Sadów (województwo śląskie)
50°40′16″N 18°45′05″E/50,671111 18,751389
| wieś | |
 Murowany kościół z XIV wieku (przed renowacją ścian frontowych) oraz dzwonnica z XVII wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
1065 |
| Strefa numeracyjna |
35 |
| Kod pocztowy |
42-700[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SLU |
| SIMC |
0135533 |
Położenie na mapie gminy Koszęcin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lublinieckiego  | |
| 50°40′16″N 18°45′05″E/50,671111 18,751389[1]
| |
| Strona internetowa | |
Sadów (śl. Sodowje, niem. Sodow) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie lublinieckim, w gminie Koszęcin. W latach 1945-55 siedziba gminy Sadów.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa pochodzi od słowa sad oznaczającej miejsce porośnięte drzewami owocowymi[3]. Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę miejscowości wymienia Sadow podając jej znaczenie "Gartenland" czyli w języku polskim "ziemia ogrodów"[3]. Nazwa wsi została później fonetycznie zgermanizowana na Sodow[3] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.
W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol."Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego") miejscowość wymieniona jest pod nazwą Sadowe[4][5].
Polską nazwę Sadów śląską Sodów oraz zgermanizowaną nazwę Sodow wymienia również w 1896 roku śląski pisarz Konstanty Damrot[6].
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1002900 | Kopce (hist. Kopca)[9] | część wsi |
| 1002923 | Podlesie (niem. Waldhof)[9] | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Podczas niemieckiego spisu powszechnego w 1910 roku z ogólem 630 mieszkańców 586 zadeklarowało język polski jako ojczysty, a 44 język niemiecki[10].
W ramach plebiscytu na Górnym Śląsku w 1921 roku w Sadowie 304 głosów oddano za pozostaniem w Niemczech, a 149 za przyłączeniem do Polski[11].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Na terenie wsi znajduje się gotycki murowany kościół św. Józefa, konsekrowany w 1331 roku. Jest on jednym z najstarszych kościołów na Śląsku. Do parafii należą obecnie miejscowości Wierzbie, Droniowice oraz Harbułtowice. Wcześniej, do 1869 roku należały do niej 34 miejscowości m.in. Koszęcin, Boronów, Rusinowice i Olszyna wraz z otaczającymi je siołami. Parafia sadowska wzmiankowana była już w połowie XIII wieku.
Wybudowana przy kościele w XVII wieku dzwonnica znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego. W dzwonnicy wiszą dwa dzwony, jeden z roku 1486, drugi z XVII wieku.
W miejscowości znajdują się także:
- Szkoła podstawowa i przedszkole,
- Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, założona w 1925 r.,
- Klub sportowy LKS Pokój Sadów
- Dwa pomnikowe głazy narzutowe, jeden z nich określany jest mianem Pomnik Schilla.
- Boisko do piłki nożnej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 120291
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1131 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 74, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Konstanty Damrot, "Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung : mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen : Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde", Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Lublinitz, 1883.
- ↑ Königlich Preussisches Statistisches Landesamt (Hrsg.), Heft VI Regierungsbezirk Oppeln, „Gemeindelexikon für die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln. Auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom. 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher Quellen bearbeitet vom Königlich Preussischen Statistischen Landesamte.”, Verlag des Königlichen Statistischen Landesamtes, 1912.
- ↑ Wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku, Stefan Dziewulski, odbytka z "ekonomisty", Warszawa 1922 [1]
