Synagoga w Cieszowej
50°40′16″N 18°50′10″E/50,671000 18,836000| Państwo | |
|---|---|
| Budulec |
drewno |
| Data budowy |
ok. 1783 |
| Data likwidacji | |
Położenie na mapie gminy Koszęcin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lublinieckiego  | |
| 50°40′16″N 18°50′10″E/50,671000 18,836000
| |
Synagoga w Cieszowej – jedna z najstarszych synagog na Śląsku, zbudowana przed 1751 prawdopodobnie przez budowniczego istniejącego do dziś kościoła, który powstał właśnie w tym roku. Rozebrana w 1911[1].
Była to budowla wzniesiona na planie prostokąta konstrukcji zrębowej, długa na 19 łokci i szeroka na 11 łokci (ok. 11,5 m x 6,7 m) przykryta dachem czterospadowym pokrytym gontem. Sala modlitw zbliżona w planie do kwadratu, poprzedzona od zachodu w przyziemiu sienią z wejściem w południowej ścianie. Nad sienią na piętrze babiniec, dostępny schodami wbudowanymi w galerię dostawioną do ściany zachodniej. Do snycerskich detali, które jeszcze przy rozbiórce synagogi w 1911 były czytelne, należał hebrajski napis na belce umieszczonej nad wejściem do świątyni, który w języku polskim winien brzmieć: "O, jak przejęte głęboką czcią jest to miejsce, tu nie ma niczego innego jak tylko Dom Boży i tu jest brama prowadząca do nieba[2][3].
Wnętrze było bogato zdobione i zawierało wiele przedmiotów kultu i ozdobnych, takich jak np.: mosiężne żyrandole z XVIII w. i odlewy mosiężne z inicjałami Fryderyka Wielkiego. Profesor Mark Brann, który badał synagogę i cmentarz żydowski w 1899 opisuje w "Die juedischen Altertuemer von Cieschowa" zarówno historię, jak i walory zabytkowe żydowskiej synagogi. Autor w szczególny sposób podkreśla, że synagoga w Cieszowej zaliczana jest do najstarszych i najpiękniejszych na Górnym Śląsku żydowskich domów modlitwy. Szczególnie bezcenne były siedemnastowieczne zawieszone na wschodniej ścianie świątyni płótna z ręcznie napisanymi modlitwami[3].
W 1907 została ona zakupiona przez sadowskiego księdza Karola Urbana za 1200 talarów. Istniały plany sygnowane nazwiskiem Grunwalda przeniesienia synagogi do Drezna, jednakże w cztery lata po zakupie przez ks. Karola Urbana, została ona rozebrana[3].
Dziś na jej miejscu znajduje się figura św. Urbana, patrona wsi, postawiona tam w roku 2005 na pamiątkę 700 lecia Cieszowej a teren pozostaje własnością parafii.[4]
Kilkaset metrów od tego miejsca znajduje się cmentarz żydowski z nagrobkami z XIX wieku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Synagoga (dawna). polska-org.pl. [dostęp 2022-06-23].
- ↑ Maria i Kazimierz Piechotkowie: Bramy Nieba Bóżnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Światai Muzeum Historii Żydów Polskich POLINWarszawa, 2015, s. 273, język polski, ISBN 978-83-942344-0-9
- ↑ a b c Cmentarz żydowski w Cieszowej Jewish cemetery in Cieszowa [online], www.kirkuty.xip.pl [dostęp 2017-11-26].
- ↑ Bożena Kubit, Przemysław Nadolski, Jerzy Krzysztof Kos (red.), Synagogi na Górnym Śląsku, Wydanie pierwsze, Gliwice: Muzeum w Gliwicach, 2021, s. 100, ISBN 978-83-958939-9-5 [dostęp 2023-09-27].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- O synagodze na stronie Parafii św. Marcina Biskupa i Wyznawcy w Cieszowej - strona nie jest dostępna (2022.06.23)
- Synagoga w Cieszowej na portalu Wirtualny Sztetl