Bezpośrednie inwestycje zagraniczne

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) (ang. foreign direct investment - FDI) według definicji UNCTAD, IMF i OECD są kategorią międzynarodowych inwestycji, dokonywanych przez rezydenta jednego kraju (nazywanym „inwestorem bezpośrednim” lub „firmą matką”) z zamiarem sprawowania długotrwałej kontroli w przedsiębiorstwie innego kraju (nazywanym „przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji” lub „firmą-córką”). Przez „długotrwałą kontrolę” rozumie się tutaj istnienie długoterminowych relacji pomiędzy inwestorem bezpośrednim i przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji oraz istotny poziom oddziaływania, który daje inwestorowi bezpośredniemu efektywny głos w zarządzaniu przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji. Aby inwestycję uznać za BIZ, minimalny próg zaangażowania kapitałowego inwestora bezpośredniego w przedsiębiorstwie bezpośredniej inwestycji ustalono na poziomie 10%.

Rodzaje inwestycji zagranicznych

W zależności od branży oraz skali biznesu, jak również strategii inwestora w zakresie kontroli nad środkami produkcji wyróżnia się następujące rodzaje inwestycji bezpośrednich:

• greenfield – mają miejsce w przypadku relatywnie mniejszych przedsięwzięć i polegają na budowie przedsiębiorstwa od podstaw, włączając w to przyłączenie do istniejącej infrastruktury;
• brownfield – mają miejsce w przypadku wykorzystania, przynajmniej częściowego dotychczasowych składników majątkowych np. budynków, instalacji, urządzeń;
• inwestycje kapitałowe – przedmiotem inwestycji jest zwykle działające przedsiębiorstwo o relatywnie większej skali i polega głównie na wkładzie finansowym (zakup akcji, zakup udziałów, zakup obligacji korporacyjnych lub udzieleniu pożyczki przedsiębiorstwu), choć może być połączone z transferem tzw. know-how.

Formy inwestycji zagranicznych

Teoria inwestycji zagranicznych rozgranicza dwie podstawowe formy: horyzontalne (ang. horizontal) i pionowe (ang. vertical).

Horyzontalne

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne typu horyzontalnego polegają na ustanowieniu bliźniaczego podmiotu gospodarczego pełniącego podobne funkcje jak podmiot kraju siedziby centrali, czy inwestycje w innych krajach. Zwykle tego rodzaju inwestycje mają miejsce w przypadku sieci handlowo-dystrybucyjnych lub prostych procesów produkcyjnych.

Wertykalne

Inwestycje bezpośrednie typu pionowego (wertykalnego) mają miejsce w przypadku kooperacji podmiotów zlokalizowanych w różnych krajach, które pełnią swoją unikalną rolę w grupie np. badania i rozwój, projektowanie, produkcja komponentów, montaż podzespołów, montaż finalny. Pionowy model inwestycji zagranicznych jest przeważnie wykorzystywany przez firmy produkujące bardziej złożone wyroby np. AGD, środki transportu.

Platforma eksportowa

Jako specyficzną formę inwestycji zagranicznych można wyróżnić platformę eksportową (ang. Export Platform FDI), która ma obsługiwać rynek trzeci zlokalizowany poza krajem siedziby centrali oraz poza krajem lokalizacji inwestycji.

Charakterystyka

Zgodnie z powyższą definicją, komponentami BIZ są: kapitał zakładowy (equity capital), reinwestowane zyski (reinvested earnings) oraz inny kapitał (other capital). Inwestycje w kapitał zakładowy przedsiębiorstwa bezpośredniej inwestycji dokonane przez inwestora bezpośredniego związane są z zakupem akcji, majątku lub aportem rzeczowym w postaci np. maszyn i urządzeń. Reinwestowane zyski, to część lub całość zysków wypracowanych przez przedsiębiorstwo bezpośredniej inwestycji, która nie została wypłacona inwestorowi bezpośredniemu w formie dywidendy, lecz zainwestowana w przedsiębiorstwo bezpośredniej inwestycji. Inny kapitał, to pożyczki wewnątrzkorporacyjne (krótko- lub długoterminowe) pomiędzy przedsiębiorstwem bezpośredniej inwestycji a inwestorem bezpośrednim oraz transakcje związane z obsługą tego długu.

Reasumując, BIZ są to długookresowe inwestycje, podejmowane przez przedsiębiorstwo lub osobę fizyczną jednego kraju w przedsiębiorstwo innego kraju, z zamiarem sprawowania kontroli nad nim i czerpania z niego zysku. Przy czym istotą BIZ jest transfer nie tylko kapitału, ale również pracy i wiedzy (technologicznej, marketingowej i organizacyjnej).

Na koniec 2010 r. skumulowana wartość polskich BIZ osiągnęła pułap ok. 30 mld Euro, z czego 27 mld Euro zainwestowano w Europie.

Zobacz też

• Eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej
• Inwestycje bezpośrednie
• Inwestycje greenfield

Bibliografia

• Balance of Payments Manual – Fifth Edition, IMF, Washington 1993, s. 86-87.
• OECD Benchmark Definition of Foreign Direct Investment – Third Edition, OECD, Paris 1996, s. 7.
• World Investment Report 2005, UNCTAD, New York 2005, p. 297; za: M. Nytko, "Rozwój bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Indiach w latach 1991-2005", Rozprawa doktorska, Wydział Ekonomii, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 2007; autoreferat pracy
• Export Platform FDI as a Concept for Growth – Selected Global Experiences, Entrepreneurial Business and Economics Review, 2013, Vol. 1, No. 1, pp. 91‐102, ISBN 978-83-939576-0-6
• Platforma Eksportowa jako nowy model działalności eksportowej?, Sborník příspěvků Mezinárodní Masarykovy konference pro doktorandy a mladé vědecké pracovníky 2013, Hradec Králové: Magnanimitas. 4. vyd. 2013, ISBN 978-80-87952-00-9
• Key successful performance factors of service companies involved in economic cooperation between Poland and Estonia”, praca zbiorowa, The 5th International Research Symposium in Service Management (IRSSM5): Service Imperatives in the New Economy – Future Directions in Service Research E-PROCEEDINGS, Service Education Research and Innovation (SERI), Ohio, USA & University of Tartu, Pärnu college, Estonia, ISSN 1694-0938

Linki zewnętrzne

• Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych
• Narodowy Bank Polski - polskie statystyki BIZ w zakładce publikacje