Ziemia wiska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) ilustracja |
m Dodany szablon "fakt" |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
'''Ziemia wiska, ziemia wizka''' – [[ziemia (administracja)|jednostka terytorialna]] na średniowiecznym północno-wschodnim [[Mazowsze|Mazowszu]]. Stolicą ziemi była [[Wizna]]. |
'''Ziemia wiska, ziemia wizka''' – [[ziemia (administracja)|jednostka terytorialna]] na średniowiecznym północno-wschodnim [[Mazowsze|Mazowszu]]. Stolicą ziemi była [[Wizna]]. |
||
Już w XI wieku była grodem strzegącym wschodniej granicy Mazowsza przed najazdami [[Jaćwingowie|Jaćwingów]]. W XI wieku najdalej wysunięta pozycja piastowska w kierunku Jaćwieży. Gród często był obiektem ataków Jaćwingów, [[Prusowie|Prusów]] i [[Litwini|Litwinów]]. Przez jakiś czas książę litewski [[Witenes]] miał w posiadaniu gród wiski, który był dla niego ważnym punktem obrony przeciwko Krzyżakom. [[Bolesław IV Kędzierzawy|Książę mazowiecki Bolesław]] po przymierzu z Litwinami pozostawił Wiznę w ich posiadaniu mimo protestów [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]]. Gdy Krzyżacy zdobyli i zburzyli Wiznę, książę Bolesław samodzielnie odbudował gród w [[1296]] roku i obsadził ją swoimi zastępami. |
Już w XI wieku była grodem strzegącym wschodniej granicy Mazowsza przed najazdami [[Jaćwingowie|Jaćwingów]]. W XI wieku najdalej wysunięta pozycja piastowska w kierunku Jaćwieży. Gród często był obiektem ataków Jaćwingów, [[Prusowie|Prusów]] i [[Litwini|Litwinów]]. Przez jakiś czas książę litewski [[Witenes]] miał w posiadaniu gród wiski, który był dla niego ważnym punktem obrony przeciwko Krzyżakom. {{fakt|[[Bolesław IV Kędzierzawy|Książę mazowiecki Bolesław]] po przymierzu z Litwinami pozostawił Wiznę w ich posiadaniu mimo protestów [[Zakon krzyżacki|Krzyżaków]]}}. Gdy Krzyżacy zdobyli i zburzyli Wiznę, książę Bolesław samodzielnie odbudował gród w [[1296]] roku i obsadził ją swoimi zastępami. |
||
Od tej pory Wizna zaczęła stawać się centrum oddzielnej dzielnicy książęcej, w której około roku [[1340]] rządził [[Siemowit II]]. W roku [[1382]] książę [[Siemowit IV]] zastawił Wiznę z całą kasztelanią Krzyżakom za 7000 florenów, którą wykupił od nich w roku 1401. Obszar wielokrotnie w tamtych czasach zastawiany i wykupowany. W [[1468]] roku wyrok sądu złożonego z dostojników królewskich pozbawił Katarzynę, księżną mazowiecką, praw do ziemi wiskiej i przyłączył ją do Korony. |
Od tej pory Wizna zaczęła stawać się centrum oddzielnej dzielnicy książęcej, w której około roku [[1340]] rządził [[Siemowit II]]. W roku [[1382]] książę [[Siemowit IV]] zastawił Wiznę z całą kasztelanią Krzyżakom za 7000 florenów, którą wykupił od nich w roku 1401. Obszar wielokrotnie w tamtych czasach zastawiany i wykupowany. W [[1468]] roku wyrok sądu złożonego z dostojników królewskich pozbawił Katarzynę, księżną mazowiecką, praw do ziemi wiskiej i przyłączył ją do Korony. |
||
Wersja z 10:42, 20 lip 2017
.png)
Ziemia wiska, ziemia wizka – jednostka terytorialna na średniowiecznym północno-wschodnim Mazowszu. Stolicą ziemi była Wizna.
Już w XI wieku była grodem strzegącym wschodniej granicy Mazowsza przed najazdami Jaćwingów. W XI wieku najdalej wysunięta pozycja piastowska w kierunku Jaćwieży. Gród często był obiektem ataków Jaćwingów, Prusów i Litwinów. Przez jakiś czas książę litewski Witenes miał w posiadaniu gród wiski, który był dla niego ważnym punktem obrony przeciwko Krzyżakom. Książę mazowiecki Bolesław po przymierzu z Litwinami pozostawił Wiznę w ich posiadaniu mimo protestów Krzyżaków[potrzebny przypis]. Gdy Krzyżacy zdobyli i zburzyli Wiznę, książę Bolesław samodzielnie odbudował gród w 1296 roku i obsadził ją swoimi zastępami.
Od tej pory Wizna zaczęła stawać się centrum oddzielnej dzielnicy książęcej, w której około roku 1340 rządził Siemowit II. W roku 1382 książę Siemowit IV zastawił Wiznę z całą kasztelanią Krzyżakom za 7000 florenów, którą wykupił od nich w roku 1401. Obszar wielokrotnie w tamtych czasach zastawiany i wykupowany. W 1468 roku wyrok sądu złożonego z dostojników królewskich pozbawił Katarzynę, księżną mazowiecką, praw do ziemi wiskiej i przyłączył ją do Korony.
Ziemia wiska dzieliła się na dwa powiaty: wiski i wąsoski. Znajdowało się w niej w XVI wieku 280 wsi (133 w powiecie wiskim i 147 w wąsoskim).
Ziemia wizka dzieliła się na 3 powiaty: wizki, wązowski, radziwiłowski. Starostwo grodowe wizkie[1].
W XVII wieku w ziemi wiskiej szlachta stanowiła 45% mieszkańców[2].
| Powiat | Powierzchnia w mil² | Powierzchnia w km² |
|---|---|---|
| powiat wiski | 10,09 | 555,86 |
| powiat wąsoski | 15,68 | 863,74 |
| ziemia wiska – Razem Σ | 25,77 | 1419,60 |
- ↑ Lucjan Tatomir: Geografia ogólna i statystyka ziem dawnej Polski. Kraków: Drukarnia "Czasu" W. Kirchmayera, 1868, s. 153.
- ↑ Jolanta Choińska-Mika, Między społeczeństwem szlacheckim a władzą. Problemy komunikacji: społeczności lokalne - władza w epoce Jana Kazimierza, Warszawa 2002, s. 21.
- ↑ Adolf Pawiński: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze. Warszawa: Księgarnia Gebethnera i Wolffa, 1895, s. 5.
Bibliografia
- Wizna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 687.
- Mazowsze (granica, historia), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 188.