Konstytucja weimarska: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
m robot poprawia: lt:Veimaro Konstitucija |
||
Linia 72: | Linia 72: | ||
[[gl:Constitución de Weimar]] |
[[gl:Constitución de Weimar]] |
||
[[ko:바이마르 헌법]] |
[[ko:바이마르 헌법]] |
||
[[lt: |
[[lt:Veimaro Konstitucija]] |
||
[[ja:ヴァイマル憲法]] |
[[ja:ヴァイマル憲法]] |
||
[[no:Weimarforfatningen]] |
[[no:Weimarforfatningen]] |
Wersja z 03:11, 26 cze 2009
Konstytucja Weimarska (niem. Die Verfassung des Deutschen Reiches) - konstytucja niemiecka z 11 sierpnia 1919 r., uchwalona przez rewolucyjne Zgromadzenie Narodowe .
Niemcy (Deutsches Reich) stały się republiką, a władza pochodziła bezpośrednio od narodu. Na obszar Rzeszy składało się 18 (początkowo 21) krajów związkowych z wyjątkiem terenów wyłączonych przez traktat wersalski. Były to:
- Anhalt
- Badenia
- Bawaria
- Brunszwik
- Brema
- Hamburg
- Hesja
- Lippe
- Lubeka
- Meklemburgia-Schwerin
- Meklemburgia-Strelitz
- Oldenburg
- Prusy
- Saksonia
- Schaumburg-Lippe
- Turyngia
- Waldeck
- Wirtembergia
Każdy z krajów miał swój sejm, złożony z członków wybranych w pięcioprzymiotnikowych wyborach (równych, proporcjonalnych, bezpośrednich, powszechnych i tajnych), parlament jak i rząd. W art. 6 wyliczono 20 spraw, które były w kompetencji głównych organów federacji. Były m.in. polityka finansowa, polityka zagraniczna, administracja kolonii, sprawy łączności (poczta, kolej etc.). Ustawodawstwo organów centralnych miało pierwszeństwo przed prawem krajowym a te nie mogło być z nim sprzeczne.
Sejm Rzeszy
Składa się z posłów wybranych przez naród w ilości proporcjonalnej do ludności danego kraju, lecz ich liczba nie mogła przekroczyć 40%. Prawa wyborcze posiadali zarówno mężczyźni jak i kobiety a cenzus wieku obniżono do lat 20. Miał obowiązek zbierania się minimum co roku, na żądanie prezydenta lub 1/3 posłów. Jego kadencja trwała 4 lata przy czym mógł zostać rozwiązany przez prezydenta. Posiadał inicjatywę ustawodawczą jak i wyznaczał kierunek polityce rządu, który kontrolował.
Prezydent Rzeszy
Wybierany jest przez naród na 7-letnią kadencję w wyborach powszechnych. Mógł nim zostać każdy Niemiec, który ukończył 35 lat. Prezydent reprezentował państwo na zewnątrz, zawierał w imieniu Rzeszy traktaty, przyjmował ambasadorów, mianował kanclerza (szefa rządu) oraz na jego wniosek ministrów, był zwierzchnikiem sił zbrojnych, podpisywał i ogłaszał ustawy oraz posiadał prawo łaski. Wszystkie rozporządzenia prezydenta wymagały kontrasygnaty kanclerza lub odpowiedniego ministra. Był odpowiedzialny konstytucyjnie jak i mógł zostać odwołany poprzez referendum ludowe na wniosek 2/3 posłów. Zwoływał obrady parlamentu. Mógł zawiesić prawa obywatelskie po powiadomieniu parlamentu.
Rząd Rzeszy
Składał się z kanclerza i ministrów. Rząd musiał uzyskać poparcie parlamentu, był przed nim odpowiedzialny politycznie i konstytucyjnie. Wytyczne jego polityki określał kanclerz.
Rada Rzeszy
Kraje związkowe reprezentowane były przez członków swoich rządów. Każdy posiadał jeden głos. Więksi członkowie 1 delegata na 1 milion mieszkańców, przy czym nie można było przekroczyć 40% ilości głosów w celu uniknięcia dominacji jednego z krajów. Rada jako tako nie posiadała prawa inicjatywy ustawodawczej. Składane były do niej projekty ustaw przez rządy krajowe, a ta przekazywała je do Sejmu. Posiadała weto zawieszające. Mogło zostać odrzucone kwalifikowaną większością 2/3 głosów Reichstagu. Miała być kontynuacją Rady Związkowej działającej w II Rzeszy. W rzeczywistości posiadała o wiele mniejsze znaczenie. Konstytucja nie zawierała dokładnego opisu zadań i kompetencji, przez co jej rola znacznie zmalała w porównaniu do pierwozoru.
Sądownictwo
Został utworzony Najwyższy Trybunał Rzeszy w celu rozwiązywania sporów między członkami federacji. Każdy z krajów członkowskich miał prawo do posiadania własnego sądownictwa.
Linki zewnętrzne
Bibliografia
- Michał Szczaniecki, "Powszechna historia państwa i prawa", Wydanie 9 LexisNexis
- Krystyna Kamińska, Andrzej Gaca, Historie powszechna ustrojów państwowych, TNOiK 2002.