Alpinizm: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 08:37, 17 lut 2017

Alpy widziane z Aiguille du Midi (3842 m) – masyw Mont Blanc

Alpinizm ma dwa albo trzy znaczenia, szersze i węższe.

1A. W sensie najbardziej dosłownym alpinizm to każda wspinaczka górska uprawiana w Alpach.

1B. W sensie potocznym alpinizm to każda wspinaczka górska (inaczej wspinaczka wysokogórska) uprawiana w górach wysokich (o rzeźbie alpejskiej), ale nie tylko w samych Alpach.

2. Natomiast według polskich ustawodawców alpinizm jest jeszcze szerszą dziedziną sportu, obejmującą w zasadzie każdy rodzaj wspinaczki wymagający pewnego przygotowania specjalistycznego (i na ogół specjalistycznego ekwipunku):

wspinaczkę sportową,
wspinaczkę wysokogórską,
alpinizm jaskiniowy
narciarstwo wysokogórskie.

W kilku językach występują odpowiedniki określeń „chodzący po górach”, „chodzenie po górach” (niemieckie Bergsteiger, czeskie i słowackie horolezec, horolezectvo/~ctví) lub zbliżone angielskie mountaineer czy hiszpańskie montañismo. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem Tatr jest polskie taternik i taternictwo, które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm. Dziś określenie alpinizm i alpinista^[1] jest powszechnie zrozumiałe w świecie (w krajach anglosaskich jest jednak silniej związane z Alpami, więc poprawne tłumaczenie polskich słów alpinizm, alpinista na angielski w przypadku owego szerszego kontekstu powinno być na ogół mountaineering, mountaineer, a dopiero w szczególnym kontekście na alpinism, alpinist).

Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji skalnych i lodowych, oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin alpinizm w języku polskim rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po II wojnie światowej rywalizował w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem taternictwo, to tę rywalizację wygrał. Natomiast inne terminy urobione od konkretnych łańcuchów górskich, takie jak andynizm, himalaizm, a nawet pireneizm, dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów.

Stąd np. nazwa organizacji, zrzeszającej większość klubów wysokogórskich (czyli klubów wspinaczkowych) w Polsce, brzmi Polski Związek Alpinizmu.

Powszechnie uznaje się, iż inicjatorem alpinizmu w sensie dosłownym (1A), rozumianego jako poznawanie i zdobywanie Alp metodami wspinaczkowymi, był w II połowie XVIII wieku szwajcarski przyrodnik z Genewy Horacy–Benedykt de Saussure.

Zobacz też

↑ *pod redakcją Macieja Popki: Alpinizm. Warszawa: Wydawnictwo Sport I Turystyka, 1974.

Bibliografia

Craig Luebben: Wspinaczka w skale. tłumaczenie: Tomasz Kliś. Łódź: "Galaktyka", 2006. ISBN 83-89896-51-6.
Allen Fyffe, Iain Peter: Podręcznik wspinaczki. Łódź: "Galaktyka", 2003. ISBN 83-87914-09-6.

[1] *pod redakcją Macieja Popki: Alpinizm. Warszawa: Wydawnictwo Sport I Turystyka, 1974.

[1]

@@ Linia 14: / Linia 14: @@
 W kilku językach występują odpowiedniki określeń „chodzący po górach”, „chodzenie po górach” ([[język niemiecki|niemieckie]] ''Bergsteiger'', [[Język czeski|czeskie]] i [[Język słowacki|słowackie]] ''horolezec'', ''horolezectvo/~ctví'') lub zbliżone [[język angielski|angielskie]] ''mountaineer'' czy [[język hiszpański|hiszpańskie]] ''montañismo''. Również szerokie znaczeniowo, choć związane z konkretnym masywem [[Tatry|Tatr]] jest polskie taternik i [[taternictwo]], które nosiło kiedyś w naszym języku charakter bardziej uniwersalny, ale zostało w owym najszerszym znaczeniu zdominowane przez słowo alpinizm.
-Dziś określenie alpinizm i [[alpinista]]<ref>*{{Cytuj książkę | nazwisko=Popki | imię=pod redakcją Macieja | autor= | autor link= | tytuł=Alpinizm | data=1974 | wydawca=Wydawnictwo Sport I Turystyka | miejsce=Warszawa | isbn = | strony=}}</ref> jest powszechnie zrozumiałe w świecie (choć należy pamiętać, że w [[Kraje anglosaskie|krajach anglosaskich]] jest jednak silniej związane z Alpami, więc poprawne tłumaczenie polskich słów ''alpinizm'', ''alpinista'' na angielski w przypadku owego szerszego kontekstu powinno być na ogół ''mountaineering'', ''mountaineer'', a dopiero w szczególnym kontekście na ''alpinism'', ''alpinist'').
+Dziś określenie alpinizm i [[alpinista]]<ref>*{{Cytuj książkę | nazwisko=Popki | imię=pod redakcją Macieja | autor= | autor link= | tytuł=Alpinizm | data=1974 | wydawca=Wydawnictwo Sport I Turystyka | miejsce=Warszawa | isbn = | strony=}}</ref> jest powszechnie zrozumiałe w świecie (w [[Kraje anglosaskie|krajach anglosaskich]] jest jednak silniej związane z Alpami, więc poprawne tłumaczenie polskich słów ''alpinizm'', ''alpinista'' na angielski w przypadku owego szerszego kontekstu powinno być na ogół ''mountaineering'', ''mountaineer'', a dopiero w szczególnym kontekście na ''alpinism'', ''alpinist'').
-Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji [[skała|skalnych]] i [[lód|lodowych]], oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin '''alpinizm''' w [[Język polski|języku polskim]] rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] rywalizował w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem ''taternictwo'', to tę rywalizację wygrał. Natomiast inne terminy urobione od konkretnych [[Łańcuch górski|łańcuchów górskich]], takie jak ''[[andynizm]]'', ''[[himalaizm]]'', a nawet ''pireneizm'', dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów.
+Ze względu na to, że Alpy obfitują w niemal każdy rodzaj formacji [[skała|skalnych]] i [[lód|lodowych]], oraz na to, że większość technik wspinaczkowych została zapoczątkowana w Alpach, termin '''alpinizm''' w języku polskim rozszerzył swe znaczenie na wszystkie rodzaje wspinaczki górskiej, niezależnie od tego jak i gdzie się ją uprawia – i choć po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] rywalizował w tym ogólniejszym znaczeniu z terminem ''taternictwo'', to tę rywalizację wygrał. Natomiast inne terminy urobione od konkretnych [[Łańcuch górski|łańcuchów górskich]], takie jak ''[[andynizm]]'', ''[[himalaizm]]'', a nawet ''pireneizm'', dotyczą wspinaczki ograniczonej geograficznie do konkretnych rejonów.
-Stąd np. nazwa organizacji, zrzeszającej większość klubów wysokogórskich (czyli klubów wspinaczkowych) w [[Polska|Polsce]], brzmi [[Polski Związek Alpinizmu]].
+Stąd np. nazwa organizacji, zrzeszającej większość klubów wysokogórskich (czyli klubów wspinaczkowych) w Polsce, brzmi [[Polski Związek Alpinizmu]].
-Powszechnie uznaje się, iż inicjatorem alpinizmu w sensie dosłownym (1A), rozumianego jako poznawanie i zdobywanie Alp metodami wspinaczkowymi, był w II połowie [[XVIII wiek]]u szwajcarski przyrodnik z [[Genewa|Genewy]] [[Horace-Bénédict de Saussure|Horacy–Benedykt de Saussure]].
+Powszechnie uznaje się, iż inicjatorem alpinizmu w sensie dosłownym (1A), rozumianego jako poznawanie i zdobywanie Alp metodami wspinaczkowymi, był w II połowie XVIII wieku szwajcarski przyrodnik z [[Genewa|Genewy]] [[Horace-Bénédict de Saussure|Horacy–Benedykt de Saussure]].
 == Zobacz też ==