Alpinizm: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
Andrzei111 (dyskusja | edycje) m Anulowanie - nie właściwe miejsce, , drobne techniczne |
||
| Linia 13: | Linia 13: | ||
* [[Skialpinizm|narciarstwo wysokogórskie]]. |
* [[Skialpinizm|narciarstwo wysokogórskie]]. |
||
W kilku językach występują odpowiedniki określeń „chodzący po górach”, „chodzenie po górach” ([[język niemiecki|niemieckie]] ''Bergsteiger'', [[Język czeski|czeskie]] i [[Język słowacki|słowackie]] ''horolezec'', ''horolezectvo/~ctví'') lub zbliżone [[język angielski|angielskie]] ''mountaineer'' czy [[język hiszpański|hiszpańskie]] ''montañismo''. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem [[Tatry|Tatr]] jest polskie taternik i [[taternictwo]], które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm. |
W kilku językach występują odpowiedniki określeń „chodzący po górach”, „chodzenie po górach” ([[język niemiecki|niemieckie]] ''Bergsteiger'', [[Język czeski|czeskie]] i [[Język słowacki|słowackie]] ''horolezec'', ''horolezectvo/~ctví'') lub zbliżone [[język angielski|angielskie]] ''mountaineer'' czy [[język hiszpański|hiszpańskie]] ''montañismo''. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem [[Tatry|Tatr]] jest polskie taternik i [[taternictwo]], które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm. |
||
Dziś określenie alpinizm i [[alpinista]]<ref>*{{Cytuj książkę | nazwisko=Popki | imię=pod redakcją Macieja | autor= | autor link |
Dziś określenie alpinizm i [[alpinista]]<ref>*{{Cytuj książkę | nazwisko=Popki | imię=pod redakcją Macieja | autor= | autor link= | tytuł=Alpinizm | data=1974 | wydawca=Wydawnictwo Sport I Turystyka | miejsce=Warszawa | isbn = | strony=}}</ref> jest powszechnie zrozumiałe w świecie (choć należy pamiętać, że w [[Kraje anglosaskie|krajach anglosaskich]] jest jednak silniej związane z Alpami, więc poprawne tłumaczenie polskich słów ''alpinizm'', ''alpinista'' na angielski w przypadku owego szerszego kontekstu powinno być na ogół ''mountaineering'', ''mountaineer'', a dopiero w szczególnym kontekście na ''alpinism'', ''alpinist''). |
||
Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji [[skała|skalnych]] i [[lód|lodowych]], oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin '''alpinizm''' w [[Język polski|języku polskim]] rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] rywalizował w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem ''taternictwo'', to tę rywalizację wygrał. Natomiast inne terminy urobione od konkretnych [[Łańcuch górski|łańcuchów górskich]], takie jak ''[[andynizm]]'', ''[[himalaizm]]'', a nawet ''pireneizm'', dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów. |
Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji [[skała|skalnych]] i [[lód|lodowych]], oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin '''alpinizm''' w [[Język polski|języku polskim]] rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] rywalizował w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem ''taternictwo'', to tę rywalizację wygrał. Natomiast inne terminy urobione od konkretnych [[Łańcuch górski|łańcuchów górskich]], takie jak ''[[andynizm]]'', ''[[himalaizm]]'', a nawet ''pireneizm'', dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów. |
||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
* [[styl alpejski]] |
* [[styl alpejski]] |
||
* [[speleologia]] |
* [[speleologia]] |
||
* [[Antoni Malczewski (poeta)]] |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
| Linia 35: | Linia 34: | ||
{{Commonscat|Mountaineering}} |
{{Commonscat|Mountaineering}} |
||
* {{cytuj książkę |nazwisko=Luebben|imię=Craig|tytuł= Wspinaczka w skale|rok=2006 | wydawca ="Galaktyka" | miejsce =Łódź | isbn=83-89896-51-6 |inni = tłumaczenie: Tomasz Kliś|autor link=Craig Luebben}} |
* {{cytuj książkę |nazwisko=Luebben|imię=Craig|tytuł= Wspinaczka w skale|rok=2006 | wydawca ="Galaktyka" | miejsce =Łódź | isbn=83-89896-51-6 |inni = tłumaczenie: Tomasz Kliś|autor link=Craig Luebben}} |
||
* {{cytuj książkę |nazwisko=Fyffe | imię =Allen | nazwisko2 =Peter | imię2 =Iain | tytuł =Podręcznik wspinaczki | wydawca ="Galaktyka" | miejsce =Łódź | rok =2003 | isbn =83-87914-09-6 |
* {{cytuj książkę |nazwisko=Fyffe | imię =Allen | nazwisko2 =Peter | imię2 =Iain | tytuł =Podręcznik wspinaczki | wydawca ="Galaktyka" | miejsce =Łódź | rok =2003 | isbn =83-87914-09-6}} |
||
[[Kategoria:Wspinaczka]] |
[[Kategoria:Wspinaczka]] |
||
Wersja z 01:28, 17 lis 2016
Alpinizm ma dwa albo trzy znaczenia, szersze i węższe.
1A. W sensie najbardziej dosłownym alpinizm to każda wspinaczka górska uprawiana w Alpach.
1B. W sensie potocznym alpinizm to każda wspinaczka górska (inaczej wspinaczka wysokogórska) uprawiana w górach wysokich (o rzeźbie alpejskiej), ale nie tylko w samych Alpach.
2. Natomiast według polskich ustawodawców alpinizm jest jeszcze szerszą dziedziną sportu, obejmującą w zasadzie każdy rodzaj wspinaczki wymagający pewnego przygotowania specjalistycznego (i na ogół specjalistycznego ekwipunku):
- wspinaczkę sportową,
- wspinaczkę wysokogórską,
- alpinizm jaskiniowy
- narciarstwo wysokogórskie.
W kilku językach występują odpowiedniki określeń „chodzący po górach”, „chodzenie po górach” (niemieckie Bergsteiger, czeskie i słowackie horolezec, horolezectvo/~ctví) lub zbliżone angielskie mountaineer czy hiszpańskie montañismo. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem Tatr jest polskie taternik i taternictwo, które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm. Dziś określenie alpinizm i alpinista[1] jest powszechnie zrozumiałe w świecie (choć należy pamiętać, że w krajach anglosaskich jest jednak silniej związane z Alpami, więc poprawne tłumaczenie polskich słów alpinizm, alpinista na angielski w przypadku owego szerszego kontekstu powinno być na ogół mountaineering, mountaineer, a dopiero w szczególnym kontekście na alpinism, alpinist).
Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji skalnych i lodowych, oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin alpinizm w języku polskim rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po II wojnie światowej rywalizował w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem taternictwo, to tę rywalizację wygrał. Natomiast inne terminy urobione od konkretnych łańcuchów górskich, takie jak andynizm, himalaizm, a nawet pireneizm, dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów.
Stąd np. nazwa organizacji, zrzeszającej większość klubów wysokogórskich (czyli klubów wspinaczkowych) w Polsce, brzmi Polski Związek Alpinizmu.
Powszechnie uznaje się, iż inicjatorem alpinizmu w sensie dosłownym (1A), rozumianego jako poznawanie i zdobywanie Alp metodami wspinaczkowymi, był w II połowie XVIII wieku szwajcarski przyrodnik z Genewy Horacy–Benedykt de Saussure.
Zobacz też
- ↑ *pod redakcją Macieja Popki: Alpinizm. Warszawa: Wydawnictwo Sport I Turystyka, 1974.
Bibliografia
- Craig Luebben: Wspinaczka w skale. tłumaczenie: Tomasz Kliś. Łódź: "Galaktyka", 2006. ISBN 83-89896-51-6.
- Allen Fyffe, Iain Peter: Podręcznik wspinaczki. Łódź: "Galaktyka", 2003. ISBN 83-87914-09-6.