Przejdź do zawartości

Stanisław Waryński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Waryński
Dyplom ukończenia studiów Stanisława Waryńskiego otrzymany na Uniwersytecie Genewskim w 1886

Stanisław Kostka Waryński (ur. 28 lipca 1858 w Martynówce, zm. 2 czerwca 1888 w Genewie) – polski i szwajcarski lekarz, embriolog, działacz socjalistyczny, brat Ludwika Waryńskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Seweryna i Pelagii z Barzyckich. Uczęszczał do gimnazjum w Białej Cerkwi, za udział w uczniowskiej demonstracji relegowano go z gimnazjum i dalszą edukację odbierał w domu. Świadectwo dojrzałości otrzymał w gimnazjum w Humaniu[1].

Ponieważ nie miał prawa wstąpienia na uniwersytet rosyjski, razem z przyjacielem Edmundem Brzezińskim udał się za granicę. Rodzice wysłali go na studia medyczne do Wiednia; wiadomo, że przez pewien czas studiował na Uniwersytecie we Wrocławiu[2], a potem rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie w Lipsku, gdzie studiował w semestrze letnim 1877 i semestrze zimowym 1877/1878. W listopadzie 1878 został aresztowany, relegowany z uczelni[3] i wydalony z Niemiec. Przeniósł się do Genewy, gdzie najpierw zarabiał na życie, pracując w drukarni.

W marcu 1879 znalazł się w Krakowie i próbował nawiązać kontakt z uwięzionym bratem; sam jednak również został aresztowany. Przez kolejne jedenaście miesięcy przebywał w areszcie. Był sądzony w grupie ponad 30 socjalistów od 16 lutego do 16 kwietnia 1880 (proces krakowski). Bracia Waryńscy zostali uniewinnieni i wydaleni z Austro-Węgier. Stanisław ukończył wtedy studia na Uniwersytecie w Genewie, 22 grudnia 1885 roku otrzymał tytuł doktora medycyny. Był asystentem histologii na wydziale dentystycznym Uniwersytetu Genewskiego; pracował u profesorów Schiffa, Laskowskiego, Zahna, Fola i Vullieta[4].

Po ukończeniu studiów ożenił się z Julią z domu Chévalier. Mieli dwóch synów, Emile’a-Casimira, który zmarł w grudniu 1886 roku w wieku trzech miesięcy[5] i Roberta-Eugène’a (ur. 1888)[6].

Zły stan zdrowia zmusił Stanisława do porzucenia posady na uczelni i praktyki prywatnej. Zmarł na gruźlicę płuc w wieku 30 lat. Osobiste wspomnienie o zmarłym napisał Ludwik Straszewicz[7].

Dorobek naukowy

[edytuj | edytuj kod]

Waryński był autorem około dziesięciu prac naukowych, z których trzy opublikował wspólnie z Folem[8]. Ich prace uważane są za pionierskie na polu embriologii doświadczalnej[9]. Doniesienie Fola i Waryńskiego Sur la production artificielle de l'inversion viscérale, ou hétérotaxie chez des embryons de poulet, dotyczące eksperymentalnego odwrócenia symetrii (heterotaksji) w kurzym zarodku, określone zostało jako „jeden z najwcześniejszych, jeśli nie pierwszy, przykład systematycznego i ścisłego doświadczalnego podejścia w embriologii”[10].

Lista prac

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Piotr Szarejko: Słownik lekarzy polskich XIX wieku. Tom 1. Warszawa: Towarzystwo Lekarskie Warszawskie, 1991, s. 570–571.
  2. Leon Baumgarten: Krakowski komisarz policji na służbie carskiego wywiadu. Korespondencja komisarza Jana Kostrzewskiego z urzędnikiem do specjalnych poruczeń zagranicznego wywiadu departamentu policji w Petersburgu radcą stanu Fiodorem Sierakowskim w latach 1882–1884. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1967.
  3. Karzerstrafen / Universitätsarchiv Leipzig. [dostęp 2012-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-18)].
  4. Nécrologie. „Revue médicale de la Suisse romande”. 8, s. 372, 1888. 
  5. Journal de Genève 16.09.1886 s. 3, Journal de Genève 31.12.1886 s. 4
  6. Journal de Genève 22.01.1888 s. 3
  7. Straszewicz L. Wspomnienie o Stanisławie Waryńskim. „Ateneum”. 3 (2), s. 376-383, 1888. 
  8. Eternod A. Liste des Travaux de M. Le Dr Warynski. „Revue médicale de la Suisse romande”. 8, s. 461, 1888. 
  9. Scott F. Gilbert: A Conceptual history of modern embryology. Plenum, 1991 s. 33.
  10. M Buscaglia, D Duboule. Developmental biology in Geneva: a three century-long tradition. „International Journal of Developmental Biology”. 46 (1), s. 5-13, 2002. PMID: 11902688. 
  11. Warynski, Contribution à I'étude du bec de lièvre simple et complexe, „Archiv für pathologische Anatomie und Physiologie und für klinische Medicin”, 112 (3), 1888, s. 507–534, DOI10.1007/BF01883586, ISSN 0720-8723 (fr.).