Tazza Farnese
| |
| Rodzaj | |
|---|---|
| Wymiary |
średnica 20 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Tazza Farnese – pochodząca z okresu hellenistycznego[1] starożytna gemma z sardonyksu, eksponowana obecnie w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Neapolu (nr inw. 27611)[2].
Gemma ma kształt talerza o średnicy 20 cm[1][2]. Wykonana została prawdopodobnie dla któregoś ptolemejskiego władcy Egiptu w I wieku p.n.e.[2], John Pollini natomiast datuje ją na czasy Oktawiana Augusta[1]. Na jednej stronie widnieje głowa Meduzy, zaś interpretacja wizerunku umieszczonego na drugiej stronie zabytku nastręcza wiele trudności, niemniej sfinks widniejący na dole pozwala umieścić ją w Egipcie[2]. Tożsamość przedstawionych postaci jest sporna, Ennio Quirino Visconti dopatrywał się w nich Izydy, Horusa i upersonifikowanego Nilu, inni badacze widzą w nich jakieś bóstwa greckie lub alegoryczne wizerunki władców ptolemejskich[1]. W środku gemmy znajduje się otwór o nieznanym pochodzeniu i przeznaczeniu[1].
Zabytek po raz pierwszy wzmiankowany jest na początku XV wieku, znajdował się wówczas w Samarkandzie lub Heracie, gdzie oglądał go Muhammad al-Chajjam. W połowie tegoż stulecia trafił do Italii, przywieziony przypuszczalnie przez cesarza bizantyjskiego Jana VIII lub już po upadku Konstantynopola[1]. W 1538 roku gemma stała się własnością rodziny Farnese, której zawdzięcza swoją nazwę. Pod koniec XVIII wieku wraz z innymi rodowymi skarbami trafiła do Neapolu i znajduje się obecnie w zbiorach tamtejszego Narodowego Muzeum Archeologicznego[1].
W 1925 roku zatrudniony w muzeum niezrównoważony psychicznie ochroniarz w napadzie szału stłukł parasolką witrynę, w której przechowywana była gemma, rozbijając ją w konsekwencji na kilka kawałków. Fragmenty udało się jednak złożyć i skleić[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Encyclopedia of the History of Classical Archaeology. edited by Nancy Thomson de Grummond. London: Routledge, 1996, s. 426. ISBN 1-884964-80-X.
- ↑ a b c d John Boardman: Sztuka grecka. Toruń: Wydawnictwo Via, 1999, s. 251-252. ISBN 83-86642-92-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia (ang.)