Strateg (Grecja): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 00:50, 26 lut 2016

Strateg (stgr. στρατηγός strategos, l. mn. στρατηγοί strategoi) – w starożytnej Grecji wysoki rangą dowódca armii lub floty.

W Sparcie stratedzy byli mianowani na czas wojny i mogli w zastępstwie króla objąć stanowisko głównodowodzącego.

W Atenach od czasów Klejstenesa był to stały urząd – rokrocznie eklezja (zgromadzenie ludowe) wybierała 10 strategów, po jednym z każdej fyli; każdy z nich dowodził oddziałem hoplitów wystawianych przez odpowiednią fylę. O urząd można było się ubiegać wielokrotnie.

Do roku 487 p.n.e., gdy zniesiono urząd archonta polemarcha, stratedzy byli jego pomocnikami, później urząd stratega stał się jednym z ważniejszych.

Początkowo w wypadku wojny wyruszali na nią wszyscy stratedzy, sprawując dowództwo codziennie na zmianę, po wojnach perskich wysyłano nie więcej niż trzech, a czasem tylko jednego. Od tego też czasu pojawiła się funkcja pierwszego stratega i urząd zaczął nabierać znaczenia politycznego. W latach 443-429 p.n.e. nieprzerwanie funkcję tę sprawował Perykles, który praktycznie kierował w tym okresie polityką Aten. Wprowadzona za jego rządów zasada wynagradzania za sprawowanie urzędów i ich obsada drogą losowania nie obejmowała urzędu stratega, dlatego mogły go sprawować jedynie osoby zamożne.

Od połowy IV wieku nastąpiła zmiana obowiązków stratega: dotychczas każdy dowodził oddziałami wyłącznie ze swojej fyli, a odtąd 5 strategów miało dokładnie określony zakres obowiązków. Pojawił się strateg hoplicki (epi tous hoplitas), który był odpowiedzialny za dowodzenie oddziałami poza granicami kraju. Strateg epi ten choran miał w razie najazdu bronić Attyki, epi tas symmorias odpowiedzialny był za wyznaczanie dowódców okrętów (trierarchów). Dwóch pozostałych pełniło funkcję epi ton Peiraiea – mieli oni zarządzać stoczniami i portem wojennym.

Funkcję strategosa autokratora (o nieograniczonej władzy) sprawował w 407 p.n.e. Alkibiades.

Urząd ten występował także w innych państwach greckich poza Spartą i Atenami (funkcję tę pełnił np. Dionizjos Starszy, tyran Syrakuz), a także w państwach hellenistycznych.

Zobacz też

Strateg w wojsku bizantyjskim.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{Dopracować|źródła|data=2016-02}}
-'''Strateg''' ({{greka|στρατηγός}} ''strategos'', l.mn. {{grc|στρατηγοί}} ''strategoi'') – w [[Starożytna Grecja|starożytnej Grecji]] wysoki rangą dowódca armii lub floty.
+'''Strateg''' ({{greka|στρατηγός}} ''strategos'', l. mn. {{grc|στρατηγοί}} ''strategoi'') – w [[Starożytna Grecja|starożytnej Grecji]] wysoki rangą dowódca armii lub floty.
 W [[Sparta|Sparcie]] stratedzy byli mianowani na czas wojny i mogli w zastępstwie króla objąć stanowisko głównodowodzącego.
@@ Linia 7: / Linia 8: @@
 Do roku [[487 p.n.e.]], gdy zniesiono urząd ''[[archont]]a polemarcha'',  stratedzy byli jego pomocnikami, później urząd stratega stał się jednym z ważniejszych.
-Początkowo w wypadku wojny wyruszali na nią wszyscy ''stratedzy'', sprawując dowództwo codziennie na zmianę, po [[Starożytna Grecja#Wojny perskie|wojnach perskich]] wysyłano nie więcej niż trzech, a czasem jednego stratega. Od tego też czasu pojawiła się funkcja pierwszego stratega i urząd zaczął nabierać znaczenia politycznego. W latach [[443 p.n.e.|443]]-[[429 p.n.e.]] nieprzerwanie funkcję tę sprawował [[Perykles]], który praktycznie kierował w tym okresie polityką Aten. Wprowadzona za jego rządów zasada wynagradzania za sprawowanie urzędów i ich obsada drogą losowania nie obejmowała urzędu stratega, dlatego mogły go obejmować jedynie osoby zamożne. Od połowy IV wieku nastąpiła zmiana obowiązków stratega. Dotychczas każdy strateg dowodził oddziałami wyłącznie ze swojej fyli, a od połowy IV wieku 5 strategów miało dokładnie określony zakres obowiązków. Pojawił się strateg hoplicki (''epi tous hoplitas''), który był odpowiedzialny za dowodzenie oddziałami poza granicami kraju. Strateg ''epi ten choran'' miał bronić [[Attyka (kraina historyczna)|Attyki]] w razie napadu, ''epi tas symmorias'' był odpowiedzialny za wyznaczanie trierarchów. A dwóch pozostałych pełniło funkcję ''epi ton Peiraiea''. Mieli oni zarządzać stoczniami i portem wojennym.
+Początkowo w wypadku wojny wyruszali na nią wszyscy stratedzy, sprawując dowództwo codziennie na zmianę, po [[Starożytna Grecja#Wojny perskie|wojnach perskich]] wysyłano nie więcej niż trzech, a czasem tylko jednego. Od tego też czasu pojawiła się funkcja pierwszego stratega i urząd zaczął nabierać znaczenia politycznego. W latach [[443 p.n.e.|443]]-[[429 p.n.e.]] nieprzerwanie funkcję tę sprawował [[Perykles]], który praktycznie kierował w tym okresie polityką Aten. Wprowadzona za jego rządów zasada wynagradzania za sprawowanie urzędów i ich obsada drogą losowania nie obejmowała urzędu stratega, dlatego mogły go sprawować jedynie osoby zamożne.
+Od połowy IV wieku nastąpiła zmiana obowiązków stratega: dotychczas każdy dowodził oddziałami wyłącznie ze swojej fyli, a odtąd 5 strategów miało dokładnie określony zakres obowiązków. Pojawił się strateg hoplicki (''epi tous hoplitas''), który był odpowiedzialny za dowodzenie oddziałami poza granicami kraju. Strateg ''epi ten choran'' miał w razie najazdu bronić [[Attyka (kraina historyczna)|Attyki]], ''epi tas symmorias'' odpowiedzialny był za wyznaczanie dowódców okrętów ([[trierarcha|trierarchów]]). Dwóch pozostałych pełniło funkcję ''epi ton Peiraiea'' – mieli oni zarządzać stoczniami i portem wojennym.
 Funkcję ''strategosa autokratora'' (o nieograniczonej władzy) sprawował w [[407 p.n.e.]] [[Alkibiades]].
-Urząd ten występował także w innych państwach greckich poza Spartą i Atenami – funkcję tę pełnił na przykład [[Dionizjos Starszy]], [[tyran]] [[Syrakuzy|Syrakuz]] – a także w państwach hellenistycznych.
+Urząd ten występował także w innych państwach greckich poza Spartą i Atenami (funkcję tę pełnił np. [[Dionizjos Starszy]], [[tyran]] [[Syrakuzy|Syrakuz]]), a także w państwach [[epoka hellenistyczna|hellenistycznych]].
 == Zobacz też ==