Przejdź do zawartości

Tympanoctomys kirchnerorum

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tympanoctomys kirchnerorum
Teta, Pardiñas, Sauthier & Gallardo, 2014
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

Nadrodzina

Octodontoidea

Rodzina

koszatniczkowate

Rodzaj

wiskaczoszczur
Yepes, 1941

Gatunek

Tympanoctomys kirchnerorum

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]

brak danych

Tympanoctomys kirchnerorum – gatunek gryzonia z rodziny koszatniczkowatych (Octodontidae)[2], jeden z trzech (obok żyjącego Tympanoctomys barrerae i wymarłego Tympanoctomys cordubensis) przedstawicieli rodzaju Tympanoctomys. Endemit południowo-środkowej Argentyny. Występuje na półpustynnych stepach z solniskami. Jest roślinożerny. Ze względu na niewielki zasięg, specjalizację ekologiczną i plany lokalnych przedsięwzięć gospodarczych należy do gatunków zagrożonych[3].

Odkrycie gatunku

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek został odkryty przez zespół naukowców z Centro Nacional Patagónico w składzie: Pablo Teta, Ulyses F. J. Pardiñas, Daniel E. Udrizar Sauthier & Milton Gallardo i po raz pierwszy naukowo opisany w 2014 na łamach Journal of Mammalogy[3]. Jest pierwszym od 50 lat gatunkiem ssaka odkrytego na terenie Patagonii[4].

Nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Tympanoctomys wykazują duże podobieństwo do pozostałych członków rodziny koszatniczkowatych[5], ale jedną z istotnych różnic w anatomii jest szczególnie rozwinięta kość bębenkowa[6] w części skroniowej czaszki. Ta cecha została zasygnalizowana w nazwie rodzajowej (gr. tympa czyli bęben; ang. tympanic bone = kość bębenkowa). Człon „octo-” w nazwie rodzajowej odnosi się do wspólnej cechy gryzoni z rodziny Octodontidae, u których powierzchnia żucia trzonowców ma charakterystyczny kształt „ósemki”. Końcowa część nazwy to łacińskie mys, czyli „mysz”[6]. Epitet gatunkowy kirchnerorum jest eponimem mającym na celu upamiętnienie zmarłego prezydenta Argentyny Néstora Kirchnera i jego żony Cristiny Fernández de Kirchner[7].

Genetyka

[edytuj | edytuj kod]

Tympanoctomys kirchnerorum ma w każdej komórce po cztery zestawy haploidalnych chromosomów[4] (poliploidia). T. kirchnerorum i T. barraere to jedyne znane tetraploidalne ssaki – pozostałe gatunki ssaków (w tym człowiek) są diploidalne[8]. Garnitur chromosomowy T. kirchnerorum tworzy 18 par (2n=36) chromosomów; FN=102[9].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

T. kirchnerorum jest gryzoniem średniej wielkości, pod względem anatomicznym podobnym do krewnych z rodziny koszatniczkowatych, szczególnie do T. barrerae, aczkolwiek jest od niego wyraźnie mniejszy i zachowuje sporo odrębnych cech morfometrycznych[3]. Tułów wraz z głową osiąga długość 111–136 mm przy masie ciała 50–80 g. Długość ogona: 111–120 mm, ucha 14–15 mm, a tylnej łapy 29–35 mm[9]. Sierść jest wybarwiona na jasny, żółtawy kolor. Ogon jest długi – stanowi około 43-50% łącznej długości ciała i pokryty jest sierścią. Na końcu ogona występuje dłuższy włos tworzący „pędzel” podobny do zakończenia ogona koszatniczki pospolitej[3].

Tryb życia

[edytuj | edytuj kod]

T. kirchnerorum wiedzie nocny tryb życia[9].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Tympanoctomys kirchnerorum to gatunek endemiczny, zasięg występowania obejmuje 5 stanowisk (solnisk stepowych) na obszarze prowincji Chubut w środkowo-południowej części Argentyny, w dolinie rzeki Chubut[3]. Stanowiska są zlokalizowane na wysokości 500 m n.p.m.[9]

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Podobnie jak inni przedstawiciele rodziny koszatniczkowatych jest roślinożercą, żyje jednak w specyficznym, zasolonym środowisku, porośniętym jedynie przez rośliny solniskowe[10]. Jest dobrze przystosowany do życia na obszarach pustynnych. Do oczyszczania pokarmu z osadu soli wykorzystują swoje stopy, pędzel włosów ogona oraz sierść wokół jamy ustnej[4].

Zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

Nowo odkryty gatunek jest zagrożony wymarciem. Ryzyko to zwiększają plany zwiększenia zasięgu hodowli owiec i projekty wydobycia uranu na terenach siedlisk tych gryzoni[3].


Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tympanoctomys kirchnerorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  2. K. Kowalski: Mały Słownik Zoologiczny. Ssaki. Wiedza Powszechna, Warszawa, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
  3. a b c d e f Pablo Teta, Ulyses F. J. Pardiñas, Daniel E. Udrizar Sauthier i Milton H. Gallardo. A new species of the tetraploid vizcacha rat Tympanoctomys (Caviomorpha, Octodontidae) from central Patagonia, Argentina. „Journal of Mammalogy”. 95 (1), s. 60–71, 2014. DOI: 10.1644/13-MAMM-A-160. (ang.). 
  4. a b c red.: Conozca al T. kirchnerorum, nuevo roedor patagónico. bbc.co.uk, 2013-12-06. [dostęp 2014-04-06]. (hiszp.).
  5. B. Lawrence: A New species of Octomys from Argentina. Proc.New England Zoological Club, 1941.
  6. a b Gabriela B. Diaz, Ricardo A. Ojeda, Milton H. Gallardo, Stella Giannoni. Tympanoctomys barrerae. „Mammalian Species”. 646, s. 1-4, 2000. (ang.). 
  7. red.: Descubren nueva especie de roedor y lo llaman “Kirchner” El hallazgo fue en Chubut y a la rata vizcachera patagónica se la bautizó así en honor al difunto expresidente.. tn.com.ar, 2013-12-08. [dostęp 2014-04-06]. (hiszp.).
  8. Milton H. Gallardo, J. W. Bickham, R. L. Honeycutt, R. A. Ojeda & N. Köhler. Discovery of tetraploidy in a mammal. „Nature”. 401, s. 341, 1999. DOI: 10.1038/43815. (ang.). 
  9. a b c d A. A. Ojeda: Family Octodontidae (Viscacha rats, Degus, Rock Rats and Coruro). W: Don E. Wilson, Thomas E. Lacher Jr, Russell A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 547. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  10. Michael A. Mares, Janet K. Braun, Ruben Barquez, Monica Díaz: Two new genera and species of halophytic desert mammals from isolated salt flats in Argentina. Occasional Papers, Museum of Texas Tech University, 2000.