Stanisław Dąmbski (1865–1941)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Dąmbski
Ilustracja
Stanisław Dąmbski (przed 1908)
Data i miejsce urodzenia

28 grudnia 1865
Rudna

Data i miejsce śmierci

29 marca 1941
Rudna

poseł do Sejmu Krajowego Galicji
Okres

od 7 lutego 1899
do 14 marca 1914

Poprzednik

Edward Jędrzejowicz

Senator II kadencji
Okres

od 1928
do 1930

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Komandor Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry) Komandor z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Dąmbski h. Godziemba (ur. 28 grudnia 1865 w Rudnej Wielkiej, zm. 29 marca 1941 tamże) – prawnik, polityk konserwatywny i sanacyjny, poseł na Sejm Krajowy Galicji i do austriackiej Rady Państwa, członek Wydziału Krajowego Galicji, senator II Rzeczypospolitej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ukończył Gimnazjum św. Anny (1883)[1] a następnie w latach 1883–1887 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. W 1888 uzyskał na nim tytuł doktora praw[1]. Członek Towarzystwa Prawniczego we Lwowie, działacz jego sekcji administracyjnej[2].

Ziemianin, właściciel dóbr Rudna Wielka i Rudna Mała. Był członkiem Rady Powiatu (1896–1910) i Wydziału Powiatowego (1896–1909) w Rzeszowie[1]. Działacz Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Rzeszowie, którego przez kilka lat był prezesem[3].

Konserwatysta, działacz i polityk Stronnictwa Prawicy Narodowej (1908–1937). Poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego VII kadencji (7 lutego 1899 – 9 lipca 1901), VIII kadencji (28 grudnia 1901 – 12 października 1907), IX kadencji (15 września 1908 – 2 kwietnia 1913), X kadencji (5 grudnia 1913 – 14 marca 1914)[4]. Wybierany w kurii I (wielkiej własności) z obwodu wyborczego nr 12 (rzeszowskiego), pierwszy raz uzyskał mandat w wyborach uzupełniających 7 lutego 1899 po rezygnacji Edwarda Jędrzejowicza[4]. Był także posłem do austriackiej Rady Państwa IX kadencji (18 października 1899 – 18 stycznia 1900)[5]. Mandat uzyskał w wyborach uzupełniających o opróżniony po zmarłym Leonie Chrzanowskim mandat posła z kurii I (wielkiej własności) z okręgu wyborczego nr 7 (Przemyśl-Jarosław) uzyskując 7 lipca 1899 42 głosy i pokonując Mieczysława Paszkudzkiego, który otrzymał 22 głosy[6][7][8][9][10]. W parlamencie należał do grupy posłów konserwatywnych Koła Polskiego w Wiedniu. Z mandatu zrezygnował po objęciu funkcji członka Wydziału Krajowego Galicji którego członkiem pozostawał w latach 1900–1914[1].

Po I wojnie światowej gospodarował w rodzinnym majątku ziemskim. Założył szkoły w Rudnej i Pogwizdowie[3], ofiarował teren pod kościół, plebanię i cmentarz w Rudnej gdzie w 1912 doprowadził do powstania parafii. Od 1919 prezes Rady Naczelnej Polskich Organizacji Ziemiańskich. Po przewrocie majowym związał się z sanacją[3]. W latach 1928–1935 pełnił funkcję senatora II kadencji, wybranego w 1928 z województwa tarnopolskiego z listy BBWR[11].

Kolekcję obrazów podarował w 1903 do Muzeum w Rzeszowie, a w 1929 blisko 100 obrazów podarował do zbiorów Ossolineum we Lwowie. Zmarł w rodzinnym majątku, został pochowany w grobowcu w Rudnej Wielkiej.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Syn Józefa Dąmbskiego (1840–1872) i Zofii z Trzecieskich (1843–1930). Jego rodzeństwem byli: poseł na Sejm Krajowy Aleksander Dąmbski (1868–1932), Maria (1870–1891), żona Józefa Milewskiego (1859–1916) oraz Zofia (ur. 1870). Od 1897 żonaty z Antoniną Zaleską (1873–1973), córką Filipa Zaleskiego. Poprzez żonę jego szwagrami byli Wacław Zaleski (1868–1913) i Tadeusz Czarkowski-Golejewski (1850–1945). Małżeństwo miało cztery córki: Marię Marcelinę (1898–1944), żonę Macieja Brykczyńskiego (1898–1966), Zofię (1900–1989), żonę Stefana Dąmbskiego (1893–1961), Aleksandrę (1902–1988) i Izydorę (1904–1983)[1][15].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Dąmbski, Stanisław Ritter von Dr. iur. – Parlamentarier 1848-1918 online [27.08.2020].
  2. ↑ Jarosław Kostrubiec, Roman Hausner (1883–1947) – wybitny administratywista Polski międzywojennej, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, volumin LXVI, Sectio G, 2019, s. 145.
  3. ↑ a b c Czesław Brzoza, Dąmbski Stanisław, [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana, Warszawa 1994, ISBN 83-706-656-91, s. 504–505.
  4. ↑ a b Stanisław Grodziski: Sejm Krajowy galicyjski 1861–1914. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1993. ISBN 83-7059-052-7.
  5. ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, Warszawa 1996.
  6. ↑ Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 49, s. 3, 18 czerwca 1899. 
  7. ↑ Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 51, s. 3, 25 czerwca 1899. 
  8. ↑ Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 54, s. 3, 6 lipca 1899. 
  9. ↑ Telegramy „Kurjera Lwowskiego”. Przemyśl. „Kurjer Lwowski”. Nr 187, s. 5, 8 lipca 1889. 
  10. ↑ Kronika. „Echo Przemyskie”. Nr 55, s. 2, 3, 9 lipca 1899. 
  11. ↑ Tadeusz i Karol Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, Poznań 1928, s. 174.
  12. ↑ M.P. z 1935 r. nr 228, poz. 266 „za zasługi w pracy nad ustaleniem zasadniczych praw Państwa”.
  13. ↑ Kronika. Wiadomości osobiste. „Głos Rzeszowski”, s. 6, Nr 1 z 7 stycznia 1917. 
  14. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1818, s. 163
  15. ↑ Stanisław Dąmbski z Dąbia h. Godziemba – M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego – online [27.08.2020]

Literatura[edytuj | edytuj kod]

  • Czesław Brzoza, Dąmbski Stanisław, [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana, Warszawa 1994, ISBN 83-706-656-91, s. 504–505.
  • Dorota Mycielska, Jarosław Maciej Zawadzki, Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009, s. 100–101.
  • Kinga Pomes, Dąmbski Stanisław hr. (1865–1941), [w:] Słownik biograficzny twórców oświaty i kultury XIX i XX wieku Polski Południowo-Wschodniej, red. Andrzej Meissner, Kazimierz Szmyd, Rzeszów 2011, s. 92.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Dąmbski_(1865–1941)&oldid=73528694”