Zespół zamkowy w Wilnie

Plik:Vilnius Castle Complex around 1530.jpg

Zespół Zamkowy w Wilnie ok. 1530

Zamki Wileńskie w roku 1740:
Zamek Górny: 1. Wieża Giedymina; 2. Baszta południowa; 3. Pałac Władców na Zamku Górnym
Zamek Dolny: 4. Brama i most do miasta; 5. Droga i most do ulicy Tilto; 6. Katedra; 7. Palace Supreme Tribunal; 8. Pałac Biskupów; 9. Pałac Władców na Zamku Dolnym; 10. Ogrody pałacowe; 11. Nowy Arsenał; 12. Brama przy Arsenale; 13. Stary Arsenał

Baszta Giedymina

Kompleks składał się z zamków: Górnego, Dolnego i Kreivoji. Ostatni został spalony przez Krzyżaków w 1390 i nigdy nie został odbudowany. Zamki Wileńskie były kilkakrotnie atakowane przez Krzyżaków w XIV w. Po raz pierwszy zostały całkowicie zdobyte i zniszczone przez Moskwę w 1655. Następnie zamki straciły swoje znaczenie i zaczęły popadać w ruinę. Po zajęciu Wilna przez Rosję część budynków została zburzona a reszta przebudowana podczas budowy cytadeli w XIX w. Zachowana do dzisiaj baszta Zamku Górnego, zwana Basztą Giedymina jest jednym z symboli Wilna.

Historia Zamku Górnego

Na szczycie wzgórza zwanego dzisiaj Górą Zamkową lub Górą Giedymina znajdował się Zamek Górny. Wzgórze ma ok. 48 m wysokości i 110-120 m długości. Zostało ono otoczone drewnianymi wałami w IX w. Ok. X wieku zbudowano drewniany zamek, a w XIII murowany z wieżami. Pierwsza wzmianka o zamku (i Wilnie) pochodzi z 1323 r. Był on atakowany przez Krzyżaków w latach: 1365, 1375, 1377, 1383, 1390, 1392, 1394 i 1402; ale nigdy nie został całkowicie zdobyty.

W 1390 Krzyżacy zdołali zdobyć i zniszczyć Kreivoji znajdujący się na górze Pilkasis. Wielki książę Witold po pożarze z 1419 poddał Zamek Górny zasadniczej przebudowie i rozbudowie. Odbudowa trwała do 1422 r. Powstał wtedy okazały gotycki pałac kryty zieloną dachówką. Wielka sala na drugim piętrze miała wymiary 10 x 30 m. W II poł. XVI w. zamek utracił swe znaczenie na rzecz Zamku Dolnego. Zygmunt II August odnowił budynek i umieścił w nim swoją bibliotekę. Uległ zniszczeniu w czasie najazdu moskiewskiego w latach 1655 - 61. Odbudowany został częściowo pod koniec XVIII wieku, wtedy też rozebrano dwie baszty. Częściowo zachowaną trzecią basztę, zwaną dziś Giedymina, w 1830 r. podwyższono o drewnianą nadbudówkę. W 1930 r. zmieniono ją na murowaną. Baszta została częściowo zniszczona w czasie II wojny światowej a odbudowana w latach 1956 - 60.

Historia Zamku Dolnego

W XIII w. znajdowały się tu drewniane zabudowania. W XIII - XVI w. wzniesiono kamienne mury i wieże, które były kilkakrotnie przebudowywane. Większość zabudowań uległa zniszczeniu. Najważniejszymi obiektami na terenie Zamku Dolnego są: Katedra i rekonstruowany obecnie Pałac Władców na Zamku Dolnym.

Pałac Władców na Zamku Dolnym

Powstał w średniowieczu u stóp Zamku Górnego. Został rozbudowany w czasie panowania Zygmunta II Augusta w okazałą renesansową rezydencję. Spełniał rolę pałacu wielkoksiążęcego. W 1610 r. podczas pobytu Zygmunta III Wazy spłonął. Zniszczony przez Rosjan w czasie najazdu w latach 1655 - 61, nie został odbudowany i popadał w coraz większą ruinę. Po zajęciu Wilna przez Rosję w czasie III rozbioru, jego pozostałości zostały rozebrane przez władze carskie w latach 1799 - 1803, a zachowane skrzydło wschodnie przebudowano w stylu klasycystycznym. W 2001 r. Sejm litewski podjął decyzję o odbudowie zamku, który ma być gotowy do 2009 r.

Katedra

W czasach pogańskich czczono tu boga Perkuna. Pierwszą katedrę zbudował tu Mendog po przyjęciu chrztu w 1251. Po jego śmierci w 1263, znów zaczęto czcić pogańskich bogów. W 1387, kiedy Litwa przyjęła chrzest, Władysław II Jagiełło zbudował nową gotycką katedrę z pięcioma kaplicami. W 1419 katedra spaliła się. W jej miejscu Witold zbudował większą gotycką katedrę. W 1522 katedra została odnowiona. Po kolejnym pożarze w 1530 katedra została ponownie zbudowana w latach 1534 - 1557 w stylu renesansowym. Po pożarze w 1610 została odnowiona i dodano dwie wieże od strony zachodniej. W 1783 katedra została zrekonstruowana według projektu Wawrzyńca Gucewicza w stylu klasycystycznym. W takim stanie katedra dotrwała do dnia dzisiejszego. Między 1786 i 1792 dodano trzy rzeźby na dachu - św. Kazimierz, św. Stanisław i św. Helena. Te rzeźby zostały usunięte w 1950 a powróciły w 1997.