Wysokie (rejon kamieniecki): Różnice pomiędzy wersjami

Wysokie
Высокае
	Herb
Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	kamieniecki
Wysokość	152 m n.p.m.
Populacja (2010); • liczba ludności	; 5400
Nr kierunkowy	1631
Kod pocztowy	225080
	Położenie na mapie rejonu kamienieckiego Wysokie
	Położenie na mapie Białorusi Wysokie
	Położenie na mapie obwodu brzeskiego Wysokie
	52°22′N 23°22′E/52,366667 23,366667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:30, 22 kwi 2019

Wysokie, dawniej: Wysokie Litewskie (biał. Высокае; ros. Высокое) – miasto na Białorusi w obwodzie brzeskim przy granicy z Polską. 5,4 tys. mieszkańców (2010). Stacja kolejowa na linii Białystok–Czeremcha–Brześć.

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie wysockim w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego^[2].

Historia

Prawa miejskie magdeburskie nadał miejscowości w 1494^[3] Aleksander Jagiellończyk. Administracyjnie miasto przynależało do powiatu brzeskolitewskiego województwa podlaskiego, a od 1566 województwa brzeskolitewskiego. Po Annie Jodkównie i Józefowej Petkiewicz dobra odziedziczyła po kądzieli Chlewicka, starościna radomska, a po niej Stanisław Chlewicki. Od tego ostatniego miejscowość odkupił Wawrzyniec Wojna, podskarbi wielki litewski, starosta piński, grodzieński i kobryński. On to ufundował w Wysokiem drewniany kościół parafialny na miejscu późniejszej kaplicy św. Barbary. Parafię katolicką erygowano w 1571 roku. Następnymi właścicielami majątku byli kolejno krajczy litewski Andrzej Wojna, syn Wawrzyńca. Andrzej Wojna ufundował obecny kościół w 1603 roku. Wnuk tego ostatniego — Łukasz Wojna, sprzedał Wysokie wraz z Łumną, Swityczami, Raśną, Zubanami i Wojnówką wojewodzie witebskiemu, późniejszemu hetmanowi wielkiemu litewskiemu Pawłowi Janowi Sapieże. W dobrach Sapiehów Wysokie i wymienione wsie, a także folwarki tworzyły osobny klucz. Sapiehowie posiadali w Wysokiem zamek, lecz z pierwotnego założenia do naszych czasów przetrwała jedynie siedemnastowieczna brama i pozostałości wałów. W roku 1671 król [[[Michał Korybut Wiśniowiecki]] ustanowił na prośbę Benedykta Sapiehy jarmark w Wysokiem. W roku 1700, Benedykt Sapieha zrzekł się klucza na rzecz swojego syna Michała Józefa (wojewody podlaskiego). Poważne zniszczenia miasteczka oraz okolicznych ziem przyniosła wojna północna. Michał Józef Sapieha i jego żona Ludwika z Wielopolskich mieli położyć znaczne zasługi dla odrestaurowania kościoła parafialnego, lecz Wysokie i przyległe folwarki nie powróciły do dawnego znaczenia ekonomicznego i politycznego. W roku 1748 spłonął zamek, jednak przypuszczalnie go odbudowano ponieważ w roku 1753 wzmiankowano „dobra Wysokie z pałacem”. Wzmianki podają wiadomość o wielkim pożarze, który miał nawiedzić miasto w roku 1758 lub 1768. Od roku 1760 majętność stanowiła własność Jabłonowskich, od 1764 Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, siostry wojewody Aleksandra Michała Sapiehy, żony Jana Kajetana Jabłonowskiego, wojewody bracławskiego. Franciszek Sapieha (generał artylerii litewskiej), syn Aleksandra Michała, przekazał Wysokie Litewskie swojej żonie, Pelagii z Potockich, która po śmierci pierwszego męża wyszła za Pawła Sapiehę. Z jej inicjatywy w latach 1815-1830 zbudowano klasycystyczny pałac i założono parki. Znajdowało się w nim archiwum, pokaźna biblioteka i zbiór dzieł sztuki — splądrowany w r. 1915. Od Ksawerego Sapiehy, syna Pawła, dobra wysockie otrzymała w r. 1865 jego córka Maria (żona Stanisława Potockiego). Syn Marii i Stanisława, Jakub Ksawery Potocki (1863—1934), zapisał Wysokie wraz z pozostałymi należącymi do niego majątkami na rzecz założonej przez siebie fundacji do walki z rakiem i chorobami płuc (Fundacja im. Jakuba hr. Potockiego). W posiadaniu fundacji majątek pozostawał od 27 kwietnia 1937 do czasu wkroczenia Armii Czerwonej w roku 1939. W XIX wieku popularnością cieszyły się organizowane w Wysokiem targi na konie i bydło. Rozwojowi miejscowości sprzyjało też dogodne położenie komunikacyjne na trakcie łączącym Brześć i Białystok oraz w pobliżu linii kolejowej Brześć-Grajewo. W roku 1869 wzniesiono murowaną cerkiew, która zastąpiła drewnianą cerkiew unicką z roku 1840, w mieście znajdowała się także synagoga i 4 żydowskie domy modlitwy. W 1895 roku miasteczko liczyło 4105 mieszkańców. W latach 1834, 1851, 1855 miały miejsce poważne pożary, a po kolejnym w roku 1889 wśród drewnianej w większości zabudowy zaczęły pojawiać się budynki murowane. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy Wysokie Litewskie. 20 kwietnia 1934 roku do miasta włączono część obszarów tej gminy (3 przedmieścia i dwór majątku Wysokie Litewskie)^[4].

Zabytki

Kościół katolicki pw. Świętej Trójcy z 1608 r. fundacji Andrzeja Woyny, zniszczony w czasie II wojny światowej z grobami rodzinnymi Sapiehów, przebudowany na halę sportową, oddany katolikom w 1990 r. Został odremontowany, jednak nie przywrócono mu barokowych zwieńczeń na wieżach i zdobnego szczytu nad wejściem.
Kaplica katolicka pw. św. Barbary, barokowa z 1772 r. na wysokim brzegu rzeki Pulwy. Po II wojnie wykorzystywana jako magazyn. We wnętrzu stiuki (ornamenty roślinne i motywy militarne).
Zespół pałacowy, klasycystyczny wzniesiony w latach 1816–1820 przez księżną Pelagię z Potockich Sapieżynę. Zachował się układ wnętrz i resztki dekoracji stiukowej. Po bokach pałacu dwie oficyny i zespół zabudowań gospodarczych. Po II wojnie był siedzibą pograniczników, później była w nim szkoła z internatem. Obecnie pałac opuszczony i zdewastowany.
Cerkiew prawosławna Podwyższenia Krzyża Pańskiego z 1869^[5].
Park zamkowy założony w XVIII w. na tarasie rzeki o pow. ok. 14 ha z dużym stawem. Na terenie parku resztki fundamentów i bastionowe umocnienia ziemne dawnego zamku. W obrębie wałów zbudowano stadion sportowy.

Galeria

Kościół Świętej Trójcy
Kaplica św. Barbary
Pałac Potockich
Cerkiew prawosławna Podwyższenia Krzyża Pańskiego
Ruiny synagogi
Wieża ciśnień

Przypisy

↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.
↑ Гiстарычная брама № 6 (10) 1998 [online], brama.brestregion.com [dostęp 2018-10-29] .
↑ Dz.U. z 1934 r. nr 34, poz. 318
↑ Крестовоздвиженская церковь

Linki zewnętrzne

Wysokie Litewskie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 134 .

[1] Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)

[2] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 106.

[3] Гiстарычная брама № 6 (10) 1998 [online], brama.brestregion.com [dostęp 2018-10-29] .

[4] Dz.U. z 1934 r. nr 34, poz. 318

[5] Крестовоздвиженская церковь

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 32: / Linia 32: @@
 [[Prawo magdeburskie|Prawa miejskie magdeburskie]] nadał miejscowości w 1494<ref>{{Cytuj | url=http://brama.brestregion.com/nomer10/artic04.shtml | tytuł=Гiстарычная брама № 6 (10) 1998<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=brama.brestregion.com | data dostępu=2018-10-29}}</ref> [[Aleksander Jagiellończyk]]. Administracyjnie miasto przynależało do [[Powiat brzeskolitewski (I Rzeczpospolita)|powiatu brzeskolitewskiego]] [[Województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)|województwa podlaskiego]], a od 1566 województwa brzeskolitewskiego.
 Po Annie Jodkównie i Józefowej Petkiewicz dobra odziedziczyła po kądzieli Chlewicka, starościna radomska, a po niej Stanisław Chlewicki. Od tego ostatniego
-miejscowość odkupił Wawrzyniec Wojna, podskarbi wielki litewski,
+miejscowość odkupił [[Wawrzyniec Wojna]], podskarbi wielki litewski,
-starosta piński, grodzieński i kobryński. Następnymi właścicielami
+starosta piński, grodzieński i kobryński. On to ufundował w Wysokiem drewniany kościół parafialny na miejscu późniejszej kaplicy św. Barbary. Parafię katolicką erygowano w 1571 roku. Następnymi właścicielami
-majątku byli kolejno krajczy litewski Andrzej Wojna, syn Wawrzyńca, oraz wnuk tego ostatniego — Łukasz Wojna, który sprzedał włości wraz z Łumną, Swityczami, Raśną, Zubanami i Wojnówką wojewodzie witebskiemu, późniejszemu hetmanowi wielkiemu litewskiemu Pawłowi Janowi Sapieże. W dobrach Sapiehów Wysokie i wymienione wsie, a także
+majątku byli kolejno krajczy litewski Andrzej Wojna, syn Wawrzyńca. Andrzej Wojna ufundował obecny kościół w 1603 roku. Wnuk tego ostatniego — Łukasz Wojna,  sprzedał Wysokie wraz z Łumną, Swityczami, Raśną, Zubanami i Wojnówką wojewodzie witebskiemu, późniejszemu hetmanowi wielkiemu litewskiemu Pawłowi Janowi Sapieże. W dobrach Sapiehów Wysokie i wymienione wsie, a także
 folwarki tworzyły osobny klucz. Sapiehowie posiadali w Wysokiem
 zamek, lecz z pierwotnego
-założenia do naszych czasów przetrwała jedynie siedemnastowieczna brama i pozostałości wałów. W roku 1671 król Michał Korybut Wiśniowiecki ustanowił na prośbę Benedykta Sapiehy jarmark w Wysokiem. W roku 1700, Benedykt Sapieha zrzekł się klucza na rzecz swojego syna Michała Józefa (wojewody podlaskiego). Poważne zniszczenia miasteczka oraz okolicznych ziem przyniosła wojna północna. Michał Józef Sapieha i jego żona Ludwika z Wielopolskich mieli położyć znaczne zasługi dla odrestaurowania kościoła parafialnego, lecz Wysokie i przyległe folwarki nie powróciły do dawnego znaczenia ekonomicznego i politycznego. W roku 1748 spłonął zamek, jednak przypuszczalnie go odbudowano ponieważ w roku 1753 wzmiankowano „dobra Wysokie z pałacem”. Wzmianki
+założenia do naszych czasów przetrwała jedynie siedemnastowieczna brama i pozostałości wałów. W roku 1671 król [[[Michał Korybut Wiśniowiecki]] ustanowił na prośbę Benedykta Sapiehy [[jarmark]] w Wysokiem. W roku 1700, Benedykt Sapieha zrzekł się klucza na rzecz swojego syna Michała Józefa (wojewody podlaskiego). Poważne zniszczenia miasteczka oraz okolicznych ziem przyniosła wojna północna. Michał Józef Sapieha i jego żona Ludwika z Wielopolskich mieli położyć znaczne zasługi dla odrestaurowania kościoła parafialnego, lecz Wysokie i przyległe folwarki nie powróciły do dawnego znaczenia ekonomicznego i politycznego. W roku 1748 spłonął zamek, jednak przypuszczalnie go odbudowano ponieważ w roku 1753 wzmiankowano „dobra Wysokie z pałacem”. Wzmianki
-podają wiadomość o wielkim pożarze, który miał nawiedzić miasto w roku 1758 lub 1768. Od roku 1760 majętność stanowiła własność Jabłonowskich, od 1764 Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, siostry wojewody Aleksandra Michała Sapiehy, żony Jana Kajetana Jabłonowskiego, wojewody bracławskiego. Franciszek Sapieha (generał artylerii litewskiej), syn Aleksandra Michała, przekazał Wysokie Litewskie swojej żonie, Pelagii z Potockich, która po śmierci pierwszego męża wyszła za Pawła Sapiehę. W okresie międzywojennym ostatni właściciel hr. [[Jakub Ksawery Potocki|Jakub Potocki]] zapisał majątek na rzecz fundacji do zwalczania raka i gruźlicy.
+podają wiadomość o wielkim pożarze, który miał nawiedzić miasto w roku 1758 lub 1768. Od roku 1760 majętność stanowiła własność [[Jabłonowscy|Jabłonowskich]], od 1764 Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, siostry wojewody Aleksandra Michała Sapiehy, żony Jana Kajetana Jabłonowskiego, wojewody bracławskiego. Franciszek Sapieha (generał artylerii litewskiej), syn Aleksandra Michała, przekazał Wysokie Litewskie swojej żonie, Pelagii z Potockich, która po śmierci pierwszego męża wyszła za Pawła Sapiehę. Z jej inicjatywy w latach 1815-1830 zbudowano klasycystyczny pałac i założono parki. Znajdowało się w nim archiwum, pokaźna biblioteka i zbiór dzieł sztuki — splądrowany w r. 1915. Od Ksawerego Sapiehy, syna Pawła, dobra wysockie otrzymała w r. 1865 jego córka Maria (żona Stanisława Potockiego). Syn Marii i Stanisława, [[Jakub Ksawery Potocki]] (1863—1934), zapisał Wysokie wraz z pozostałymi należącymi do niego majątkami na rzecz założonej przez siebie fundacji do walki z rakiem i chorobami płuc (Fundacja im. Jakuba hr. Potockiego). W posiadaniu fundacji majątek pozostawał od 27 kwietnia 1937 do czasu wkroczenia Armii Czerwonej w roku 1939. W XIX wieku popularnością cieszyły się organizowane w Wysokiem targi na konie i bydło. Rozwojowi miejscowości sprzyjało też dogodne położenie komunikacyjne na trakcie łączącym Brześć i Białystok oraz w pobliżu linii kolejowej Brześć-Grajewo. W roku 1869 wzniesiono murowaną cerkiew, która zastąpiła drewnianą cerkiew unicką z roku 1840, w mieście znajdowała się także synagoga i 4 żydowskie domy modlitwy. W 1895 roku miasteczko liczyło 4105 mieszkańców. W latach 1834, 1851, 1855 miały miejsce poważne pożary, a po kolejnym w roku 1889 wśród drewnianej w większości zabudowy zaczęły pojawiać się budynki murowane. Za [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] miejscowość była siedzibą [[gmina Wysokie Litewskie|gminy Wysokie Litewskie]]. [[20 kwietnia]] [[1934]] roku do miasta włączono część obszarów tej gminy (3 przedmieścia i dwór majątku Wysokie Litewskie)<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1934|numer=34|pozycja=318}}</ref>.
-Za [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] miejscowość była siedzibą [[gmina Wysokie Litewskie|gminy Wysokie Litewskie]]. [[20 kwietnia]] [[1934]] roku do miasta włączono część obszarów tej gminy (3 przedmieścia i dwór majątku Wysokie Litewskie)<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1934|numer=34|pozycja=318}}</ref>.
 == Zabytki ==