YIVO: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 22:21, 24 lis 2011

YIVO (jid. ייִוואָ) założony w 1925 w Wilnie, Polska powstał jako Żydowski Instytut Naukowy (jid. ייִדישער וויסנשאַפֿטלעכער אינסטיטוט / Jidiszer Wisnszaftlecher Institut). Skrót ten jest akronimem jego pierwotnej nazwy. Przemianowany na YIVO Institute for Jewish Research, od 1940 ma siedzibę w Nowym Jorku, USA i jest najbardziej autorytatywnym źródłem ortografii, leksykografii oraz innych pokrewnych studiów nad językiem jidysz, co oznacza że jest jego regulatorem.

Poza tym YIVO gromadzi, ratuje i przechowuje wszelkie źródła i materialne ślady dorobku kultury żydowskiej, a zwłaszcza Żydów aszkenazyjskich. W bibliotece instytutu w Nowym Jorku znajduje się ponad 360 tys. woluminów datowanych od początku XVI w. W archiwum przechowywane jest ponad 22 mln. różnego rodzaju dokumentów, fotografii, nagrań, plakatów, filmów i innych artefaktów.

Współtwórcą i kierownikiem wileńskiego oddziału instytutu był lingiwsta Max Weinreich, który od 1940 r., pracował w YIVO w USA. Wileński oddział w okresie istnienia posiadał 40 000 woluminów oraz wiele cennych rękopisów w tym dokumenty i listy Lwa Tołstoja, Icchoka Lejba Pereca, Alfreda Landaua czy Szolema Alejchema. Instytut organizował wystawy i wykłady wielu wybitnych osobistości, zajmował się zbieraniem i opracowywaniem materiałów naukowych, prowadził badania nad językiem, kulturą i folklorem, a także wspierał programy badawcze. Przy YIVO działało Muzeum Sztuki. W sierpniu 1935 r., na światowym zjeździe YIVO w Wilnie gościli między innymi malarz Marc Chagall i historyk Szymon Dubnow. W 1941 r., po wkroczeniu niemieckich narodowych socjalistów do Wilna do budynku Instytutu zwieziono dzieła i książki zrabowane z żydowskich bibliotek, muzeów i mieszkań prywatnych, a dodatkowo w budynku skoszarowano wojsko. Część ze zbiorów YIVO została zniszczona przez nazistów, cześć wywieziona w głąb Rzeszy, a część ukryta przez grupę żydów pracujących dla Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg w tym poetę Abrahama Suckewera i wydobyta po wojnie.

Zobacz też

Krótkie omówienie języka jidysz

Bibliografia

Daniel Kac: Wilno Jerozolimą było. Rzecz o Abrahamie Sutkeverze. Sejny: Wydawnictwo Pogranicza, 2003. ISBN 83-86872-51-9.

Linki zewnętrzne

Strona internetowa YIVO
Zasady transliteracji Jidysz w Wikisłowniku
Wikipedia w języku jidysz
Żydowski Instytut Naukowy : jego cele i zadania, Wilno 1930 (kopia cyfrowa)

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+[[Plik:Center for Jewish History NYC 14.JPG|thumb|YIVO przy 16th Street w Nowym Jorku]]
 '''YIVO''' ([[jidysz|jid.]] '''ייִוואָ''') założony w [[1925]] w [[Wilno|Wilnie]], [[Polska]]  powstał jako '''Żydowski Instytut Naukowy''' ([[jidysz|jid.]] ''ייִדישער וויסנשאַפֿטלעכער אינסטיטוט'' / ''Jidiszer Wisnszaftlecher Institut''). Skrót ten jest [[Skrótowiec|akronimem]] jego pierwotnej nazwy. Przemianowany na '''YIVO Institute for Jewish Research''', od [[1940]] ma siedzibę w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]], [[Stany Zjednoczone|USA]] i jest najbardziej autorytatywnym źródłem [[ortografia|ortografii]], [[leksykografia|leksykografii]] oraz innych pokrewnych studiów nad językiem [[jidysz]], co oznacza że jest jego regulatorem.
-Poza tym YIVO gromadzi, ratuje i przechowuje wszelkie źródła i materialne ślady dorobku kultury żydowskiej, a zwłaszcza [[Aszkenazyjczycy|Żydów aszkenazyjskich]]. W bibliotece instytutu w Nowym Jorku znajduje się ponad 360 tys. [[wolumin]]ów datowanych od początku [[XVI w.]] W archiwum przechowywane jest ponad 22 mln. różnego rodzaju dokumentów, fotografii, nagrań, plakatów, filmów i innych artefaktów.
+Poza tym YIVO gromadzi, ratuje i przechowuje wszelkie źródła i materialne ślady dorobku kultury żydowskiej, a zwłaszcza [[Aszkenazyjczycy|Żydów aszkenazyjskich]]. W bibliotece instytutu w Nowym Jorku znajduje się ponad 360 tys. [[wolumin]]ów datowanych od początku XVI w. W archiwum przechowywane jest ponad 22 mln. różnego rodzaju dokumentów, fotografii, nagrań, plakatów, filmów i innych artefaktów.
-Współtwórcą i kierownikiem wileńskiego oddziału instytutu był lingiwsta [[Max Weinreich]], który od [[1940]] r., pracował w YIVO w USA. Wileński oddział w okresie istnienia posiadał 40 000 woluminów oraz wiele cennych rękopisów w tym dokumenty i listy [[Lew Tołstoj|Lwa Tołstoja]], [[Icchok Lejb Perec|Icchoka Lejba Pereca]], [[Alfred Landau|Alfreda Landaua]] czy [[Szolem Alejchem|Szolema Alejchema]]. Instytut organizował wystawy i wykłady wielu wybitnych osobistości, zajmował się zbieraniem i opracowywaniem materiałów naukowych, prowadził badania nad językiem, kulturą i folklorem, a także wspierał programy badawcze. Przy YIVO działało Muzeum Sztuki. W sierpniu [[1935]] r., na światowym zjeździe YIVO w Wilnie gościli między innymi malarz [[Marc Chagall]] i historyk [[Szymon Dubnow]]. W [[1941]] r., po wkroczeniu [[Niemcy|niemieckich]] [[narodowy socjalizm|narodowych socjalistów]] do Wilna do budynku Instytutu zwieziono dzieła i książki zrabowane z żydowskich bibliotek, muzeów i mieszkań prywatnych, a dodatkowo w budynku skoszarowano wojsko. Część ze zbiorów YIVO została zniszczona przez nazistów, cześć wywieziona w głąb [[III Rzesza|Rzeszy]], a część ukryta przez grupę żydów pracujących dla Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg w tym poetę [[Abraham Suckewer|Abrahama Suckewera]] i wydobyta po wojnie.
+Współtwórcą i kierownikiem wileńskiego oddziału instytutu był lingiwsta [[Max Weinreich]], który od 1940 r., pracował w YIVO w USA. Wileński oddział w okresie istnienia posiadał 40 000 woluminów oraz wiele cennych rękopisów w tym dokumenty i listy [[Lew Tołstoj|Lwa Tołstoja]], [[Icchok Lejb Perec|Icchoka Lejba Pereca]], [[Alfred Landau|Alfreda Landaua]] czy [[Szolem Alejchem|Szolema Alejchema]]. Instytut organizował wystawy i wykłady wielu wybitnych osobistości, zajmował się zbieraniem i opracowywaniem materiałów naukowych, prowadził badania nad językiem, kulturą i folklorem, a także wspierał programy badawcze. Przy YIVO działało Muzeum Sztuki. W sierpniu 1935 r., na światowym zjeździe YIVO w Wilnie gościli między innymi malarz [[Marc Chagall]] i historyk [[Szymon Dubnow]]. W 1941 r., po wkroczeniu [[Niemcy|niemieckich]] [[narodowy socjalizm|narodowych socjalistów]] do Wilna do budynku Instytutu zwieziono dzieła i książki zrabowane z żydowskich bibliotek, muzeów i mieszkań prywatnych, a dodatkowo w budynku skoszarowano wojsko. Część ze zbiorów YIVO została zniszczona przez nazistów, cześć wywieziona w głąb [[III Rzesza|Rzeszy]], a część ukryta przez grupę żydów pracujących dla Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg w tym poetę [[Abraham Suckewer|Abrahama Suckewera]] i wydobyta po wojnie.
-==Zobacz też==
+== Zobacz też ==
 * Krótkie omówienie języka [[jidysz]]
-==Bibliografia==
+== Bibliografia ==
-* {{cytuj książkę |nazwisko = Kac| imię = Daniel| autor link = Daniel Kac| tytuł = Wilno Jerozolimą było. Rzecz o Abrahamie Sutkeverze| wydawca = Wydawnictwo Pogranicza| miejsce = [[Sejny]]| rok = [[2003]]| strony = | isbn = 83-86872-51-9}}
+* {{cytuj książkę |nazwisko = Kac| imię = Daniel| autor link = Daniel Kac| tytuł = Wilno Jerozolimą było. Rzecz o Abrahamie Sutkeverze| wydawca = Wydawnictwo Pogranicza| miejsce = [[Sejny]]| rok = 2003| strony = | isbn = 83-86872-51-9}}
 == Linki zewnętrzne ==
+{{Commonscat|YIVO Institute for Jewish Research}}
 * [http://www.yivoinstitute.org/ Strona internetowa YIVO]
 * [http://pl.wiktionary.org/wiki/Aneks:YIVO Zasady transliteracji Jidysz] w Wikisłowniku
@@ Linia 18: / Linia 20: @@
 [[Kategoria:Organizacje żydowskie]]
+[[Kategoria:Język jidysz]]
 [[Kategoria:Rady języka]]