Stok usypiskowy
Stok usypiskowy – jest to stok, którego powstanie ściśle związane jest z występowaniem ściany skalnej[1]. Usypisko tworzą zazwyczaj ostrokrawędziste fragmenty rumoszu, które powstają w wyniku mechanicznego wietrzenia ściany skalnej. Fragmenty te odpadają i następnie gromadzą się na nachylonej powierzchni poniżej ściany skalnej. Wraz z postępującą denudacją ściana skalna cofa się, a świeży materiał skalny przestaje być dostarczany. Aktywność tego rodzaju stoków objawia się zazwyczaj poprzez dostarczanie nowego materiału lub powolnym grawitacyjnym przemieszczaniem się całości lub części materiału w obrębie całej pokrywy[2]. Tego typu stoki powstają zazwyczaj w klimacie peryglacjalnym[3], gdzie w warunkach zimnego klimatu dochodzi do przekształceń powierzchni stokowych przez wietrzenie mechaniczne (fizyczne) wychodni skalnych[4]. Stoki usypiskowe są nieodłączną częścią każdego środowiska wysokogórskiego. Ich rozwój zależy głównie od budowy geologicznej, ukształtowania terenu, procesów wietrzeniowych, zdarzeń hydrometeorologicznych oraz transportu i akumulacji materiału skalnego w obrębie stoku. Istotne mogą też być procesy tektoniczne oraz zmiany zasięgu lodowców (wpływ procesów występujących w strefach peryglacjalnych[5].
Stoki usypiskowe występują m.in.
[edytuj | edytuj kod]- na Spitsbergenie
- w Polsce – na Ostrzycy, Muchowskich Wzgórzach, w Tatrach
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Remisz J., Morfodynamika stoków usypiskowych Ostrzycy i Kalwarii k. Barda (Sudety), t. 1(30), Studia i Materiały CEPL w Rogowie, 2012, s. 176-184.
- ↑ Remisz J., Bijak S., Stoki usypiskowe Ostrzycy i ich aktywność w świetle badań dendrogeomorfologicznych, „Przyroda Sudetów”, 14, 2011, s. 197-206.
- ↑ Migoń P., Maciejak K., Zygmunt M., Peryglacjalna rzeźba wzgórz bazaltowych Pogórza Kaczawskiego (Sudety Zachodnie), „Przegląd Geograficzny”, 74, 2002.
- ↑ Migoń P., Jancewicz K., Kasprzak M., Inherited periglacial geomorphology of a basalt hill in the Sudetes, Central Europe: Insights from LiDAR-aided landform mapping, „Permafrost and Periglac Process”, 31(4), 2020, s. 587-597.
- ↑ Senderak K., Zapis warunków środowiskowych w strukturze wewnętrznej stoków usypiskowych południowego Spitsbergenu, Sosnowiec: Uniwersytet Śląski w Katowicach Wydział Nauk Przyrodniczych Instytut Nauk o Ziemi Centrum Studiów Polarnych (praca doktorska), 2020, s. 37.