Przejdź do zawartości

Sukcesja państwa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Sukcesja państwa (z łac. successio – "następstwo") – odziedziczenie uprawnień i zobowiązań międzynarodowych przez państwo będące następcą prawnym swoich poprzedników, gdy doszło do przekształcania (przez podział lub zjednoczenie) jednych tworów polityczno-państwowych w inne. Dotyczy to także granic państwowych, członkostwa organizacji międzynarodowych, mienia państwowego, zewnętrznych i wewnętrznych długów państwowych, archiwów państwowych, systemu polityczno-prawnego, obywatelstwa ludności i przynależności państwowej osób prawnych. W prawie międzynarodowym istnieje także spór co do istnienia sukcesji państw w zakresie odpowiedzialności międzynarodowej.

Faktyczne zastąpienie w inny sposób dotychczasowego państwa przez nowy organizm nie zawsze oznacza sukcesję prawną, nawet jeżeli nowy byt nawiązuje nazwą do starego, np. współczesne Niemcy są terytorialnym i kulturowym następcą Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Związku Reńskiego i Związku Niemieckiego, ale pod względem prawnym zachowują ciągłość dopiero ze Związkiem Północnoniemieckim i jego następcami[1].

Sukcesja stała się szczególnie istotnym elementem stosunków międzynarodowych w okresie dekolonizacji, ale również w Europie w latach 90. w związku z rozpadem ZSRR, Jugosławii, Czechosłowacji oraz zjednoczeniem Niemiec.

Przedmiotem sukcesji są również umowy międzynarodowe, pozatraktatowe prawa i zobowiązania, członkostwo w organizacjach międzynarodowych. Ustalenia dotyczące granic i innych kwestii terytorialnych muszą być przejęte. Umowy dwustronne obowiązują, jeśli strony w sposób umowny lub domniemany zgadzają się na to. W wypadku traktatów wielostronnych sukcesor ma prawo wyboru określonych umów lub uznania, iż nie czuje się związany umowami swego poprzednika.

Sprawy sukcesji dotyczą dwie wiedeńskie konwencje zawarte w ramach ONZ:

  • w sprawie sukcesji państw w odniesieniu do traktatów 23 sierpnia 1978 r. weszła w życie w 1996[2]
  • w sprawie sukcesji państw w zakresie własności państw, archiwów i długów państw z 8 kwietnia 1983, jak dotąd nie weszła w życie[3]

W 1997 Komisja Prawa Międzynarodowego ułożyła projekt Konwencji o obywatelstwie osób fizycznych w przypadku sukcesji państw[4].

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. b) pierwszej z Konwencji "Sukcesja państw oznacza zastąpienie jednego państwa przez inne państwo w zakresie odpowiedzialności za międzynarodowe stosunki terytorium"[5].

Konwencja wiedeńska o prawie traktatów w art. 73 głosi: Postanowienia niniejszej konwencji nie przesądzają żadnej kwestii, jaka w stosunku do traktatu może wyniknąć z sukcesji państw, z międzynarodowej odpowiedzialności państwa lub z wszczęcia kroków nieprzyjacielskich między państwami.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael Kotulla: Deutsche Verfassungsgeschichte. Vom Alten Reich bis Weimar (1495–1934). Springer, Berlin 2008, p. 526. R. Stettner, in: H. Dreier (ed.), Grundgesetz-Kommentar, vol. 2, second edition 2006, Art. 123, Rn. 14. Bernhard Diestelkamp: Rechtsgeschichte als Zeitgeschichte. Historische Betrachtungen zur Entstehung und Durchsetzung der Theorie vom Fortbestand des Deutschen Reiches als Staat nach 1945. In: Zeitschrift für Neuere Rechtsgeschichte 7 (1985), pp. 187 and following.
  2. Vienna Convention on Succession of States in respect of Treaties, Lista stron (ang.)
  3. Vienna Convention on Succession of States in respect of State Property, Archives and Debts, Lista stron
  4. Draft Articles on Nationality of Natural Persons in relation to the Succession of States with commentaries.
  5. dr hab. Joanna Połatyńska Sukcesja państw a obywatelstwo osób fizycznych s. 103.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]