Teleskop Einsteina
| Organizacja | |
|---|---|
| Organizacja |
Europejskie Obserwatorium Grawitacyjne (European Gravitational Observatory) |
| Lokalizacja |
euroregion Moza-Ren albo Sardynia |
| Rozpoczęcie budowy |
planowane na 2028 lub później |
| Typ |
detektor fal grawitacyjnych (interferometr) |
| Strona internetowa | |
Teleskop Einsteina – proponowany europejski podziemny detektor fal grawitacyjnych trzeciej generacji[1][2].
30 czerwca 2021 Teleskop Einsteina został wpisany na zaktualizowaną Europejską Mapę Drogową Infrastruktury Badawczej 2021[2][3]. Początek budowy Teleskopu Einsteina jest planowany najwcześniej na 2028[4], a początek obserwacji na 2035. Planowany czas działania detektora to 50 lat[5]. Lokalizacja budowy zostanie wybrana z pomiędzy dwóch propozycji - kandydatami są euroregion Moza-Ren[6] oraz Sardynia[7].
Teleskop Einsteina umożliwi obserwację zlewania się (koalescencji) czarnych dziur w obiekty o tzw. masie pośredniej. Pomoże też rzucić światło na zagadnienia ciemnej materii i ciemnej energii[8].
Teleskop Einsteina umożliwi wykrywanie fal grawitacyjnych pochodzących z odległych regionów Wszechświata, w tym o przesunięciach ku czerwieni o wartościach tak dużych jak 100. Umożliwi to zbadanie okresu w historii Wszechświata sprzed uformowania pierwszej generacji gwiazd[9].
Innym projektem naukowym podobnym do Teleskopu Einsteina jest planowane amerykańskie obserwatorium o nazwie Cosmic Explorer[8].
Teleskop Einsteina będzie miał kształt trójkąta równobocznego o boku długości 10 km. Teleskop będzie się składał z trzech detektorów, a każdy z nich będzie parą interferometrów. Jeden interferometr z każdej pary będzie odpowiadać za detekcję w niskich częstościach, a drugi - w wysokich. Interferometr dla niskich częstości będzie chłodzony do temperatury 10-20 K, podczas gdy ten dla wysokich częstości będzie pracował w temperaturze pokojowej. W detektorze będą panować warunki próżni. Teleskop Einsteina zastosuje techniki znane z detektorów Advanced LIGO oraz Virgo. Teleskop będzie przetwarzać dane w czasie rzeczywistym, aby detekcję fali grawitacyjnej wykrywać na bieżąco. Takie rozwiązanie umożliwi uprawianie astronomii wieloaspektowej, gdzie dany obiekt astronomiczny jest obserwowany przez narzędzia różnego rodzaju[5].
W marcu 2024 rozpoczęły się odwierty geologiczne w euroregionie Moza-Ren mające na celu pomoc w wyborze lokalizacji konstrukcji Teleskopu Einsteina[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Teleskop Einsteina pozwoli poznać "ciemną stronę" Wszechświata [online], Narodowe Centrum Badań Jądrowych, 6 lipca 2023 [dostęp 2024-03-28] (pol.).
- ↑ a b Teleskop Einsteina częścią mapy drogowej ESFRI 2021 [online], Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego, 2 lipca 2021 [dostęp 2024-03-28] (pol.).
- ↑ ESFRI announces the 11 new Research Infrastructures to be included in its Roadmap 2021 [online], European Strategy Forum on Research Infrastructures, 30 czerwca 2021 [dostęp 2024-03-28] (ang.).
- ↑ FAQ - Einstein Telescope. [dostęp 2024-04-02]. (ang.).
- ↑ a b Einstein Telescope: Science Case, Design Study and Feasibility Report [online], Einstein Telescope, 20 sierpnia 2020 [dostęp 2024-03-29] (ang.).
- ↑ Einstein Telescope.
- ↑ Einstein Telescope Italia.
- ↑ a b Polska wśród krajów-założycieli konsorcjum projektu Einstein Telescope [online], Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk, 13 września 2020 [dostęp 2024-03-28] (pol.).
- ↑ Jo van den Brand, The proposed Einstein Telescope gravitational wave observatory gains ground [online], CERN, 16 czerwca 2022 [dostęp 2024-04-10] (ang.).
- ↑ Kickoff of drilling campaign in Hombourg [online], 25 marca 2024.