Synagoga w Mławie
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Data budowy | |
| Data zburzenia | |
Synagoga w Mławie − zniszczona w 1939 synagoga znajdująca się w Mławie przy ulicy Koziej, zwanej potem Bożniczą.
Pierwsza źródłowa wzmianka o istnieniu w Mławie synagogi pochodzi z akt kapituły katedralnej w Płocku z 4 maja 1551 r. dotyczących sprawy cyrulika mławskiego Ambrożego Broze, który przeszedł na judaizm i jak wynika z tych akt "co szabat do synagogi uczęszczał"[1]. Ta pierwotna zlokalizowana była najprawdopodobniej na przedmieściach Zabrody w sąsiedztwie najstarszego mławskiego cmentarza żydowskiego. Kolejna wzmianka o synagodze pochodzi z 1775 roku, ks. Michał Mdzewski zapisał wizytując mławską parafię: "domów żydowskich jest 14, mają swoją bożnicę na końcu miasta, za miastem zaś chowają się na osobnym kirkucie"[2]
Współczesna zlokalizowana w bliskim sąsiedztwie rynku i istniejąca do 1939 Synagoga została zbudowana w 1856 roku[3] staraniem rabina Wolfa Lipszyca. W części wschodniej od ul.Siennej posiadała cztery wysokie witrażowe okna natomiast od strony północnej i południowej po dwa[3]. Po obu stronach wejścia do synagogi znajdowały się kolumny[3]. Z przedsionka prowadziły schody na babiniec następnie do wnętrza synagogi wchodziło się po schodach w dół tak, że poziom podłogi był niższy od poziomu ulicy[3]. Ściany były pomalowane na czerwono i niebiesko natomiast dach spoczywał na szaro-białych kolumnach[3]. Na wschodniej ścianie znajdowała się "święta skrzynia" Aron ha-Kodesz ze zwojami Tory[3]. Po obydwóch stronach synagogi znajdowały się bejt ha midrasze, w których studiowano święte księgi[4]. We wrześniu 1939 roku, prawdopodobnie w pierwszym dniu po wkroczeniu Niemców do Mławy[5], hitlerowcy spalili synagogę[3]. Ryszard Juszkiewicz twierdzi, że synagoga został przez Niemców podpalona w czasie święta Jom Kippur a zgromadzonym Żydom zabroniono podejmowania działań ratowniczych w stosunku do synagogi i jej wyposażenia[4]. Po zakończeniu wojny nie została odbudowana, a ulica, przy której stała, została zatarta w planie miasta inną zabudową.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Leszek Zygner, Mława − miasto pogranicza, Ciechanów 2002, wyd. Drukarz S.C. i Stowarzyszenie Rozwoju Wiedzy i Umiejętności w Mławie, ISBN 83-905127-7-7
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ "Mława miasto pogranicza" strona 142
- ↑ "Mława miasto pogranicza" strona 143
- ↑ a b c d e f g Ul.Kozia 5 [online], www.architektura-mlawy.pl [dostęp 2018-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-13] (pol.).
- ↑ a b Leszek Zygner, Żydzi w Mławie w okresie międzywojennym, [w:] Leszek Zygner (red.), Żydzi na północnym Mazowszu (1815-1945), recenzent prof. dr. hab. Adam Koseski, Ciechanów-Mława: Państwowa Wyższa Szkoła zawodowa w Ciechanowie. Pracownia Badań nad Dziejami Północnego Mazowsza, 2018, ISBN 978-83-951789-0-0.
- ↑ Lucjan Czerwiński, Życie codzienne w Mławie przed I wojną światową, [w:] Rocznik Mazowiecki, t. 5, Warszawa: Mazowieckie Towarzystwo Naukowe w Warszawie, 1974, s. 386, ISSN 0080-3529.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Synagoga w Mławie na portalu Wirtualny Sztetl