Skarpa (architektura): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
|||
Linia 18: | Linia 18: | ||
[[Kategoria:Elementy budowlane]] |
[[Kategoria:Elementy budowlane]] |
||
[[be:Контрфорс]] |
|||
[[be-x-old:Кантрафорс]] |
|||
[[ca:Contrafort]] |
|||
[[cs:Opěrný systém]] |
|||
[[da:Stræbepille]] |
|||
[[de:Strebewerk]] |
|||
[[et:Tugipiilar]] |
|||
[[en:Buttress]] |
|||
[[es:Contrafuerte]] |
|||
[[eu:Hormabular]] |
|||
[[fr:Contrefort]] |
|||
[[gl:Contraforte]] |
|||
[[ko:버트레스]] |
|||
[[hr:Kontrafor]] |
|||
[[io:Kontraforto]] |
|||
[[it:Contrafforte]] |
|||
[[kk:Контрфорс]] |
|||
[[lt:Kontraforsas]] |
|||
[[nl:Steunbeer]] |
|||
[[ja:控え壁]] |
|||
[[pt:Contraforte]] |
|||
[[ro:Contrafort]] |
|||
[[ru:Контрфорс (архитектура)]] |
|||
[[simple:Buttress]] |
|||
[[sk:Oporný systém (architektúra)]] |
|||
[[sv:Strävpelare]] |
|||
[[th:ครีบยัน]] |
|||
[[zh:扶壁]] |
Wersja z 18:30, 8 paź 2016
Skarpa, szkarpa, przypora – pionowy element konstrukcyjny budowli, mur odchodzący prostopadle na zewnątrz od ściany wysokiego budynku w postaci filara. Zadaniem przypory jest wzmocnienie ściany oraz przenoszenie ciężaru sklepienia (lub sklepień) budowli na podłoże (grunt, fundament).
Oglądany z boku, rozszerza się ku dołowi schodkowo lub pochyło. Podtrzymuje ścianę i równoważy siły rozporowe od znajdujących się w środku łęku lub sklepienia. Umożliwia stosowanie dużych, wysokich okien, zajmujących dużą powierzchnię ścian, które przez to traciły swoją funkcję nośną. Stosowany także w budowlach technicznych jak ściany fortyfikacji, kanałów itp.
Szczególnie rozwiniętą postać skarpa przybierała w romańskiej i gotyckiej architekturze kościelnej. Romańskie skarpy były wydatne, masywne, odchodząc dość daleko od podpieranych ścian, natomiast w gotyku skarpy przybrały bardzo charakterystyczne dla tego okresu formy uskokowych ażurowych podpór jeszcze dalej odchodzących od ścian nośnych, tworząc system przyporowy w postaci wielu stopni łęków i filarów przyporowych.
Przyporą nazywane jest także rusztowanie podpierające wychyloną od pionu ścianę i zapobiegające jej zawaleniu.
Zobacz też
Bibliografia
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 131-132. ISBN 83-85001-89-1.