Kinetoplastydy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 14:26, 7 cze 2019

Szablon:Protista infobox Kinetoplastydy (Kinetoplastida) – wiciowce zwierzęce z supergrupy eukariontów Excavata klasyfikowane zwykle w randze gromady w typie Euglenozoa^[1]. Swoją nazwę zawdzięczają unikalnej organelli komórkowej, nazywanej kinetoplastem. Kinetoplast znajduje się u podstawy wici, jego budowa przypomina mitochondrium, w którym znajduje się ciasno upakowane DNA.

Wiele gatunków kinetoplastydów prowadzi pasożytniczy styl życia, albo u jednego gospodarza, albo u dwóch różnych gospodarzy. Do kinetoplastydów należy kilka ważnych ludzkich patogenów, przenoszonych przez owady ssące krew, np. Trypanosoma brucei, Trypanosoma cruzi, Leishmania donovani, Leishmania major i Leishmania tropica, a także przenoszone za pośrednictwem afrykańskich tse-tse patogeny zwierzęce, które powodują naganę. Niektóre kinetoplastydy to pasożyty roślinne, np. Phytomonas, przenoszone przez fitofagi. Patogenne kinetoplastydy mają duże znaczenie medyczne, weterynaryjne i ekonomiczne.

Obok gatunków pasożytniczych występują również liczne wolno żyjące kinetoplastydy, takie jak Bodo, które mają duże znaczenie ekologiczne jako heterotrofy w środowiskach morskich i słodkowodnych.

Niektóre gatunki kinetoplastydów są popularnymi i znaczącymi modelami laboratoryjnymi do badań biochemicznych i biologii molekularnej. Jednym z nich jest Trypanosoma brucei; badana jest także odpowiedź immunologiczna komórek pomocniczych typu I i typu II na infekcję kinetoplastydami z rodzaju Leishmania.

Budowa komórki

Kinetoplastydy to małe bezbarwne wiciowce z jedną lub dwiema wiciami, z których każda posiada tzw. "pręcik przywiciowy" (paraflagellar rod). Posiadają jedno mitochondrium, zazwyczaj długie, liniowe, rozgałęzione lub siateczkowate, zawierające znacznych rozmiarów kinetoplast, zwykle zlokalizowany blisko kinetosomu. Kinetoplast może być zlokalizowany w pobliżu zewnętrznej błony mitochondrialnej lub rozproszony i zajmować całą lub dużą część mitochondrium. W przypadku mutacji DNA kinetoplastu może on być nieobecny ("dyskinetoplastia"; dyskinetoplasty). Grzebienie mitochondrialne są dyskoidalne (discoidal) lub rurkowate (tubular). Wielkość, kształt i położenie w komórce kinetoplastu są istotne taksonomicznie i ontogenetycznie.

Cytoszkielet składa się z mikrotubul, z których część znajduje się bezpośrednio po błoną komórkową, nadając kształt komórce. Pseudopodia są nieobecne. Jądro jest pojedyncze, pęcherzykowate, z wyraźnie widocznym jąderkiem. Brak plastydów. Powszechnie występują globulki lipidowe. Aparat Golgiego jest zwykle zlokalizowany w obszarze kieszeni wiciowej (flagellar pocket), ale nie jest połączony z kinetosomem. Wodniczki tętniące, jeśli są obecne, opróżniają się do kieszeni wici^[2].

U niektórych kinetoplastydów może występować błonka podobna do tej obecnej u Parabasalia.^[3]

Środowisko i tryb życia

Większość wolno żyjących kinetoplastydów żywi się bakteriami, pochłanianymi w trakcie pełzania po różnych powierzchniach. Organizmy poruszają się i pożywiają dzięki ruchom wici. Przednia używana jest do poruszania się oraz kierowania żywności w kierunku cytostomu, zaś tylna zapewnia kontakt z podłożem. Kinetoplastydy prowadzą wolny lub pasożytniczy tryb życia. Powszechniejsze jest występowanie form wolno żyjących, rzadziej form pasożytniczych.

Organizmy te występują w obfitych w substancje organiczne środowiskach, ale wiele z nich ma surowe wymagania dotyczące tlenu oraz głębokości zanurzenia. Nie są one w stanie przeżyć w temperaturze ciała, dlatego większość z nich po ich spożyciu przez zwierzę tworzy cienkościenne cysty, dzięki czemu potrafią przejść przez układ pokarmowy kręgowców, aby następnie wylęgać się w wydalonym stolcu lub w moczu. Z tego powodu początkowo były mylone z pasożytami.

Niektóre kinetoplastydy żyją na skrzelach i na skórze ryb, prowadząc różny tryb życia, na przykład żywiąc się bakteriami i martwymi komórkami na śluzie skrzelowym. Rozmnażanie jest zwykle bezpłciowe, poprzez mitotyczny podział komórki. U nielicznych gatunków opisano rozmnażanie płciowe, choć prawdopodobnie występuje ono również i u innych przedstawicieli tej grupy - świadczą o tym powszechnie występujące geny kodujące białka specyficznych dla mejozy.^[4]

Galeria

Cryptobia
Bodo
Trypanosoma

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, Erik V.E.V. Thuesen (red.), „PLOS One”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, ISSN 1932-6203 [dostęp 2019-06-06] (ang.).
↑ WendyW. Gibson WendyW., Kinetoplastea, John M.J.M. Archibald i inni red., Cham: Springer International Publishing, 2016, s. 1–50, DOI: 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1, ISBN 978-3-319-32669-6 [dostęp 2019-06-05] (ang.).
↑ WendyW. Gibson WendyW., Kinetoplastea, John M.J.M. Archibald i inni red., Cham: Springer International Publishing, 2016, s. 1–50, DOI: 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1, ISBN 978-3-319-32669-6 [dostęp 2019-06-05] (ang.).
↑ WendyW. Gibson WendyW., Kinetoplastea, John M.J.M. Archibald i inni red., Cham: Springer International Publishing, 2016, s. 1–50, DOI: 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1, ISBN 978-3-319-32669-6 [dostęp 2019-06-05] (ang.).

Bibliografia

Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
Maslov et al. Phylogeny of the Kinetoplastida: Taxonomic Problems and Insights into the Evolution of Parasitism. „Memórias do Instituto Oswaldo Cruz”. 3 (96), s. 397-402, 2001. DOI: 10.1590/S0074-02762001000300021. (ang.).
Anna Czapik: Podstawy protozoologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-01681-7.
Протисты.Руководство по зоологии ч.1. Санкт Петербург: Наука, 2000. ISBN 5-02-025864-4.
Wendy Gibson, Kinetoplastea, John M. Archibald i inni red., Cham: Springer International Publishing, 2016, s. 1–50, DOI: 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1, ISBN 978-3-319-32669-6

Kategoria:Euglenozoa

[1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, Erik V.E.V. Thuesen (red.), „PLOS One”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, ISSN 1932-6203 [dostęp 2019-06-06] (ang.).

[2] WendyW. Gibson WendyW., Kinetoplastea, John M.J.M. Archibald i inni red., Cham: Springer International Publishing, 2016, s. 1–50, DOI: 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1, ISBN 978-3-319-32669-6 [dostęp 2019-06-05] (ang.).

[3] WendyW. Gibson WendyW., Kinetoplastea, John M.J.M. Archibald i inni red., Cham: Springer International Publishing, 2016, s. 1–50, DOI: 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1, ISBN 978-3-319-32669-6 [dostęp 2019-06-05] (ang.).

[4] WendyW. Gibson WendyW., Kinetoplastea, John M.J.M. Archibald i inni red., Cham: Springer International Publishing, 2016, s. 1–50, DOI: 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1, ISBN 978-3-319-32669-6 [dostęp 2019-06-05] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 10: / Linia 10: @@
  |commons = Category:Kinetoplastea
 }}
-'''Kinetoplastydy''' (Kinetoplastida) – [[wiciowce]] zwierzęce z supergrupy eukariontów [[Excavata]] klasyfikowane zwykle w randze gromady w typie [[Euglenozoa]]<ref>{{Cytuj |autor = Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin |redaktor = Erik V. Thuesen |tytuł = A Higher Level Classification of All Living Organisms |czasopismo = PLOS ONE |data = 2015-04-29 |data dostępu = 2019-06-06 |issn = 1932-6203 |wolumin = 10 |numer = 4 |s = e0119248 |doi = 10.1371/journal.pone.0119248 |url = https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0119248 |język = en}}</ref>. Swoją nazwę zawdzięczają unikalnej organelli komórkowej, nazywanej kinetoplastem. [[Kinetoplast]] znajduje się u podstawy [[wić|wici]], jego budowa przypomina [[mitochondrium]], w którym znajduje się ciasno upakowane [[DNA]].
+'''Kinetoplastydy''' (Kinetoplastida) – [[wiciowce]] zwierzęce z supergrupy eukariontów [[Excavata]] klasyfikowane zwykle w randze gromady w typie [[Euglenozoa]]<ref>{{Cytuj |autor = Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin |redaktor = Erik V. Thuesen |tytuł = A Higher Level Classification of All Living Organisms |czasopismo = PLOS ONE |data = 2015-04-29 |data dostępu = 2019-06-06 |issn = 1932-6203 |wolumin = 10 |numer = 4 |s = e0119248 |doi = 10.1371/journal.pone.0119248 |url = https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0119248 |język = en}}</ref>. Swoją nazwę zawdzięczają unikalnej organelli komórkowej, nazywanej kinetoplastem. [[Kinetoplast]] znajduje się u podstawy [[Wić|wici]], jego budowa przypomina [[mitochondrium]], w którym znajduje się ciasno upakowane [[DNA]].
-Wiele gatunków kinetoplastydów prowadzi pasożytniczy styl życia, albo u jednego gospodarza, albo u dwóch różnych gospodarzy. Do kinetoplastydów należy kilka ważnych ludzkich patogenów, przenoszonych przez owady ssące krew, np. [[Trypanosoma brucei|''Trypanosoma brucei'']], [[Trypanosoma cruzi|''Trypanosoma cruzi'']], [[Leishmania donovani|''Leishmania donovani'']], [[Leishmania major|''Leishmania major'']] i [[Leishmania tropica|''Leishmania tropica'']], a także przenoszone za pośrednictwem afrykańskich [[tse-tse]] patogeny zwierzęce, które powodują [[nagana|naganę]]. Niektóre kinetoplastydy to pasożyty roślinne, np. [[Phytomonas]], przenoszone przez [[fitofagi]]. Patogenne kinetoplastydy mają duże znaczenie medyczne, weterynaryjne i ekonomiczne.
+Wiele gatunków kinetoplastydów prowadzi pasożytniczy styl życia, albo u jednego gospodarza, albo u dwóch różnych gospodarzy. Do kinetoplastydów należy kilka ważnych ludzkich patogenów, przenoszonych przez owady ssące krew, np. ''[[Trypanosoma brucei]]'', ''[[Trypanosoma cruzi]]'', ''[[Leishmania donovani]]'', ''[[Leishmania major]]'' i ''[[Leishmania tropica]]'', a także przenoszone za pośrednictwem afrykańskich [[tse-tse]] patogeny zwierzęce, które powodują [[Nagana|naganę]]. Niektóre kinetoplastydy to pasożyty roślinne, np. [[Phytomonas]], przenoszone przez [[fitofagi]]. Patogenne kinetoplastydy mają duże znaczenie medyczne, weterynaryjne i ekonomiczne.
 Obok gatunków pasożytniczych występują również liczne wolno żyjące kinetoplastydy, takie jak ''Bodo'', które mają duże znaczenie ekologiczne jako [[Heterotrofizm|heterotrofy]] w środowiskach morskich i słodkowodnych.
@@ Linia 20: / Linia 20: @@
 == Budowa komórki ==
-Kinetoplastydy to małe bezbarwne wiciowce z jedną lub dwiema wiciami, z których każda posiada tzw. "pręcik przywiciowy" (''paraflagellar rod''). Posiadają jedno [[mitochondrium]], zazwyczaj długie, liniowe, rozgałęzione lub siateczkowate, zawierające znacznych rozmiarów [[kinetoplast]], zwykle zlokalizowany blisko [[Kinetosom|kinetosomu]]. Kinetoplast może być zlokalizowany w pobliżu zewnętrznej błony mitochondrialnej lub rozproszony i zajmować całą lub dużą część mitochondrium. W przypadku mutacji DNA kinetoplastu może on być nieobecny ("dyskinetoplastia"; ''dyskinetoplasty''). Grzebienie mitochondrialne są dyskoidalne (''discoidal'') lub rurkowate (''tubular''). Wielkość, kształt i położenie w komórce kinetoplastu są istotne taksonomicznie i ontogenetycznie.
+Kinetoplastydy to małe bezbarwne wiciowce z jedną lub dwiema wiciami, z których każda posiada tzw. "pręcik przywiciowy" (''paraflagellar rod''). Posiadają jedno [[mitochondrium]], zazwyczaj długie, liniowe, rozgałęzione lub siateczkowate, zawierające znacznych rozmiarów [[kinetoplast]], zwykle zlokalizowany blisko [[kinetosom]]u. Kinetoplast może być zlokalizowany w pobliżu zewnętrznej błony mitochondrialnej lub rozproszony i zajmować całą lub dużą część mitochondrium. W przypadku mutacji DNA kinetoplastu może on być nieobecny ("dyskinetoplastia"; ''dyskinetoplasty''). Grzebienie mitochondrialne są dyskoidalne (''discoidal'') lub rurkowate (''tubular''). Wielkość, kształt i położenie w komórce kinetoplastu są istotne taksonomicznie i ontogenetycznie.
 Cytoszkielet składa się z [[Mikrotubula|mikrotubul]], z których część znajduje się bezpośrednio po błoną komórkową, nadając kształt komórce. Pseudopodia są nieobecne. Jądro jest pojedyncze, pęcherzykowate, z wyraźnie widocznym jąderkiem. Brak plastydów. Powszechnie występują globulki lipidowe. Aparat Golgiego jest zwykle zlokalizowany w obszarze kieszeni wiciowej (''flagellar pocket''), ale nie jest połączony z kinetosomem. [[Wodniczki tętniące]], jeśli są obecne, opróżniają się do kieszeni wici<ref>{{Cytuj |autor = Wendy Gibson |redaktor = John M. Archibald, Alastair G.B. Simpson, Claudio H. Slamovits, Lynn Margulis, Michael Melkonian, David J. Chapman, John O. Corliss |tytuł = Kinetoplastea |data = 2016 |data dostępu = 2019-06-05 |isbn = 9783319326696 |miejsce = Cham |wydawca = Springer International Publishing |s = 1–50 |doi = 10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |url = http://link.springer.com/10.1007/978-3-319-32669-6_7-1 |język = en}}</ref>.
@@ Linia 27: / Linia 27: @@
 == Środowisko i tryb życia ==
-Większość wolno żyjących kinetoplastydów żywi się bakteriami, pochłanianymi w trakcie pełzania po różnych powierzchniach. Organizmy poruszają się i pożywiają dzięki ruchom wici. Przednia używana jest do poruszania się oraz kierowania żywności w kierunku [[Cytostom|cytostomu]], zaś tylna zapewnia kontakt z podłożem. Kinetoplastydy prowadzą wolny lub pasożytniczy tryb życia. Powszechniejsze jest występowanie form wolno żyjących, rzadziej form pasożytniczych.
+Większość wolno żyjących kinetoplastydów żywi się bakteriami, pochłanianymi w trakcie pełzania po różnych powierzchniach. Organizmy poruszają się i pożywiają dzięki ruchom wici. Przednia używana jest do poruszania się oraz kierowania żywności w kierunku [[cytostom]]u, zaś tylna zapewnia kontakt z podłożem. Kinetoplastydy prowadzą wolny lub pasożytniczy tryb życia. Powszechniejsze jest występowanie form wolno żyjących, rzadziej form pasożytniczych.
 Organizmy te występują w obfitych w substancje organiczne środowiskach, ale wiele z nich ma surowe wymagania dotyczące tlenu oraz głębokości zanurzenia. Nie są one w stanie przeżyć w temperaturze ciała, dlatego większość z nich po ich spożyciu przez zwierzę tworzy cienkościenne cysty, dzięki czemu potrafią przejść przez układ pokarmowy kręgowców, aby następnie wylęgać się w wydalonym stolcu lub w moczu. Z tego powodu początkowo były mylone z pasożytami.