Siderka: Różnice pomiędzy wersjami
Wygląd
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Obiekty zabytkowe: drobne merytoryczne |
→Obiekty zabytkowe: drobne merytoryczne |
||
Linia 34: | Linia 34: | ||
== Obiekty [[zabytek|zabytkowe]] == |
== Obiekty [[zabytek|zabytkowe]] == |
||
* [[Kościół Opatrzności Bożej w Siderce|kościół rzymskokatolicki]] pod wezwaniem Opatrzności Bożej z 1825 fundacji Ignacego Zawistowskiego (początkowo [[Cerkiew (budynek)|cerkiew]] [[Kościół unicki|greckokatolicka]], od 1850 prawosławna, od 1920 kościół katolicki), nr rej.:255 z 4.11.1966 <ref>{{zabytek|podlaskie}}</ref>. |
* [[Kościół Opatrzności Bożej w Siderce|kościół rzymskokatolicki]] pod wezwaniem Opatrzności Bożej z 1825 fundacji Ignacego Zawistowskiego (początkowo [[Cerkiew (budynek)|cerkiew]] [[Kościół unicki|greckokatolicka]], od 1850 prawosławna, od 1920 kościół katolicki), nr rej.:255 z 4.11.1966 <ref>{{zabytek|podlaskie}}</ref>. |
||
* pozostałości zespołu [[Dwór|dworskiego]] Zawistowskich<ref>Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Drożyner Paweł, Werpachowska Janina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siderce, Białystok 1985, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku, Informacje ustne mieszkańców wsi Siderka i terenu założenia; Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Kucharczyk Krzysztof, Katalog parków i ogrodów zabytkowych województwa białostockiego, katalog szczegółowy hasło nr 124, Białystok 1988, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku</ref> |
* pozostałości zespołu [[Dwór|dworskiego]] Zawistowskich. Siedziba dworska w Siderce została założona na początku XVI w. przez Michała Haleckiego, któremu przed 1536 r. nadano tu ziemie puszczańskie. Pierwotnie siedziba dworska składała się z dwóch części – dziedzińca otoczonego zabudowaniami i ogrodu. Do dziedzińca prowadziła droga ze wsi (położonej za polami kilkaset metrów od założenia). Na osi tej drogi usytuowany był murowany z cegły dwór. Po 1775 r. Siderka zmieniła właścicieli i przeszła w ręce Zawistowskich. Szymon Zawistowski rozbudował założenie, nadając mu klasycystyczną kompozycję. W obręb kompozycji wciągnięto istniejący już przed 1784 r. duży staw położony przy drodze do Sidry oraz kamienny młyn na rzece Sidrze i kamienny folusz. Wzniesiono nowy, modrzewiowy dwór, któremu podporządkowano nową oś kompozycyjną biegnącą teraz ze wschodu na zachód, prostopadle do dawnej osi. Zofia Łubieńska sprzedała w 1871 r. majętność Arseniuszowi Winogradowowi. Ten w 1897 r. podarował go swojej córce Oldze, żonie Józefa Matuszyńskiego, właściciela Siderki aż do 1939 r. Po parcelacji majątku w 1944 r. siedzibą dworską zarządzała Gminna Spółdzielnia w Sokółce, we dworze i w innych budynkach zamieszkiwali repatrianci oraz nowi właściciele części siedliska, a w zabudowaniach gospodarczych trzymano maszyny rolnicze. W 1948 r. Olga Matuszyńska odwoływała się bezskutecznie od decyzji o przejęciu Siderki na cele reformy rolnej, toteż ostatecznie w 1957 i 1958 r. powstały w obrębie założenia cztery indywidualne gospodarstwa chłopskie. W latach 1956-1957 rozebrany został modrzewiowy dwór, a w 1977 r. rozebrano oficynę (przebudowany budynek szesnastowiecznego dworu), zaś w latach 1960-1962 tuż obok miejsca, w którym stał drewniany dwór wzniesiono budynek szkoły podstawowej i teren ogrodu ozdobnego ogrodzono<ref>Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Drożyner Paweł, Werpachowska Janina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siderce, Białystok 1985, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku, Informacje ustne mieszkańców wsi Siderka i terenu założenia; Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Kucharczyk Krzysztof, Katalog parków i ogrodów zabytkowych województwa białostockiego, katalog szczegółowy hasło nr 124, Białystok 1988, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku</ref>. |
||
* cmentarz [[Prawosławie|prawosławny]] |
* cmentarz [[Prawosławie|prawosławny]] |
||
* W 1932 r. na cmentarzu przykościelnym wzniesiono obelisk „latarnię zmarłych” ustawiony na osi dworu. Latarnia ta upamiętniała tragiczną śmierć Wandy Matuszyńskiej (zm. w 1932 r.), żony jednego z synów Olgi Matuszyńskiej. |
|||
== Inne obiekty == |
== Inne obiekty == |
Wersja z 16:52, 14 wrz 2015
{{{rodzaj miejscowości}}} | |
Państwo | podlaskie |
---|---|
Powiat | |
Gmina | |
Strefa numeracyjna |
(+48) 85 |
Tablice rejestracyjne |
BSK |
SIMC |
0039261 |
Położenie na mapie gminy Sidra Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie powiatu sokólskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} |
Siderka – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Sidra.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
W 1863 podczas powstania styczniowego został rozstrzelany kapitan Zawistowski, właściciel pobliskich dóbr w Siderce.
Obiekty zabytkowe
- kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Opatrzności Bożej z 1825 fundacji Ignacego Zawistowskiego (początkowo cerkiew greckokatolicka, od 1850 prawosławna, od 1920 kościół katolicki), nr rej.:255 z 4.11.1966 [1].
- pozostałości zespołu dworskiego Zawistowskich. Siedziba dworska w Siderce została założona na początku XVI w. przez Michała Haleckiego, któremu przed 1536 r. nadano tu ziemie puszczańskie. Pierwotnie siedziba dworska składała się z dwóch części – dziedzińca otoczonego zabudowaniami i ogrodu. Do dziedzińca prowadziła droga ze wsi (położonej za polami kilkaset metrów od założenia). Na osi tej drogi usytuowany był murowany z cegły dwór. Po 1775 r. Siderka zmieniła właścicieli i przeszła w ręce Zawistowskich. Szymon Zawistowski rozbudował założenie, nadając mu klasycystyczną kompozycję. W obręb kompozycji wciągnięto istniejący już przed 1784 r. duży staw położony przy drodze do Sidry oraz kamienny młyn na rzece Sidrze i kamienny folusz. Wzniesiono nowy, modrzewiowy dwór, któremu podporządkowano nową oś kompozycyjną biegnącą teraz ze wschodu na zachód, prostopadle do dawnej osi. Zofia Łubieńska sprzedała w 1871 r. majętność Arseniuszowi Winogradowowi. Ten w 1897 r. podarował go swojej córce Oldze, żonie Józefa Matuszyńskiego, właściciela Siderki aż do 1939 r. Po parcelacji majątku w 1944 r. siedzibą dworską zarządzała Gminna Spółdzielnia w Sokółce, we dworze i w innych budynkach zamieszkiwali repatrianci oraz nowi właściciele części siedliska, a w zabudowaniach gospodarczych trzymano maszyny rolnicze. W 1948 r. Olga Matuszyńska odwoływała się bezskutecznie od decyzji o przejęciu Siderki na cele reformy rolnej, toteż ostatecznie w 1957 i 1958 r. powstały w obrębie założenia cztery indywidualne gospodarstwa chłopskie. W latach 1956-1957 rozebrany został modrzewiowy dwór, a w 1977 r. rozebrano oficynę (przebudowany budynek szesnastowiecznego dworu), zaś w latach 1960-1962 tuż obok miejsca, w którym stał drewniany dwór wzniesiono budynek szkoły podstawowej i teren ogrodu ozdobnego ogrodzono[2].
- cmentarz prawosławny
- W 1932 r. na cmentarzu przykościelnym wzniesiono obelisk „latarnię zmarłych” ustawiony na osi dworu. Latarnia ta upamiętniała tragiczną śmierć Wandy Matuszyńskiej (zm. w 1932 r.), żony jednego z synów Olgi Matuszyńskiej.
Inne obiekty
- kaplica prawosławna pod wezwaniem Narodzenia św. Jana Chrzciciela – zbudowana w 1971 na cmentarzu prawosławnym, świątynia filialna parafii w Jacznie
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024 .
- ↑ Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Drożyner Paweł, Werpachowska Janina, Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Siderce, Białystok 1985, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku, Informacje ustne mieszkańców wsi Siderka i terenu założenia; Bończak-Kucharczyk Ewa, Maroszek Józef, Kucharczyk Krzysztof, Katalog parków i ogrodów zabytkowych województwa białostockiego, katalog szczegółowy hasło nr 124, Białystok 1988, maszynopis w posiadaniu Oddziału Wojewódzkiego Państwowej Służby Ochrony Zabytków w Białymstoku