Podatek pogłówny: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m wstawiam Szablon:Kontrola autorytatywna |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 5: | Linia 5: | ||
=== Podatek pogłówny w Polsce === |
=== Podatek pogłówny w Polsce === |
||
W Polsce podatek ten został wprowadzony w XVI wieku, początkowo jako danina [[Historia Żydów w Polsce|ludności żydowskiej]] za opiekę monarszą. |
Od początku XIV wieku w formie pogłównego zbierano [[świętopietrze]]. W Polsce podatek ten został wprowadzony w XVI wieku, początkowo jako danina [[Historia Żydów w Polsce|ludności żydowskiej]] za opiekę monarszą. Uchwalany w 1498, 1520 na sejmie w Bydgoszczy jako podatek nadzwyczajny obejmujący także szlachtę i duchowieństwo, nakładany w związku z zagrożeniem tatarskim i krzyżackim, płacony w wysokości zależnej od pozycji społecznej i urzędu. Podatek uchwalono także w 1590 roku na sejmie w Warszawie w związku z zagrożeniem wojną z Turcją, jednak został odwołany, ponieważ do niej nie doszło<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Encyklopedia staropolska/Pogłówne - Wikiźródła, wolna biblioteka |data dostępu = 2020-03-09 |opublikowany = pl.wikisource.org |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Pog%C5%82%C3%B3wne}}</ref>. Uchwalane przez [[sejm]] wielokrotnie w 2 połowie XVII w. Część pogłównego płacona przez duchowieństwo, a następnie przez szlachtę nazywała się ''subsidum charitativum'' dla zaznaczenia dobrowolności świadczenia. |
||
W czasach panowania Jana Kazimierza sejm w 1662 roku wprowadził jednorazowe pogłówne generalne jako ''subsidium charitativum'' (ofiara miłosierna) na pokrycie kosztów dla skonfederowanego wojska<ref name=":0" />, z zastrzeżeniem, że po zakończeniu poboru instruktarze zostaną spalone. Podatek do poboru powierzono ''exaktorom'' (poborcom), których obierały sejmiki, a do pomocy w terenie zobowiązał proboszczów i wikarych. Pobór trwał wiele lat i był krytykowany m.in na sejmie w 1667 roku jako niesprawiedliwy, bo płacony przez wszystkich. W związku z wojną z Turcją, w 1673 roku Sejm znowu uchwalił pogłówne, ponownie określając go jako ''subsidium charitativum'', lecz instruktarzy już nie spalono, lecz wydano drukiem<ref>Józef Kleczyński, ''Pogłówne generalne w Polsce i oparte na niem popisy ludności'', Kraków, 1893 r., tom 30 zbioru Rozpraw Akademii Umiejętności, seria II, tom V, s. 240-262</ref>. Następnie podatek wprowadzały sejmy w 1674, 1676, 1677, 1683, 1685. Środki uzyskiwane z kolejnych poborów były jednak coraz niższe. Od 1690 roku do 1764 roku był to podatek stały, jednak po wojnie północnej nie był pobierany i powrócono do niego w 1717 r. jako stały podatek na utrzymanie wojska i pobierano go przez według taryfy z roku 1676<ref name=":0" />. |
|||
Od 1676 roku podatek pogłówny obowiązywał także na terenie [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. |
|||
W 1677 r. Sejm nakazał, aby każdy płatnik podatku złożył na Biblię przysięgę, że nikogo z rodziny, służby, poddanych nie ukrył przed poborcą. |
|||
W Polsce charakter zarówno podatku regresywnego, jak i pogłównego mają składki ZUS<ref>[http://publica.pl/teksty/bogaci-skladek-zus-nie-placa-52634.html Bogaci składek ZUS nie płacą]</ref>. |
W Polsce charakter zarówno podatku regresywnego, jak i pogłównego mają składki ZUS<ref>[http://publica.pl/teksty/bogaci-skladek-zus-nie-placa-52634.html Bogaci składek ZUS nie płacą]</ref>. |
Wersja z 13:31, 9 mar 2020
Podatek pogłówny – forma podatku osobistego, zgodnie z którą każdy podatnik płaci nominalnie określoną kwotę podatku. W przeciwieństwie np. do podatku dochodowego przedmiotem opodatkowania jest sama osoba podatnika, a nie jego dochód. Ze względu na kwotowy charakter, podatek ten stanowi podatek regresywny.
Historia pogłównego
Podatek pogłówny jest jedną z najstarszych form podatków. Był on ważnym źródłem dochodów państw od czasów starożytnych do XIX wieku. Obecnie jego znaczenie zmalało na rzecz podatku dochodowego.
Podatek pogłówny w Polsce
Od początku XIV wieku w formie pogłównego zbierano świętopietrze. W Polsce podatek ten został wprowadzony w XVI wieku, początkowo jako danina ludności żydowskiej za opiekę monarszą. Uchwalany w 1498, 1520 na sejmie w Bydgoszczy jako podatek nadzwyczajny obejmujący także szlachtę i duchowieństwo, nakładany w związku z zagrożeniem tatarskim i krzyżackim, płacony w wysokości zależnej od pozycji społecznej i urzędu. Podatek uchwalono także w 1590 roku na sejmie w Warszawie w związku z zagrożeniem wojną z Turcją, jednak został odwołany, ponieważ do niej nie doszło[1]. Uchwalane przez sejm wielokrotnie w 2 połowie XVII w. Część pogłównego płacona przez duchowieństwo, a następnie przez szlachtę nazywała się subsidum charitativum dla zaznaczenia dobrowolności świadczenia.
W czasach panowania Jana Kazimierza sejm w 1662 roku wprowadził jednorazowe pogłówne generalne jako subsidium charitativum (ofiara miłosierna) na pokrycie kosztów dla skonfederowanego wojska[1], z zastrzeżeniem, że po zakończeniu poboru instruktarze zostaną spalone. Podatek do poboru powierzono exaktorom (poborcom), których obierały sejmiki, a do pomocy w terenie zobowiązał proboszczów i wikarych. Pobór trwał wiele lat i był krytykowany m.in na sejmie w 1667 roku jako niesprawiedliwy, bo płacony przez wszystkich. W związku z wojną z Turcją, w 1673 roku Sejm znowu uchwalił pogłówne, ponownie określając go jako subsidium charitativum, lecz instruktarzy już nie spalono, lecz wydano drukiem[2]. Następnie podatek wprowadzały sejmy w 1674, 1676, 1677, 1683, 1685. Środki uzyskiwane z kolejnych poborów były jednak coraz niższe. Od 1690 roku do 1764 roku był to podatek stały, jednak po wojnie północnej nie był pobierany i powrócono do niego w 1717 r. jako stały podatek na utrzymanie wojska i pobierano go przez według taryfy z roku 1676[1].
Od 1676 roku podatek pogłówny obowiązywał także na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego.
W 1677 r. Sejm nakazał, aby każdy płatnik podatku złożył na Biblię przysięgę, że nikogo z rodziny, służby, poddanych nie ukrył przed poborcą.
W Polsce charakter zarówno podatku regresywnego, jak i pogłównego mają składki ZUS[3].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Encyklopedia staropolska/Pogłówne - Wikiźródła, wolna biblioteka [online], pl.wikisource.org [dostęp 2020-03-09] .
- ↑ Józef Kleczyński, Pogłówne generalne w Polsce i oparte na niem popisy ludności, Kraków, 1893 r., tom 30 zbioru Rozpraw Akademii Umiejętności, seria II, tom V, s. 240-262
- ↑ Bogaci składek ZUS nie płacą