Glinożelazian(III) tetrawapniowy

{{{nazwa}}}

[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt={{{alt grafiki}}}|{{{opis grafiki}}}]] {{{opis grafiki}}}
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	{{{inne nazwy}}}
Skład chemiczny	{{{skład chemiczny}}}
Twardość w skali Mohsa	{{{twardość w skali Mohsa}}}
Przełam	{{{przełam}}}
Łupliwość	{{{łupliwość}}}
Pokrój kryształu	{{{pokrój kryształu}}}
Układ krystalograficzny	{{{układ krystalograficzny}}}
Topliwość	{{{topliwość}}}
Właściwości mechaniczne	{{{właściwości mechaniczne}}}
Gęstość minerału	{{{gęstość minerału}}}
Właściwości optyczne
Barwa	{{{barwa}}}
Rysa	{{{rysa}}}
Połysk	{{{połysk}}}
Współczynnik załamania	{{{współczynnik załamania}}}
Inne	{{{inne własności optyczne}}}
Dodatkowe dane
Postacie alotropowe	{{{postacie alotropowe}}}
Szczególne własności	{{{szczególne własności}}}
Klasyfikacja Strunza	{{{klasyfikacja Strunza}}}

{{Minerał infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | grafika = | przełam = | opis grafiki = | skład chemiczny = | rysa = | współczynnik załamania = | połysk = | topliwość = | łupliwość = | gęstość minerału = | układ krystalograficzny = | szczególne własności = | barwa = | pokrój kryształu = | alt grafiki = | twardość w skali Mohsa = | nazwa = | inne nazwy = | postacie alotropowe = | właściwości mechaniczne = | klasyfikacja Strunza = | wikisłownik = | inne własności optyczne = Nieznane pola: "pusty wiersz", "Przełam", "Skład chemiczny", "grafika6_opis", "Współczynnik załamania", "grafika5", "grafika5_opis", "Topliwość", "Łupliwość", "Nazwa", "Gęstość minerału", "Układ krystalograficzny", "Szczególne własności", "Postacie alotropowe", "grafika6", "Pokrój kryształu", "Połysk", "Rysa", "Barwa", "Inne nazwy", "grafika4", "Właściwości mechaniczne", "grafika4_opis", "Twardość w skali Mohsa" oraz "Inne własności optyczne".

Brownmilleryt – mineralogiczna nazwa glinożelazianu czterowapniowego, 4CaO·Al₂O₃·Fe₂O₃ lub C₄AF (wg oznaczeń stosowanych w chemii cementu). Jeden ze składników cementu portlandzkiego tworzący fazy ferrytowe klinkieru i cementu portlandzkiego. W postaci naturalnej występuje jako minerał o tej samej nazwie.

Własności czystej fazy

Pod nieobecność innych pierwiastków niż wapń, glin, żelazo i tlen, glinożelazian czterowapniowy tworzy roztwory stałe o wzorze sumarycznym Ca₂(Al_xFe_1-x)₂O₅ dla 0≤ x ≤ 0,7.. Dla x > 0,7 związek nie istnieje przy zwykłych ciśnieniach. Krystalizuje w układzie rombowym. Gęstość zmienia się od 4,026 g/cm³ (x = 0) do 3,614 g/cm³ (x = 0.7). Wszystkie postacie rozpuszczają się niekongruentnie w temp. 1400−1450 °C. Wykazują cechy ferromagnetyczne – tym większe, im większa jest zawartość żelaza.

Brownmilleryt w cemencie portlandzkim

Uważa się, że Al₂O₃ i Fe₂O₃ nie są wartościowymi składnikami klinkieru, lecz przede wszystkim odgrywają rolę topników. W ich obecności powstają znaczne ilości fazy ciekłej i to w znacznie niższej temperaturze niż w układzie dwuskładnikowym CaO–SiO₂. Reaktywność wobec wody czystego C₄AF jest stosunkowo duża (bardziej reaktywny jest tylko C₃A), ale reaktywność ta w cemencie (mieszaninie minerałów) kształtuje się nieco inaczej: C₃A > alit > C₄AF > belit.

Podczas hydratacji (uwodnienia) tworzy 4CaO⋅Al₂O₃⋅nH₂O oraz żel uwodnionego tlenku żelaza. Wg notacji chemii cementu reakcja hydratacji może być zapisana następująco:

C₄AF + 7 H → C₃(A,F)H₆ + C(A,F)H

(dotyczy to przypadku, gdy nie jest dodany gips do cementu). Reakcja ta jest w zasadzie szybka i energetyczna, ale wytrącenie nierozpuszczalnej warstewki uwodnionego tlenku żelaza (Fe(OH)₃) na powierzchni kryształków glinożelazianu czterowapniowego tworzy barierę dla dalszego przebiegu reakcji.

Zobacz też

• Alit
• Belit

{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Linki zewnętrzne

• artykuł o minerale na stronie Webmineral.com (ang.)
• artykuł o minerale na stronie Mindat.org (ang.)