Episteme

Personifikacja Episteme. Rzeźba w Bibliotece Celsusa w Efezie w Turcji.

Episteme (ἐπιστήμη) – w filozofii starożytnej Grecji pojęcie oznaczające wiedzę. Używane jest w dwóch zasadniczych kontekstach:

• episteme oznaczająca wiedzę pewną, niepodważalną, uzasadnioną i przeciwstawianą opinii (doksa) czy wiedzy niepewnej,
• episteme oznaczające wiedzę teoretyczną, przeciwstawianą umiejętnościom praktycznym (techne) .

W starożytnej Grecji funkcjonowały także inne słowa bliskoznaczne. Presokratycy używali raczej takich słów jak sofia (tłumaczona często jako mądrość), gnome czy gnosis.

W filozofii Platona episteme oznaczała wiedzę dotyczącą prawdziwego świata idei, poznawana rozumowo, w przeciwieństwie do doksy, która dotyczy świata zmysłowego, złudnego. U Arystotelesa wiedza ma postać systemu sylogizmów, w którym wychodząc od przesłanek, wyprowadza się kolejne twierdzenia za pomocą dedukcji. Episteme była ogólna i pewna. Dzieliła się na wiedzę teoretyczną (spekulatywną), praktyczną (związaną z działaniem etycznym czy politycznym) i wytwórczą (pojetyczną – techne).

Od słowa episteme pochodzi nazwa działu filozofii: epistemologia, czyli teoria poznania.

Bibliografia

• Richard Parry: Episteme and Techne. Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2003. [dostęp 2018-01-17].{{Cytuj stronę}} Nieznane pola: "inni".
• Anthony Preus: Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy. Lanham, Maryland–Toronto–Oxford: The Scarecrow Press, Inc, 2007. ISBN 0-8108-5487-2.