Toros I (książę Armenii Mniejszej)
| Książę Cylicji | |
| Okres |
od 1102 lub 1103 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
nieznana |
| Data śmierci |
1129 lub 1130 |
| Ojciec | |
| Rodzeństwo |
Leon I |
| Dzieci | |
Toros I (ormiański: Թորոս Ա) – trzeci książę Armenii Cylicyjskiej z dynastii Rubenidów, używał również tytułu Pana Gór. Panował od 1102 lub 1103 roku aż do śmierci. Data jego narodzin nie jest znana[1], natomiast data śmierci jest przedmiotem sporów- najprawdopodobniej był to 17 lutego 1129[2] roku lub 16 lutego 1130 roku[1].
Swoje rządy opierał na sojuszu z łacinnikami[2] i to właśnie dzięki nim mógł osiągać sukcesy, takie jak na przykład zdobycie bizantyjskich twierdz w Anazarbus i Sis, które uczynił swoją stolicą. Głównym zagrożeniem dla jego władztwa były grupy koczowniczych Turków atakujących z północy, które jednak zawsze udawało mu się odeprzeć[2].
Pomścił śmierć króla Gagika II, zabijając morderców odpowiedzialnych za ten zamach. Ten akt zemsty był często używany przez XII wiecznych kronikarzy jako argument na pokrewieństwo między dynastią Rubenidów a Bagratydami.
Przyczynił się również do rozwoju kościoła ormiańskiego w Cylicji, przeznaczając duże sumy na budowę i wyposażenie świątyń.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Toros był starszym synem Konstantyna I i nieznanej z imienia kobiety, która prawdopodobnie była praprawnuczką słynnego generała bizantyjskiego Bardasa Fokasa Starszego[1].
Księstwo odziedziczył po swoim ojcu i władał nim z twierdz Wahka i Parcypert. W 1107 roku, zachęcany przez Tankreda, księcia Galilei, podjął ofensywę w kierunku rzeki Pyramus (obecnie Ceyhan) i zajął, uważaną za niemożliwą do zdobycia[3], twierdzę w Anazarbus[2]. Jego następnym łupem było Sis (współczesne Kozan)[3], które ustanowił swoją stolicą[4]. Zwycięstwa te upamiętnia kościół wzniesiony w Anazarbus.
W 1108 roku wraz z innymi ormiańskimi władcami stawił czoło najazdowi tureckich koczowników pod dowództwem Dafara. Do rozstrzygającej bitwy doszło pod murami zamku Hartan, gdzie Turcy zostali rozgromieni a zwycięzcy podzielili między siebie zdobyte na nich łupy[2]. W 1111 roku znów przyszło mu stawić czoła Turkom. Tym razem najazd był groźniejszy, gdyż na jego czele stał sułtan Ikonium, Malikszah. Wyprawił się on na posiadłości Rubenidów i w pierwszym starciu udało mu się rozbić jedną z ormiańskich armii. Cylicję ocalił jednak Leon, brat Torosa, którego uderzenie zmusiło Turków do odwrotu[2].
Z racji powiązań z Bagratydami (XII wieczni kronikarze ormiańscy twierdzili wręcz że Rubenidzi byli z nimi spokrewnieni) Toros szukał okazji do zemsty na zabójcach ostatniego króla Ani- Gagika II. W 1112 zaatakował Kizistrę, gdzie według informacji mieli przebywać mordercy[2]. Zaskoczony garnizon nie miał szans w starciu z Ormianami, którzy dokonali rzezi załogi i przebywających tam cywilów[2]. Oszczędzono jedynie trzech braci- domniemanych zabójców Gagika. Według relacji Toros odkrył u nich przedmioty należące do króla i w gniewie pobił na śmierć jednego z braci[2]. Pozostali bracia również zostali zabici.
W 1114 roku ormiański władca Wasil Dgha, następca Kogha Wasila, zagrożony przez łacinników zwrócił się o pomoc do Al-Bursukiego, gubernatora Mosulu[4]. Łacinnicy, którzy dowiedzieli się o spisku zorganizowali karną ekspedycję przeciwko Wasilowi, jednak próba zdobycia Rabanu zakończyła się porażką. Wasil, opuszczony przez Al-Bursukiego zwrócił się o pomoc do Torosa a ten zadeklarował chęć sojuszu i zaprosił go na rozmowy. Do żadnych negocjacji jednak nie doszło a Wasil został wtrącony do więzienia i sprzedany Baldwinowi II z Edessy, który zmusił go do zrzeczenia się swych posiadłości i migrację do Konstantynopola[4]. Dalsze wyprawy łacinników przeciwko Ormianom w Cylicji doprowadziły do tego iż w 1117 roku Toros był jedynym niezależnym ormiańskim księciem[4]. Nadal jednak blisko współpracował z krzyżowcami, na przykład w 1118 roku Toros wysłał oddziały pod dowództwem Leona, jako posiłki dla Rogera z Salerno, który oblegał Azaz[2].
Toros zmarł w 1129 lub w 1130 roku. Tron książęcy odziedziczył po nim jego syn- Konstantyn II[1].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ghazarian, Jacob G., The Armenian Kingdom in Cilicia during the Crusades: The Integration of Cilician Armenians with the Latins (1080–1093), Routledge, 2000
- Runciman Steven, Dzieje wypraw krzyżowych: Królestwo Jerozolimskie i frankijski wschód 1100-1187, tom 2, Książnica, 2009
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Lords of the Mountains, Kings of (Cilician) Armenia (Family of Rupen)
- ↑ a b c d e f g h i j Ghazarian, Jacob G., The Armenian Kingdom in Cilicia during the Crusades: The Integration of Cilician Armenians with the Latins (1080–1093), Routledge, 2000
- ↑ a b A History of Armenia by Vahan M. Kurkjian
- ↑ a b c d Runciman Steven, Dzieje wypraw krzyżowych: Królestwo Jerozolimskie i frankijski wschód 1100-1187, tom 2, Książnica, 2009