Turzyca Hartmana

Turzyca Hartmana
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca Hartmana
	Nazwa systematyczna
	Carex hartmaniorum A.Cajander; Ann. Bot. Soc. Zool.-Bot. Fenn. "Vanamo" 5(5): 23 1935
Synonimy
	Carex buxbaumii subsp. hartmaniorum (A.Cajander) Domin; Carex polygama subsp. hartmaniorum (A.Cajander) Enari,Carex hartmanii;
	Carex buxbaumii subsp. hartmaniorum (A.Cajander) Domin; Carex polygama subsp. hartmaniorum (A.Cajander) Enari,Carex hartmanii;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca Hartmana (Carex hartmaniorum Cajander) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych. Występuje od Francji na zachodzie po zachodnią Syberię na wschodzie^[3]. W Polsce jest gatunkiem ustępującym; rośnie głównie na niżu^[4], w części centralnej i południowej^[5]^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina luźnokępkowa z czołgającymi się rozłogami. Kępy jasnozielone^[4].
Łodyga: O wysokości 30-70 cm. Naga, choć u góry szorstka, o trójkątnym przekroju. Pochwy u nasady czarniawoczerwonawe, sieciowato postrzępione^[4].
Liście: Ciemnozielone, o szerokości 2-4 mm^[4].
Kwiaty: Zebrane w kwiatostan o długości 3-7 cm składający się z 3-5 walcowatych kłosów. Kłosy dolne walcowate, górne — jajowate. Kłos szczytowy walcowaty, o długości 1-3,5 cm i szerokości 4-5 mm. Obupłciowy z nielicznymi kwiatami pręcikowymi w jego dolnej części. Niżej 3-4 (rzadziej 2-5) kłoski żeńskie, z których górne są krótsze i leżą blisko kłoska szczytowego, a dolny jest oddalony od pozostałych. Najniższa podsadka nie jest dłuższa od całego kwiatostanu. Przysadki niesymetryczne, ciemnoczerwonobrązowe z jasną smugą pośrodku; żeńskie zakończone ością. Pęcherzyki jajowate o długości 2-3 mm i szerokości 1,5-2 mm, raczej krótsze od przysadek, brązowawozielone (zielone, w dolnej części brunatne), unerwione, brodawkowane. Dzióbek bardzo krótki, z bardzo małymi, prostymi ząbkami, z trzema znamionami. Pręciki po 3^[4].
Owoc: Orzeszek. Całkowicie wypełnia pęcherzyk^[4].

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

Turzyca Buxbauma, o liściach szarozielonych i maczugowatym kłosku szczytowym, jaśniejszych pęcherzykach, kłoskach żeńskich oddalonych od szczytowego oraz najniższej podsadce zwykle dłuższej od kwiatostanu^[4].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit^[7]. Rośnie na mokradłach – głównie na wilgotnych łąkach, także na brzegach rowów i zbiorników czy skraju szuwarów oraz lasów. Raczej zasobnych w wapń^[4]. Kwitnie w maju, czerwcu^[7] i lipcu^[4]. Gatunek charakterystyczny łąk z rzędu Molinietalia^[8].

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Roślina umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[9]. Znajduje się także na czerwonych listach Niemiec i Czech^[6]. Zagrożenie wynika ze zmian w stosunkach wodnych^[4].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Epitet gatunkowy upamiętnia szwedzkiego botanika Carla Hartmana^[10]. W literaturze częsta jest forma Carex hartmanii^[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-11-20] (ang.).
↑ Carex hartmanii na eMonocot [dostęp 2017-11-20]
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j PiotrP. Sikorski PiotrP. i inni, Atlas turzyc z kluczami do oznaczania gatunków, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2020, s. 144-145, ISBN 978-83-7763-460-8 .
↑ Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ ^a ^b Zofia Sotek. The distribution of Carex hartmanii Cajander in Poland. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”. 77 (4), s. 323-326, 2008.
↑ ^a ^b Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ Matuszkiewicz Władysław: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-01-13520-4.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Carex hartmaniorum [online], International Plant Names Index .
↑ JacobJ. Koopman JacobJ., Carex hartmaniorum A. Cajander, de gecorrigeerde naam voor Carex hartmanii Cajander (Cyperaceae), „Gorteria – Dutch Botanical Archives”, 2018, s. 40-41 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-11-20] (ang.).

[3] Carex hartmanii na eMonocot [dostęp 2017-11-20]

[multico-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j PiotrP. Sikorski PiotrP. i inni, Atlas turzyc z kluczami do oznaczania gatunków, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2020, s. 144-145, ISBN 978-83-7763-460-8 .

[atpol-5] Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 978-83-61191-72-8.

[sotek-6] Zofia Sotek. The distribution of Carex hartmanii Cajander in Poland. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”. 77 (4), s. 323-326, 2008.

[szafer-7] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

[8] Matuszkiewicz Władysław: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-01-13520-4.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ipni-10] Carex hartmaniorum [online], International Plant Names Index .

[11] JacobJ. Koopman JacobJ., Carex hartmaniorum A. Cajander, de gecorrigeerde naam voor Carex hartmanii Cajander (Cyperaceae), „Gorteria – Dutch Botanical Archives”, 2018, s. 40-41 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]