Strzeligłóg
 Flacourtia indica | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
strzeligłóg | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Flacourtia Comm. ex L'Hér. Stirp. Nov.: 59 (1786)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
F. ramontchi L'Héritier de Brutelle[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Strzeligłóg[5] (Flacourtia Comm. ex L'Hér.) – rodzaj roślin z rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Obejmuje 23 gatunki[3]. Występują one w tropikalnej i południowej Afryce, w południowo-wschodniej Azji od Pakistanu po wschodnie Chiny, Filipiny i Indonezję oraz w północnej Australii i na wyspach Oceanii po Fidżi[3][6]. Rośliny te uprawiane są w strefie tropikalnej[5] (zwłaszcza F. indica, F. jangomas i F. rukam[7]) i jako introdukowane i zdziczałe rosną na Tajwanie, Hawajach i wielu innych wyspach Oceanii, także na Antylach i w Wenezueli[3].
Owoce są jadalne, spożywane świeże lub wykorzystywane do sporządzania galaretek i dekoracji deserów[7]. Niektóre gatunki są także roślinami leczniczymi, zwłaszcza Flacourtia indica[6] (stosowana do leczenia ran kłutych, wrzodów i cholery[7]), i dostarczają drewna[8], które wyróżnia się twardością i stosowane jest jako budowlane[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewa i krzewy, często uzbrojone w ciernie[8].
- Liście
- Skrętoległe, ogonkowe, z drobnymi i szybko odpadającymi przylistkami. Blaszka pojedyncza, gruczołowato ząbkowana, z użyłkowaniem pierzastym, w niektórych przypadkach z 3–5 głównymi żyłkami wybiegającymi od nasady blaszki[8].
- Kwiaty
- Drobne, jednopłciowe (wówczas zwykle rośliny dwupienne) lub obupłciowe. Zebrane w kwiatostany wyrastające w kątach liści i szczytowo, czasem na krótkopędach. Kwiatostany zazwyczaj krótkie i luźne, groniaste, wiechowate lub baldachowate. Kwiaty osadzone są na szypułkach ze stawowatym zgrubieniem. Pojedynczy okółek okwiatu składa się z 4–7 drobnych listków zrastających się nasadami. Dysk miodnikowy okazały i mięsisty, całobrzegi lub podzielony na odrębne gruczoły. Kwiaty męskie składają się z licznych pręcików wystających ponad okwiat, o cienkich i wolnych nitkach. Główki pylników elipsoidalne, drobne, z łącznikiem nie wyrastającym ponad pylniki, które otwierają się podłużnymi pęknięciami. Zarodnia w tych kwiatach jest silnie zredukowana lub całkiem nieobecna. Kwiaty żeńskie mają dysk miodnikowy otaczający u dołu zalążnię, która jest górna, kulista, jajowata lub kształtu buteleczkowatego. Podzielona jest wewnątrz 2–8 niepełnymi przegrodami. Szyjek słupka kilka pojedynczych lub zrośniętych, z różnie wykształconym znamieniem. Prątniczków zwykle brak[8].
- Owoce
- Kuliste pestkowce z pestkami w liczbie dwukrotnie większej od liczby słupków (między przegrodami rozwijają się po dwa zalążki). Na szczycie zwykle z zachowanymi szyjkami słupka lub samymi znamionami[8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj z rodziny wierzbowatych (Salicaceae)[9], a w jej obrębie z podrodziny Salicoideae i plemienia Saliceae[2].
W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych zaliczany był do rodziny strzeligłowowatych (Flacourtiaceae)[5] jako jej rodzaj typowy[6]. Współcześnie rodzina ta określana jest mianem „kosza na śmieci”, bowiem umieszczano w niej liczne taksony o niejasnej pozycji i nie jest już wyróżniana. Zaliczane do niej rodzaje klasyfikowane są w nowoczesnych systemach klasyfikacyjnych do ok. 20 różnych rodzin dwuliściennych właściwych[6].
- Wykaz gatunków[3]
- Flacourtia amalotricha A.C.Sm.
- Flacourtia cavaleriei H.Lév.
- Flacourtia degeneri A.C.Sm.
- Flacourtia flavescens Willd.
- Flacourtia helferi Gamble ex Ridl.
- Flacourtia indica (Burm.f.) Merr.
- Flacourtia inermis Roxb.
- Flacourtia jangomas (Lour.) Raeusch.
- Flacourtia kinabaluensis Sleumer
- Flacourtia latifolia (Hook.f. & Thomson) T.Cooke
- Flacourtia mollipila Sleumer
- Flacourtia mollis Hook.f. & Thomson
- Flacourtia montana J.Graham
- Flacourtia occidentalis Blatt.
- Flacourtia oppositifolia Gagnep.
- Flacourtia ramontchi L'Hér.
- Flacourtia rukam Zoll. & Moritzi
- Flacourtia subintegra A.C.Sm.
- Flacourtia territorialis Airy Shaw
- Flacourtia tomentella Miq.
- Flacourtia vitiensis (Seem.) A.C.Sm.
- Flacourtia vogelii Hook.f.
- Flacourtia zippelii Slooten
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-01-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-01-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f Flacourtia Comm. ex L'Hér.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2024-01-20].
- ↑ Dovyalis. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
- ↑ a b c Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 854. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 366, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe. 2. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 34. ISBN 83-70797792.
- ↑ a b c d e Flacourtia Commerson ex L’Héritier, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2024-01-20].
- ↑ Genus Flacourtia Comm. ex LʼHér.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2024-01-20].