Sejm (Królestwo Polskie): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) →Zobacz też: + 1 kategoria |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) →Zobacz też: lit. |
||
Linia 30: | Linia 30: | ||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
* [[:Kategoria: |
* [[:Kategoria:Senatorowie Królestwa Polskiego|Senatorowie Królestwa Polskiego]] |
||
* [[:Kategoria:Posłowie i deputowani na Sejm Królestwa Polskiego|Posłowie i deputowani na Sejm Królestwa Polskiego]] |
* [[:Kategoria:Posłowie i deputowani na Sejm Królestwa Polskiego|Posłowie i deputowani na Sejm Królestwa Polskiego]] |
||
Wersja z 11:52, 22 paź 2008
Sejm Królestwa Polskiego – najwyższy organ władzy ustawodawczej w Królestwie Polskim w latach 1815-1831. Składał się z króla, Senatu i Izby Poselskiej.
Geneza
Po klęsce Napoleona w Rosji w 1812 r. Księstwo Warszawskie w ciągu kilku następnych miesięcy znalazło się pod okupacją rosyjską. Zarząd nad Księstwem car Aleksander I powierzył pięcioosobowej Rady Najwyższej Tymczasowej. Na czele mianowano senatora Sergiusza Łanskoja, a skład uzupełnili Mikołaj Nowosilcow, Krzysztof Colomb, Tomasz Wawrzecki i ks. Ksawery Drucki-Lubecki. Podczas istnienia Rady na forum międzynarodowym (kongres wiedeński) toczyły się targi o podział Księstwa między zwycięzców. Aleksander I stanął na stanowisku zachowania całości tego terytorium dla Rosji, w opozycji stali przedstawiciele Wielkiej Brytanii, Francji i Austrii, które nawet zawarły formalne porozumienie 3 stycznia 1815 r. w tej sprawie. Stanowisko Prus ograniczało się do wyszarpania jak największej jego części. Dopiero po ucieczce Napoleona z Elby i wznowieniu wojny w Europie doszło do pogodzenia się niedawnych aliantów. 3 czerwca zawarto porozumienie o podziale Księstwa. Prusacy zagarnęli teren zwany Wielkim Księstwem Poznańskim, Austriacy Podgórze Krakowskie, z Krakowa i okolic utworzono Rzeczpospolitą Krakowską a z reszty utworzono Królestwo Polskie zwane też Kongresowym.
Utworzenie tego tworu uroczyście ogłoszono 20 czerwca 1815 r. w Warszawie, a potwierdzono następnie w traktacie końcowym kongresu wiedeńskiego. Wtedy już trwały zaawansowane prace nad konstytucją. Ostatecznie po odręcznych poprawkach cesarza przeszedł nieco zmniejszony projekt, opracowany przez Aleksandra Linowskiego i hr. Ludwika Platera pod kierownictwem ks. Adama J. Czartoryskiego. Cesarz wymieniony projekt podpisał 27 listopada 1815 r., tekst natomiast ogłoszono już po wyjeździe Aleksandra z Warszawy 24 grudnia.
Umocowania prawne i kompetencje
Wspomniana konstytucja w artykule 31 mówiła: "Naród polski mieć będzie wiecznemi czasy reprezentację narodową w sejmie, złożonym z króla i z dwóch izb, z których pierwsza składać się będzie z senatu, druga z posłów i deputowanych od gmin".
Kompetencje i zasady działania Sejmu określał cały Tytuł IV obejmujący 18 artykułów. Miał się zbierać raz na dwa lata w Warszawie w czasie wyznaczonym przez monarchę na okres 30 dni. Obradować miał tylko nad projektami przedstawionymi przez króla lub Radę Stanu i nie mogli ich zmieniać, aczkolwiek w przeciwieństwie do czasów Księstwa Warszawskiego dopuszczono wolną dyskusję posłów nad projektami oraz petycje do tronu. Tylko król mógł go odraczać, przedłużać oraz rozwiązywać, on również zwoływał sejm nadzwyczajny i mianował marszałka i sekretarza. Posłom teoretycznie przysługiwał immunitet, aczkolwiek w praktyce było z tym różnie. Organami sejmu były trzy komisje – gdzie opiniowano nadesłane projekty – do spraw skarbowych, do spraw cywilnych i kryminalnych, oraz komisja do spraw organicznych i administracyjnych. Każda składała się z pięciu posłów i trzech senatorów. Dodatkowym atrybutem króla w Sejmie było prawa veta ostatecznego – tylko ustawy z jego podpisem stawały się prawem.
Do kompetencji sejmu należały:
- 1. sprawy podatkowe łącznie z uchwalaniem budżetu (aczkolwiek istniał kruczek mówiący, że jeśli nie dojdzie do uchwalenia budżetu funkcjonuje ostatni ułożony – a ten zgodnie z kolejnym artykułem układał "rząd").
- 2. sprawy poboru rekruta do armii
- 3. uchwalanie ustaw z zakresu praw cywilnych, kryminalnych i administracyjnych;
- 4. ponadto sejm miał prawo debatowania nad wszelkimi projektami jakie przesłał król lub Rada Stanu.
- 5. dodatkowe uprawnienia to: uchwalanie petycji, wysłuchiwanie Raportu Rady Stanu o stanie kraju łącznie z przesyłaniem uwag nad jego treścią – co było doskonałym polem do działania opozycji i krytykowania władz.
Uzupełnieniem Ustawy Konstytucyjnej było Statut Organiczny o reprezentacji narodowej z 19 listopada 1816 r.
Senat
Zasiadali w nim biskupi rzymskokatoliccy, wojewodowie i kasztelanowie w liczbie nie przekraczającej połowy posłów Izby Poselskiej (nie więcej niż 64). Senatorów świeckich powoływał król spośród podwójnej liczby kandydatów wysuniętych przez Senat i Namiestnika.
Izba Poselska
Składała się ze 128 posłów, w tym 77 wybieranych na sejmikach i 51 deputowanych gminnych.
Rzeczywistość
Sejm miał się zbierać co 2 lata. W rzeczywistości jego sesje odbyły się tylko 4 razy w 1818, 1820, 1825 i 1830. Obrady miały trwać do 30 dni. Od 1825 wbrew przepisom Konstytucji Królestwa Polskiego jego obrady utajniono.