Przejdź do zawartości

Zamek w Dobrej (powiat łobeski): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Budynek infobox}}
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 34: Linia 34:


== Historia ==
== Historia ==
Początki budowy zamku w Dobrej przypadają na lata 80. XIII wieku. Powstał on w odległości około dwóch kilometrów na południe od starego grodu położonego nad jeziorem Dobra. Założenie zamku wiąże się najprawdopodobniej z działalnością Przybysława IV z Parchimia, do którego należały okolice Dobrej od 1287 roku. Przed rokiem 1308 powstały zapewne mury obwodowe i skrzydło zachodnie zamku. Ówczesny zamek założony był na rzucie nieregularnego czworoboku zbliżonego do kwadratu o boku południowym zwróconym ku miastu, wschodnim ku nie obwarowanemu podzamczu oraz murowanym skrzydłem mieszkalnym, zamykającym dziedziniec od zachodu. Po zniszczeniach najazdu brandenburskiego (1308 r.) opuszczono zamek na ponad 20 lat<ref name=":0">http://wkz.bip.alfatv.pl/pliki/wkz/File/ZWK%202018%20small.pdf</ref>.
Zamek zbudowany został przez księcia Bogusława IV w końcu [[XIII wiek]]u. W pierwszych latach XIV w. należał do rycerza Henryka de Dobere z rodu Heydebreke. Zniszczony przez Brandenburczyków w 1308 r. Od [[1338]] roku do początku [[XIX wiek]]u w rękach rodu von Dewitzów. Rozbudowany i przekształcony około [[1400]] roku na silną warownię Pomorza. Przebudowany w stylu [[renesans]]owym na rezydencję w 1 połowie [[XVI wiek]]u. Zniszczony przez Szwedów w [[XVII wiek]]u. W końcu [[XVIII wiek]]u uległ ruinie. Rozebrany na początku [[XIX wiek]]u. Zachowały się fragmenty murów obwodowych, wieża do wysokości ok. 9 m i ruiny budynków z [[XVI wiek]]u.

W końcu XIV wieku właścicielem zamku w Dobrej stał się Gerhard von Dewitz, który rozbudował zamek, dzięki czemu stał się do końca XV wieku jednym z najpotężniejszych zamków rycerskich w okolicy. Zbudowano wówczas skrzydło południowe i bramne (wschodnie), a u podnóża wzniesienia drugi obwód murów obronnych z narożną wieżą. Rzut zamku kształtem zbliżony był do trapezu. Masywna wieża pełniła też rolę więzienia zamkowego. Układ przestrzenny i system obronny nawiązywały do typu zamku joannickiego, w szczególności zamku w Swobnicy. Około 1538 roku kolejny już właściciel Joste Dewitz przebudował zamek na wczesnorenesansową rezydencję obronną. Już od 1630 roku skrzydło północne zagrożone było runięciem, a skrzydło południowe użytkowane było przez kilku właścicieli i tym samym podzielone i zdewaloryzowane poprzez wykonanie osobnych wejść i osobnych klatek schodowych. Najstarszy przekaz ikonograficzny zamku, pochodzący z około 1770 roku, przedstawia zamek od strony południowo - zachodniej. Zamek stał się ruiną, gdy w 1808 roku nowy właściciel zamku rozkazał wysadzić część zamku by uzyskać materiał budowlany. W 1859 uporządkowano część ruiny, a w roku 1862 przeprowadzono roboty porządkowe i zabezpieczające. W 1906r. ówczesny właściciel, Henryk von Diest, postarał się o dotację państwową na renowację ruin. Inwentaryzację pomiarowo-rysunkową z widokami elewacji wykonał Hugo Lemcke – inwentaryzator zabytków Pomorza Zachodniego. II wojna światowa nie wywarła ujemnych skutków na ruiny zamku w Dobrej<ref name=":0" />.

Zachowały się fragmenty murów obwodowych, wieża do wysokości ok. 9 m i ruiny budynków z [[XVI wiek]]u.


== Architektura ==
== Architektura ==
Linia 45: Linia 49:
* Polska: mapa zamków - Warszawa Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, [[1995]]
* Polska: mapa zamków - Warszawa Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, [[1995]]
* {{cytuj książkę | autor = L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm | tytuł = Leksykon zamków w Polsce | wydawca = Arkady | miejsce = Warszawa | data = 2012 | strony = | isbn = 978-83-213-4158-3}}
* {{cytuj książkę | autor = L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm | tytuł = Leksykon zamków w Polsce | wydawca = Arkady | miejsce = Warszawa | data = 2012 | strony = | isbn = 978-83-213-4158-3}}
*Z. Radacki, Ruina zamku w Dobrej – dokumentacja historyczna, Szczecin 1964 r., mps w zb. WUOZ w Szczecinie
*M. Słomiński, Karta ewidencyjna ruiny zamku w Dobrej, 1998 r., mps w zb.WUOZ w Szczecinie
*Radacki Z., Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego. Warszawa 1976
*Kohte J., Die Denkmalpflege in Pommern, Szczecin 1926.


{{DEFAULTSORT:Dobra}}
{{DEFAULTSORT:Dobra}}

Wersja z 13:39, 15 kwi 2019

Zamek w Dobrej
Symbol zabytku nr rej. 170 z 27.10.1957[1]
Ilustracja
Ruiny zamku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Dobra (powiat łobeski)

Adres

ul. Armii Krajowej

Ukończenie budowy

około 1400 rok

Położenie na mapie Dobrej
Mapa konturowa Dobrej, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zamek w Dobrej”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Dobrej”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zamek w Dobrej”
Położenie na mapie powiatu łobeskiego
Mapa konturowa powiatu łobeskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Dobrej”
Położenie na mapie gminy Dobra
Mapa konturowa gminy Dobra, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Zamek w Dobrej”
Ziemia53°35′17,131″N 15°18′35,597″E/53,588092 15,309888
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Dobrej – rycerski zamek zlokalizowany w mieście Dobra w powiecie łobeskim, w województwie zachodniopomorskim. Zachowany w formie ruiny na wzgórzu.

Historia

Początki budowy zamku w Dobrej przypadają na lata 80. XIII wieku. Powstał on w odległości około dwóch kilometrów na południe od starego grodu położonego nad jeziorem Dobra. Założenie zamku wiąże się najprawdopodobniej z działalnością Przybysława IV z Parchimia, do którego należały okolice Dobrej od 1287 roku. Przed rokiem 1308 powstały zapewne mury obwodowe i skrzydło zachodnie zamku. Ówczesny zamek założony był na rzucie nieregularnego czworoboku zbliżonego do kwadratu o boku południowym zwróconym ku miastu, wschodnim ku nie obwarowanemu podzamczu oraz murowanym skrzydłem mieszkalnym, zamykającym dziedziniec od zachodu. Po zniszczeniach najazdu brandenburskiego (1308 r.) opuszczono zamek na ponad 20 lat[2].

W końcu XIV wieku właścicielem zamku w Dobrej stał się Gerhard von Dewitz, który rozbudował zamek, dzięki czemu stał się do końca XV wieku jednym z najpotężniejszych zamków rycerskich w okolicy. Zbudowano wówczas skrzydło południowe i bramne (wschodnie), a u podnóża wzniesienia drugi obwód murów obronnych z narożną wieżą. Rzut zamku kształtem zbliżony był do trapezu. Masywna wieża pełniła też rolę więzienia zamkowego. Układ przestrzenny i system obronny nawiązywały do typu zamku joannickiego, w szczególności zamku w Swobnicy. Około 1538 roku kolejny już właściciel Joste Dewitz przebudował zamek na wczesnorenesansową rezydencję obronną. Już od 1630 roku skrzydło północne zagrożone było runięciem, a skrzydło południowe użytkowane było przez kilku właścicieli i tym samym podzielone i zdewaloryzowane poprzez wykonanie osobnych wejść i osobnych klatek schodowych. Najstarszy przekaz ikonograficzny zamku, pochodzący z około 1770 roku, przedstawia zamek od strony południowo - zachodniej. Zamek stał się ruiną, gdy w 1808 roku nowy właściciel zamku rozkazał wysadzić część zamku by uzyskać materiał budowlany. W 1859 uporządkowano część ruiny, a w roku 1862 przeprowadzono roboty porządkowe i zabezpieczające. W 1906r. ówczesny właściciel, Henryk von Diest, postarał się o dotację państwową na renowację ruin. Inwentaryzację pomiarowo-rysunkową z widokami elewacji wykonał Hugo Lemcke – inwentaryzator zabytków Pomorza Zachodniego. II wojna światowa nie wywarła ujemnych skutków na ruiny zamku w Dobrej[2].

Zachowały się fragmenty murów obwodowych, wieża do wysokości ok. 9 m i ruiny budynków z XVI wieku.

Architektura

Warownię założono na planie zbliżonym do kwadratu, na naturalnym pagórku. Prawdopodobnie na początku XIV w. powstały mury obwodowe, z cegły na kamiennym fundamencie, oraz w zachodniej części zamku budynek mieszkalny o wymiarach 11 x 34,5 m. Kurtyny murów miały odpowiednio: północna 30 m, wschodnia 37,5 m, południowa 32,2 m i zachodnia 34,5 m. W końcu XIV w. powstał dodatkowy mur obronny z wieżą w północno-zachodnim narożniku. Od południa zamku broniła fosa.

Przypisy

  1. ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 30 września 2013 r.
  2. ↑ a b http://wkz.bip.alfatv.pl/pliki/wkz/File/ZWK%202018%20small.pdf

Bibliografia

  • Polska: mapa zamków - Warszawa Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1995
  • L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012. ISBN 978-83-213-4158-3.
  • Z. Radacki, Ruina zamku w Dobrej – dokumentacja historyczna, Szczecin 1964 r., mps w zb. WUOZ w Szczecinie
  • M. Słomiński, Karta ewidencyjna ruiny zamku w Dobrej, 1998 r., mps w zb.WUOZ w Szczecinie
  • Radacki Z., Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego. Warszawa 1976
  • Kohte J., Die Denkmalpflege in Pommern, Szczecin 1926.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamek_w_Dobrej_(powiat_łobeski)&oldid=56450995”