Agora: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Linia 33: | Linia 33: | ||
[[Kategoria:Architektura starożytnej Grecji]] |
[[Kategoria:Architektura starożytnej Grecji]] |
||
[[Kategoria:Obiekty budowlane]] |
[[Kategoria:Obiekty budowlane]] |
||
[[ar:أغورا]] |
|||
[[bn:আগোরা]] |
|||
[[bg:Агора]] |
|||
[[br:Agora]] |
|||
[[ca:Àgora]] |
|||
[[cs:Agora]] |
|||
[[cy:Agora]] |
|||
[[de:Agora]] |
|||
[[et:Agoraa]] |
|||
[[el:Αρχαία Αγορά]] |
|||
[[en:Agora]] |
|||
[[es:Ágora]] |
|||
[[eo:Agoro]] |
|||
[[eu:Agora]] |
|||
[[fa:آگورا]] |
|||
[[fr:Agora]] |
|||
[[gl:Ágora]] |
|||
[[ko:아고라]] |
|||
[[hr:Agora]] |
|||
[[id:Agora]] |
|||
[[ia:Agora]] |
|||
[[it:Agorà]] |
|||
[[he:אגורה (מקום כינוס)]] |
|||
[[lb:Agora]] |
|||
[[hu:Agora]] |
|||
[[mk:Агора]] |
|||
[[nl:Agora]] |
|||
[[ja:アゴラ]] |
|||
[[no:Agora]] |
|||
[[pt:Ágora]] |
|||
[[ro:Agora]] |
|||
[[ru:Агора]] |
|||
[[sk:Agora (námestie)]] |
|||
[[sr:Агора]] |
|||
[[fi:Agora]] |
|||
[[sv:Agora]] |
|||
[[tr:Agora]] |
|||
[[uk:Агора]] |
|||
[[vi:Agora]] |
|||
[[zh:阿哥拉]] |
Wersja z 17:39, 12 mar 2013
Agora (gr. ἀγορά, dosł. miejsce zgromadzeń) – główny plac, rynek w miastach starożytnej Grecji. Centrum wokół którego toczyło się życie polityczne, religijne, a czasami także handlowe.
We wczesnym etapie rozwoju polis agorą nazywano samo zgromadzenie obywateli uprawnionych do głosowania[1].
Początkowo, w miastach z długą tradycją osadniczą, była nieplanowa, o niezbyt wyraźnych granicach, często jej plan był zaburzony budynkami o charakterze publicznym lub religijnym (po stronie zachodniej) i straganami (po stronie wschodniej), czy centralnie przebiegającą ulicą[2].
Od V wieku p.n.e. „agora jońska”, zakładana według systemu hippodamejskiego, miała najczęściej kształt prostokąta, który - począwszy od okresu klasycznego - otaczały portyki kolumnowe (stoa)[3]. Przez jej środek z reguły przechodziła główna ulica miasta. Na agorze znajdowały się zazwyczaj budowle o przeznaczeniu religijnym i publicznym, mównice i siedzenia dla urzędników, studnie/fontanny oraz pomniki.
Wejście do agory miało niekiedy formę imponującej bramy, jak np. w Efezie, Priene czy Milecie.
Do najbardziej znanych należy agora ateńska. Miejsce, w którym powstała, zostało wybrane jeszcze w czasach Solona (około roku 600 p.n.e.)[1]. Był to nieregularny plac o lekkim nachyleniu, co zapewniało naturalny odpływ wody deszczowej, przy głównej drodze wiodącej na Akropol. Otoczenie było zdatne do zabudowy, sąsiadujące ze strefą mieszkalną Aten.
W okresie klasycznym Agora ateńska była miejscem handlu, a także wielkich zgromadzeń mieszkańców i debat politycznych. W tym miejscu odbywały się wybory urzędników i sądy skorupkowe (ostracyzm), wystawiano (zanim wzniesiono stały teatr Dionizosa na południowych stokach Akropolu) sztuki teatralne, a także organizowano zawody sportowe[1].
Budowle wokół agory wznosili Kimon (V wiek p.n.e.), Likurg (IV wiek p.n.e.), władcy hellenistyczni (II wiek p.n.e.), a także Rzymianie: ostatnią monumentalną budowlą była biblioteka Hadriana z II wieku n.e.[4].
Rzymskim odpowiednikiem agory ateńskiej było Forum Romanum.
Zobacz też
Bibliografia
- Encyklopedia sztuki starożytnej. Anna Derwojedowa, Andrzej Dulewicz, Bożena Grochala (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12466-0.
- N.G.L. Hammond: Dzieje Grecji. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973.
- W dawnych Atenach. Janina Kosińska, Krzysztof Plater (red.). Zakład Narodowy im Ossolińskich, 1971.