Czarny obelisk Salmanasara III: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
drobne redakcyjne |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Black-obelisk.jpg|thumb|300px|Czarny obelisk Salmanasara III w zbiorach [[Muzeum Brytyjskie|British Museum]] (Room 6: Assyrian sculpture).]] |
[[Plik:Black-obelisk.jpg|thumb|300px|Czarny obelisk Salmanasara III w zbiorach [[Muzeum Brytyjskie|British Museum]] (Room 6: Assyrian sculpture).]] |
||
[[Plik:Jehu-on-Obelisk-of-Shalmaneser.jpg|thumb|300px|[[Jehu]], król [[Królestwo Izraela (państwo północne)|północnego królestwa Izraela]], składający trybut Salmanasarowi III - jeden z paneli czarnego obelisku]] |
[[Plik:Jehu-on-Obelisk-of-Shalmaneser.jpg|thumb|300px|[[Jehu]], król [[Królestwo Izraela (państwo północne)|północnego królestwa Izraela]], składający trybut Salmanasarowi III - jeden z paneli czarnego obelisku]] |
||
'''Czarny obelisk Salmanasara III''' – kamienny, czworoboczny obelisk odnaleziony w 1846 roku przez [[Austen Henry Layard|Austena H. Layarda]] w czasie wykopalisk w [[Kalchu]] (obecne Nimrud w północnym [[Irak]]u)<ref name=obelisk>[http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/t/the_black_obelisk_of_shalmanes.aspx The Black Obelisk of Shalmaneser III - opis zabytku na oficjalnej stronie British Museum]</ref>. Upamiętnione na nim zostały militarne dokonania [[Asyria|asyryjskiego]] króla [[Salmanasar III|Salmanasara III]] (858-825 p.n.e.). Zabytek ten znany jest przede wszystkim z umieszczonego na nim przedstawienia [[Jehu]], |
'''Czarny obelisk Salmanasara III''' – kamienny, czworoboczny obelisk odnaleziony w 1846 roku przez [[Austen Henry Layard|Austena H. Layarda]] w czasie wykopalisk w [[Kalchu]] (obecne Nimrud w północnym [[Irak]]u)<ref name=obelisk>[http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/t/the_black_obelisk_of_shalmanes.aspx The Black Obelisk of Shalmaneser III - opis zabytku na oficjalnej stronie British Museum]</ref>. Upamiętnione na nim zostały militarne dokonania [[Asyria|asyryjskiego]] króla [[Salmanasar III|Salmanasara III]] (858-825 p.n.e.). Zabytek ten znany jest przede wszystkim z umieszczonego na nim przedstawienia [[Jehu]], wzmiankowanego w [[Biblia|Biblii]]króla [[starożytny Izrael|Izraela]]. Obecnie obelisk znajduje się w zbiorach [[Muzeum Brytyjskie|British Museum]]. |
||
== Opis == |
== Opis == |
||
Linia 8: | Linia 8: | ||
Wszystkie sceny obelisku przedstawiają składanie trybutu przed władcą asyryjskim. W kolejności od szczytu do podstawy ukazują one odpowiednio: (1) składanie trybutu przez króla Suę z Gizanu (południowo-zachodni Iran); (2) składanie trybutu przez [[Jehu]] z rodu [[Omri]] ([[Królestwo Izraela (państwo północne)|północne królestwo Izraela]]); (3) składanie trybutu przez nienazwanego z imienia władcę z kraju Musri ([[starożytny Egipt|Egipt]]?); (4) składanie trybutu przez Marduk-apil-usura z Suhi (rejon środkowego [[Eufrat]]u); (5) składanie trybutu przez Qalparundę z Patiny (region wokół miasta [[Antiochia (Turcja)|Antakya]] w [[Turcja|Turcji]])<ref name=obelisk /> |
Wszystkie sceny obelisku przedstawiają składanie trybutu przed władcą asyryjskim. W kolejności od szczytu do podstawy ukazują one odpowiednio: (1) składanie trybutu przez króla Suę z Gizanu (południowo-zachodni Iran); (2) składanie trybutu przez [[Jehu]] z rodu [[Omri]] ([[Królestwo Izraela (państwo północne)|północne królestwo Izraela]]); (3) składanie trybutu przez nienazwanego z imienia władcę z kraju Musri ([[starożytny Egipt|Egipt]]?); (4) składanie trybutu przez Marduk-apil-usura z Suhi (rejon środkowego [[Eufrat]]u); (5) składanie trybutu przez Qalparundę z Patiny (region wokół miasta [[Antiochia (Turcja)|Antakya]] w [[Turcja|Turcji]])<ref name=obelisk /> |
||
Na szczególną uwagę zasługuje druga scena od góry, na której przedstawiony został [[Jehu |
Na szczególną uwagę zasługuje druga scena od góry, na której przedstawiony został [[Jehu]] król [[Królestwo Izraela (państwo północne)|północnego królestwa Izraela]], który złożył trybut [[Salmanasar III|Salmanasarowi III]] w 841 r. p.n.e. [[Achab|Ahab]], syn [[Omri]], król północnego królestwa Izraela, stracił życie kilka lat wcześniej walcząc z królem [[Damaszek|Damaszku]]. Jego syn i następca, [[Joram (król Izraela)|Joram]], po kilkuletnim panowaniu utracił tron, na którym zasiadł [[Jehu]], uzurpator, który zerwał istniejące przymierze z [[Fenicja|Fenicją]] i [[królestwo Judy|Judą]] podporządkowując się [[Asyria|Asyrii]]. Tekst ponad sceną składania przez niego trybutu Salmanasarowi III brzmi następująco:<br /> |
||
''"Trybut [[Jehu]], z rodu [[Omri]] ([[język akadyjski|akad]]. <sup>m</sup>Ia-u-a mār <sup>m</sup>Hu-um-ri). Otrzymałem od niego srebro, złoto, złotą misę, złotą wazę z ostro zakończonym dnem, złote kubki, złote naczynia, cynę, berło (godne) królewskiej dłoni, włócznie"''<ref name=obelisk />. |
''"Trybut [[Jehu]], z rodu [[Omri]] ([[język akadyjski|akad]]. <sup>m</sup>Ia-u-a mār <sup>m</sup>Hu-um-ri). Otrzymałem od niego srebro, złoto, złotą misę, złotą wazę z ostro zakończonym dnem, złote kubki, złote naczynia, cynę, berło (godne) królewskiej dłoni, włócznie"''<ref name=obelisk />. |
Wersja z 23:16, 22 paź 2011
Czarny obelisk Salmanasara III – kamienny, czworoboczny obelisk odnaleziony w 1846 roku przez Austena H. Layarda w czasie wykopalisk w Kalchu (obecne Nimrud w północnym Iraku)[1]. Upamiętnione na nim zostały militarne dokonania asyryjskiego króla Salmanasara III (858-825 p.n.e.). Zabytek ten znany jest przede wszystkim z umieszczonego na nim przedstawienia Jehu, wzmiankowanego w Bibliikróla Izraela. Obecnie obelisk znajduje się w zbiorach British Museum.
Opis
Czarny obelisk Salmanasara III wykonany został z czarnego wapienia, ma wysokość 1,98 metra i szerokość 0,46 metra[1]. Szczyt obelisku zwęża się schodkowo ku górze. Na każdym z jego czterech boków znajduje się pięć umieszczonych jeden nad drugim paneli z przedstawieniami reliefowymi. Panele te są częściami pięciu ułożonych w układzie pasowym scen obiegających obelisk dookoła. Każdej scenie towarzyszy umieszczona ponad nią inskrypcja w piśmie klinowym wyjaśniająca co zostało na niej przedstawione. Inskrypcje klinowe pokrywają również szczyt i dół obelisku.
Wszystkie sceny obelisku przedstawiają składanie trybutu przed władcą asyryjskim. W kolejności od szczytu do podstawy ukazują one odpowiednio: (1) składanie trybutu przez króla Suę z Gizanu (południowo-zachodni Iran); (2) składanie trybutu przez Jehu z rodu Omri (północne królestwo Izraela); (3) składanie trybutu przez nienazwanego z imienia władcę z kraju Musri (Egipt?); (4) składanie trybutu przez Marduk-apil-usura z Suhi (rejon środkowego Eufratu); (5) składanie trybutu przez Qalparundę z Patiny (region wokół miasta Antakya w Turcji)[1]
Na szczególną uwagę zasługuje druga scena od góry, na której przedstawiony został Jehu król północnego królestwa Izraela, który złożył trybut Salmanasarowi III w 841 r. p.n.e. Ahab, syn Omri, król północnego królestwa Izraela, stracił życie kilka lat wcześniej walcząc z królem Damaszku. Jego syn i następca, Joram, po kilkuletnim panowaniu utracił tron, na którym zasiadł Jehu, uzurpator, który zerwał istniejące przymierze z Fenicją i Judą podporządkowując się Asyrii. Tekst ponad sceną składania przez niego trybutu Salmanasarowi III brzmi następująco:
"Trybut Jehu, z rodu Omri (akad. mIa-u-a mār mHu-um-ri). Otrzymałem od niego srebro, złoto, złotą misę, złotą wazę z ostro zakończonym dnem, złote kubki, złote naczynia, cynę, berło (godne) królewskiej dłoni, włócznie"[1].
Na uwagę zasługują też przedstawione wśród darów dla króla asyryjskiego egzotyczne zwierzęta, takie jak wielbłądy, małpy, słoń lub nosorożec. Władcy asyryjscy uwielbiali ozdabiać swe królewskie parki roślinami i zwierzętami normalnie niewystępującymi na terenie Mezopotamii.
Na inskrypcję na szczycie i u podstawy obelisku składają się fragmenty roczników królewskich Salmanasara III opisujące kampanie wojenne prowadzone przez niego samego i Dajjan-Aszura, jego turtannu (dowódcę wojsk).
Obelisk powstał pod koniec panowania Salmanasara III i w Kalchu został umieszczony w miejscu publicznym w roku 825 r. p.n.e., wtedy w Asyrii trwała wojna domowa o władzę pomiędzy synami Salmanasara III.