie: Tomasz Kliś|autor link=Craig Luebben}} |
Wersja z 12:36, 3 kwi 2010
Alpinizm posiada dwa albo trzy znaczenia, szersze i węższe.
1A. W sensie najbardziej dosłownym alpinizm to każda wspinaczka górska uprawiana w Alpach.
1B. W sensie potocznym alpinizm to każda wspinaczka górska (inaczej wspinaczka wysokogórska) uprawiana w górach wysokich (o rzeźbie alpejskiej), ale nie tylko w samych Alpach.
2. Natomiast według polskich ustawodawców alpinizm jest jeszcze szerszą dziedziną sportu, obejmującą w zasadzie każdy rodzaj wspinaczki wymagający pewnego przygotowania specjalistycznego (i na ogół specjalistycznego ekwipunku):
- wspinaczkę sportową,
- wspinaczkę wysokogórską,
- alpinizm jaskiniowy
- narciarstwo wysokogórskie.
W kilku językach występują odpowiedniki określeń „chodzący po górach”, „chodzenie po górach” (niemieckie Bergsteiger, czeskie i słowackie horolezec, horolezectvo/~ctví) lub zbliżone angielskie mountaineer czy hiszpańskie montañismo. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem Tatr jest polskie taternik i taternictwo, które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm. Dziś określenie alpinizm i alpinista[1] jest powszechnie zrozumiałe w świecie (choć należy pamiętać, że w krajach anglosaskich jest jednak silniej związane z Alpami, więc poprawne tłumaczenie polskich słów alpinizm, alpinista na angielski w przypadku owego szerszego kontekstu powinno być na ogół mountaineering, mountaineer, a dopiero w szczególnym kontekście na alpinism, alpinist).
Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji skalnych i lodowych, oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin alpinizm w jęz. polskim rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po II wojnie światowej rywalizowal w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem taternictwo, to tę rywalizację wygrał. (Natomiast inne terminy urobione od konkretnych łańcuchów górskich, takie jak andynizm, himalaizm, a nawet pireneizm, dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów.)
Stąd np. nazwa organizacji, zrzeszającej większość klubów wysokogórskich (czyli klubów wspinaczkowych) w Polsce, brzmi Polski Związek Alpinizmu.
Powszechnie uznaje się, iż inicjatorem alpinizmu w sensie dosłownym (1A), rozumianego jako poznawanie i zdobywanie Alp metodami wspinaczkowymi, był w II. połowie XVIII w. szwajcarski przyrodnik z Genewy Horacy-Benedykt de Saussure.
Zobacz też
- wspinaczka
- wspinaczka górska
- wspinaczka skalna
- wspinaczka lodowa
- himalaizm
- taternictwo
- styl alpejski
- speleologia
- ↑ *pod redakcją Macieja Popki: Alpinizm. Warszawa: Wydawnictwo Sport I Turystyka, 1974.
<ref>
o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>
, nie był użyty wcześniej w treści.Bibliografia
- Craig Luebben: Wspinaczka w skale. tłumaczenie: Tomasz Kliś. Łódź: "Galaktyka", 2006. ISBN 83-89896-51-6.
- Allen Fyffe, Iain Peter: Podręcznik wspinaczki. Łódź: "Galaktyka", 2003. ISBN 83-87914-09-6.