Dzisna (miasto)

Szablon:Miasto zagranica infobox Dzisna (lit. Dysna, biał. Дзісна, Dzisna ros. Дисна) – miasto w obwodzie witebskim na Białorusi, położone na lewym brzegu Dźwiny, przy ujściu Dzisny.

Liczba mieszkańców wynosi 2,0 tys. (2010).

Historia

Dzisna posiada prawa miejskie od 1563 roku. Pod zaborami oraz w II Rzeczypospolitej istniał powiat dziśnieński w woj. wileńskim. Siedzibą powiatu było Głębokie.

W Dziśnie w centrum miejscowości na Dźwinie znajduje się duża wyspa nazywana "Wyspą Batorego", gdzie zbudowany był zamek, z którego pozostał widoczny zarys wału. Zamek wzniesiony w 1563 przy przeprawie przez rzekę na rozkaz króla Zygmunta Augusta po zajęciu przez Rosjan 12 lutego Połocka w czasie wojny litewsko-rosyjskiej. W 1569 Dzisna otrzymała prawa miejskie magdeburskie i herb. Ranga warowni wzrosła w czasie wojny polsko-rosyjskiej Stefana Batorego z Iwanem Groźnym, gdy odbyła się tu koncentracja armii Rzeczypospolitej.

4 sierpnia 1579 w Dziśnie hołd lenny Batoremu złożył tu książę Kurlandii Gotthard Kettler, po czym po przeglądzie wojska ruszyli na Połock. W 1583 stanął tu kościół parafialny z fundacji króla Batorego, który powierzył nad nim opiekę jezuitom z Połocka. W 1630 roku ziemianin z Połocczyzny, Krzysztof Malchiwicz-Chełchowski ufundował tu klasztor franciszkanów, którzy zastąpili jezuitów sprowadzonych przez Batorego. Podczas okupacji moskiewskiej, w marcu 1661 roku ludność miasta obezwładniła moskiewską załogę, powiesiła na bramie zdrajcę burmistrza, który wcześniej poddał miasto Moskalom i otworzyła bramy żołnierzom regimentarza litewskiego Mikołaja Judyckiego. Miasto spłonęło podczas wojny północnej w 1700 roku. Po II Rozbiorze miasto znalazło się na terytorium Rosji. W dniu 13 kwietnia 1831 w mieście Łużki w powiecie dziśnienskim ogłoszono akt przystąpienia powiatu do powstania listopadowego i powołano komitet powstańczy z Romualdem Podbipiętą z Plisy na czele. Wojskiem dowodził płk Walenty Brochocki z Głębokiego, który wraz z 3 tys. ochotników wyzwolił Dzisnę.

17 września 1939 roku grupka żołnierzy KOP oraz uczniów miejscowego gimnazjum pod dowództwem nauczyciela geografii por. rez. mgr Zygmunta Giergowicza (później zamordowany w Katyniu) podjęła się obrony miasta. Walki rozpoczęły się około 3 w nocy i trwały do około 7 rano. Po wkroczeniu NKWD miejscowi komuniści, głównie Żydzi i paru Białorusinów wskazywali zasłużonych Polaków do aresztowań. Wieczorem rozbito popiersie Józefa Piłsudskiego.

Zabytki

• Kościół katolicki pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP z 1773 roku w stylu barokowym (w ruinie). Franciszkanie początkowo rezydowali w zabudowaniach drewnianych, lecz w 1773 roku wznieśli nowe, murowane budynki klasztorne i kościół. Kościół wysadzono w powietrze w 1956 roku. Nabożeństwa odprawia się w niewielkiej kaplicy dobudowanej do prezbiterium świątyni.
• Pozostałości wałów zamku króla Stefana Batorego na rzecznej wyspie.
• Strażnica KOP ("Biały Dom")
• Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego
• Cmentarz katolicki
• Cmentarz żydowski
• Stary szpital z XIX wieku (w ruinie)

Demografia

Galeria

• 
  Cerkiew Woskriesieńska
• 
  Prom na rzece Dziśnie
• 
  Rzeka Dzisna w Dziśnie
• 
  Kościół katolicki w Dziśnie

Linki zewnętrzne

• Dzisna w Rzeczpospolita wirtualna, [dostęp 12.03.3008]
• Dzisna w Przewodnik po Litwie i Białejrusi