Agora ateńska
Agora ateńska – najsłynniejsza agora znajdująca się w Atenach w starożytnej Grecji.
Usytuowano na niej świątynie, biblioteki i budynki użytku publicznego. Charakterystycznymi budowlami były stoa, czyli zadaszone kolumnady, które chroniły przed deszczem lub słońcem. Agora mieściła się u podnóża stromego, skalistego wzgórza – Akropolu. Działały tu najważniejsze państwowe urzędy, kupcy oferowali swe towary, odbywały się uroczystości publiczne.
Miejsce, w którym powstała, zostało wybrane jeszcze w czasach Solona (około roku 600 p.n.e.)[1]. Był to nieregularny plac o lekkim nachyleniu, co zapewniało naturalny odpływ wody deszczowej, przy głównej drodze wiodącej na Akropol. Otoczenie było zdatne do zabudowy, sąsiadujące ze strefą mieszkalną Aten.
W okresie klasycznym Agora ateńska była miejscem handlu, a także wielkich zgromadzeń mieszkańców i debat politycznych. W tym miejscu odbywały się wybory urzędników i sądy skorupkowe (ostracyzm), wystawiano (zanim wzniesiono stały teatr Dionizosa na południowych stokach Akropolu) sztuki teatralne, a także organizowano zawody sportowe[1].
Budowle wokół agory wznosili Kimon (V wiek p.n.e.), Likurg (IV wiek p.n.e.), władcy hellenistyczni (II wiek p.n.e.), a także Rzymianie: ostatnią monumentalną budowlą była biblioteka Hadriana z II wieku n.e.[1]
Splądrowana przez wojska Sulli w 86 roku p.n.e. uległa ostatecznej zagładzie podczas najazdu Herulów w roku 267 n.e.[1] Z biegiem czasu w miejscu dawnej agory powstawać zaczęła chaotyczna zabudowa miejska, którą wyburzono dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku, co pozwoliło wejść na teren archeologom i konserwatorom zabytków[1].
Aktualnie ateńską agorę dzielimy na tzw. Agorę Grecką i Agorę Rzymską. W czasach nam współczesnych, Agora Grecka, w zrekonstruowanym budynku, zwanym Stoą Attalosa, na co dzień mieszczącym Muzeum Agory, gościła m.in. ceremonię rozszerzenia Unii Europejskiej w maju 2004. Z kolei Agora Rzymska bywa miejscem najbardziej eleganckich i oficjalnych, międzynarodowych wydarzeń kulturalnych, zwykle łączonych z koncertem, odbywanym na otwartej przestrzeni terenu archeologicznego.
Budynki i konstrukcje na Agorze Greckiej[edytuj | edytuj kod]
- Budynek sądu
- Mennica
- Zegar wodny
- Stoa południowa
- Heliaia
- Strategeion
- Kolonos Agorajos
- Tolos
- Kamienie graniczne agory
- Pomnik herosów eponimów
- Stary buleuterion (Metroon)
- Nowy buleuterion
- Hefajstejon (Świątynia Hefajstosa)
- Świątynia Apollina Patroosa
- Stoa Zeusa
- Ołtarz Dwunastu Bogów
- Stoa Królewska
- Świątynia Afrodyty Urania
- Stoa Hermesa
- Stoa Poikile (Portyk Malowany)
Część północna agory (na planie u góry po prawej) nie została jeszcze w całości odkopana, ale zgodnie z przekazami autorów starożytnych znajdują się tam zapewne fundamenty stoi Hermesa i Poikile[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia sztuki starożytnej. Anna Derwojedowa, Andrzej Dulewicz, Bożena Grochala (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12466-0.
- N.G.L. Hammond: Dzieje Grecji. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973.
- W dawnych Atenach. Janina Kosińska, Krzysztof Plater (red.). Zakład Narodowy im Ossolińskich, 1971.
