Suwmiarka

Suwmiarka z noniuszem

Suwmiarka z czujnikiem

Suwmiarka elektroniczna (cyfrowa)

Wysokościomierz suwmiarkowy

Suwmiarka modułowa do pomiaru grubości zęba w kole zębatym

Suwmiarka – jeden z podstawowych warsztatowych przyrządów pomiarowych, służący do szybkiego pomiaru wytwarzanych elementów. Zakresy pomiarowe suwmiarek obejmują przedział od 0 do 150 mm (standardowo) lub nawet do 3000 mm.

Budowa i charakterystyka

Zasadniczymi częściami konstrukcyjnymi suwmiarek są: prowadnica i przesuwny suwak (stąd nazwa suwmiarka), powierzchnie pomiarowe (szczęki, wysuwka głębokościomierza) oraz urządzenie odczytowe. W zależności od rodzaju urządzenia odczytowego rozróżnia się:

• suwmiarki analogowe z podziałką kreskową na prowadnicy i noniuszem na suwaku,
• suwmiarki czujnikowe z listwą zębatą na prowadnicy i czujnikiem zegarowym,
• suwmiarki cyfrowe z naklejonym na prowadnicy liniałem pojemnościowym i elektronicznym wskaźnikiem cyfrowym.

Suwmiarki w zależności od kształtu powierzchni pomiarowych używane są do pomiaru wymiarów zewnętrznych, wewnętrznych i mieszanych (wysokość, głębokość, rozstaw itp.). Produkuje się także suwmiarki: specjalne, np. do kanałków wewnętrznych i zewnętrznych oraz do pomiaru grubości zębów kół zębatych tzw. suwmiarki modułowe.

Suwmiarką z noniuszem można dokonywać pomiarów z rozdzielczością do 0,1 mm (noniusz 9 lub 19 mm), 0,05 mm (noniusz 19 lub 39 mm), 0,02 mm (noniusz 49 mm). W sprzedaży można także spotkać suwmiarki z czytnikiem elektronicznym lub zegarowym o dokładności odczytu nawet 0,01 mm. Jednakże podawana przez producentów niepewność pomiaru suwmiarkami jest większa niż rozdzielczość i silnie zależy od rodzaju pomiaru, urządzenia odczytowego, a także długości mierzonego wymiaru.

Metodyka pomiaru

Budowa suwmiarki
1 – Stała szczęka do pomiaru wymiarów zewnętrznych; 2 – Ruchoma szczęka do pomiaru wymiarów zewnętrznych; 3 – Stała szczęka do pomiaru wymiarów wewnętrznych; 4 – Ruchoma szczęka do pomiaru wymiarów wewnętrznych; 5 – Noniusz zwiększający dokładność pomiarową do 0,1[mm]; 6 – Noniusz zwiększający dokładność pomiarową do 1/128 cala; 7 – Podziałka calowa z dokładnością 1/16 cala - oznaczone pełne cale; 8 – Dźwignia zacisku ustalającego położenie przesuwnej szczęki; 9 – Podziałka milimetrowa; 10 – Głębokościomierz, do pomiarów głębokości i wymiarów mieszanych

Pomiar suwmiarką polega na ujęciu mierzonego detalu w szczęki suwmiarki (lub wysunięciu wysuwki głębokościomierza na odpowiednią długość) oraz odczytaniu wyniku pomiaru na noniuszu lub wyświetlaczu.

Przy wzorcowaniu suwmiarki (oraz wszystkich pozostałych przyrządów suwmiarkowych, w tym wysokościomierzy i głębokościomierzy suwmiarkowych) wyznaczane są następujące parametry:

• Odchyłka płaskości powierzchni pomiarowych płaskich,
• Odchyłka prostoliniowości krawędzi pomiarowych,
• Odchyłka równoległości pomiędzy powierzchniami pomiarowymi,
• Odchylenie od łącznej szerokości szczęk płasko-walcowych.
• Błędy wskazań w całym zakresie pomiarowym.

W spoinomierzach suwmiarkowych oprócz wyznaczania odchyłki płaskości powierzchni pomiarowych płaskich, wyznacza się dodatkowo:

• Błędy wskazań przy pomiarach spoin na płaszczyźnie,
• Błędy wskazań przy pomiarach spoin w narożach,
• Błędy kątów spoinomierza.

Polska Norma dotycząca przyrządów suwmiarkowych: PN-EN ISO 13385-1:2019-12 i PN-EN ISO 13385-2:2020-10

Przyrządy suwmiarkowe

Inne przyrządy suwmiarkowe to:

• przyrządy suwmiarkowe z czujnikiem zegarowym,
• przyrządy suwmiarkowe z cyfrowym urządzeniem odczytowym (tzw. cyfrowa),
• suwmiarka z wyjściem do transmisji danych,
• suwmiarka uniwersalna z kompletem ramion pomiarowych,
• głębokościomierz suwmiarkowy,
• wysokościomierz suwmiarkowy,
• suwmiarka modułowa (do pomiaru grubości zębów w kole zębatym),
• spoinomierz suwmiarkowy.

Wzorcowanie spoinomierza suwmiarkowego – wyznaczanie błędów wskazań przy pomiarach spoin w narożach

Zobacz też

• średnicówka
• mikrometr

Animacja pokazująca sposób wykonania pomiaru

Bibliografia

• Praca zbiorowa: Mała encyklopedia metrologii. WNT, 1989.brak strony w książce str. 394