Trufla wgłębiona
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
trufla wgłębiona |
| Nazwa systematyczna | |
| Tuber mesentericum Vittad. Monogr. Tuberac. (Milano): 40 (1831) | |
Trufla wgłębiona (Tuber mesentericum Vittad.) – gatunek grzybów z rodziny truflowatych (Tuberaceae)[1]. Grzyb jadalny[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tuber, Tuberaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Takson ten w 1831 r. opisał Carlo Vittadini[1]. Synonimy[3]:
- Tuber aestivum var. mesentericum (Vittad.) E. Fisch. 1896
- Tuber culinare var. mesentericum (Vittad.) Zobel 1854
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Owocnik podziemny, bulwiasty, z charakterystycznym wgłębieniem. Występuje ono w różnych jego częściach, ale najczęściej na boku. Osiąga średnicę do 3 cm. Powierzchnia czarna, pokryta drobnymi brodawkami, zazwyczaj pięciokątnymi. Są one różnej wysokości i zwykle na szczycie spłaszczone, ale trafiają się zaostrzone. Gleba w młodych owocnikach jest szklista z licznymi, białymi włókienkami, w starszych lekko szara. Podczas dojrzewania, a także podczas wysychania owocników gleba ciemnieje, staje się żółta, w końcu szarobrązowa. Miąższ owocnika wydziela silny i przyjemny zapach[2].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Opisano występowanie trufli wgłębionej w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii[4]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2021 roku podano jedno stanowisko historyczne i 6 współczesnych[2]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[5]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. W latach 1995–2004 gatunek ten objęty był ochroną częściową, od roku 2004 – ochroną ścisłą[2].
Grzyb podziemny, ektomykoryzowy, żyjący w symbiozie z dębami, grabami i leszczyną. Występuje w lasach, w glebie na podłożu wapiennym[2].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Truflę wgłębioną zalicza się do trufli o najintensywniejszym aromacie. Ma silny zapach fenolu, bardzo przenikliwy, który upiększa potrawy, zwłaszcza dania z makaronu. Ze względu na tę właściwość jest bardzo poszukiwana przez przemysł przetwórczy. Należy do nielicznych trufli, które zachowują swój aromat nawet po ugotowaniu i dlatego można ją stosować również w potrawach wymagających szczególnie długiego przygotowania i gotowania. Na aukcji internetowej w 2021 r. sprzedawano ją w cenie 42 euro za 100 gramów[7].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Trufla wgłębiona bywa mylona z truflą letnią (Tuber aestivum). Są one do siebie bardzo podobne, rozróżnienie tych gatunków utrudnione jest także przez dużą zmienność morfologiczną w obrębie każdego z nich. Ponadto mogą one występować w tym samym siedlisku i dojrzewać w tym samym czasie. Morfologia brodawek na powierzchni owocnika nie jest cechą wystarczająca do pewnego ich rozróżnienia. Również wgłębienie w owocniku trufli wgłębionej nie jest taką cechą, gdyż czasami występuje również u trufli letniej. Bardziej wiarygodne jest rozróżnienie po kolorze gleby; u trufli letniej jest ona jaśniejsza. Pewne rozróżnienie tych gatunków możliwe jest dopiero genetycznym badaniem PCR[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-26].
- ↑ a b c d e Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-26].
- ↑ Mapa występowania trufli wgłębionej na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2021-12-26].
- ↑ Aktualne stanowiska trufli wgłębionej w Polsce [online] [dostęp 2021-12-26].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Fresh black truffle from bagnoli (Tuber mesentericum) – first choice [online] [dostęp 2021-12-26].
- ↑ Giorgio Marozzi i inni, Tuber mesentericum and Tuber aestivum Truffles: New Insights Based on Morphological and Phylogenetic Analyses, „J. Fungi”, 12 (9), 2020, DOI: 10.3390/d12090349 [dostęp 2021-12-26].