Ulica Polanki w Gdańsku
| Oliwa, VII Dwór | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Brama wjazdowa II Dworu przy ul. Polanki 124 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
2,9 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Gdańska  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 54°23′53,2″N 18°33′50,6″E/54,398100 18,564056
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Polanki (niem. Pelonkerweg) – jedna z ważniejszych ulic w dzielnicy Gdańska – Oliwie. Ulica ta przez długie wieki była głównym traktem pocztowym prowadzącym z Gdańska, przez Wrzeszcz, do znajdującego się w Oliwie opactwa cystersów i dalej, jako Via Mercatorum wzdłuż wybrzeża Bałtyku na zachód[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Polanke (lub Polane) pojawiła się w 1279 roku w odniesieniu do szeregu osad, jakie powstały wzdłuż traktu na śródleśnych polanach u wylotu dolinek morenowych wzgórz okalających Gdańsk od zachodu. Na rozwój i kształtowanie się osad przemożny wpływ miał zakon cystersów, który był gospodarzem tych ziem od końca XII wieku.
W XVII wieku, po zachodniej stronie traktu, u stóp wzgórz morenowych, wybudowano osiem reprezentacyjnych rezydencji zamożnych gdańszczan[2]: I Dwór, II Dwór, III Dwór, IV Dwór, V Dwór, VI Dwór, VII Dwór, VIII Dwór[3].
Początkowo, w XVII wieku były to założenia niewielkie, parterowe, o budowie szkieletowej z charakterystycznymi mieszkalnymi wystawkami poddasza[4]. W XVIII wieku nadawano im kształt jednopiętrowego dworku z kolumnowym gankiem od frontu, nad którym był taras. Istotną częścią były ogrody, gdzie wytyczano malownicze ścieżki, wznoszono posągi i stawy z mostkami, kaskady i fontanny. Do rezydencji prowadziły wysadzane drzewami aleje[5].
Na przełomie XVIII i XIX wieku dwory otrzymały formy klasycystyczne, przy czym dwory III i V zostały zmodernizowane, a I i II wzniesione od nowa; w ich ogrodach powstały dalsze altany, pawilony i groty. Dzięki tym przemianom Polanki zyskały pełnię uroku bogatej architektury[6].
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Ulica, która w średniowieczu rozpoczynała się u domu bramnego opactwa, w XVIII lub XIX wieku została wyprostowana i zaczyna się obecnie przy ulicy Opata Rybińskiego na wysokości wschodniej pierzei Starego Rynku Oliwskiego, skąd biegnie prosto na południe mijając po lewej, przed skrzyżowaniem z ulicami Obrońców Westerplatte i Alfa Liczmańskiego, targowisko miejskie.
Dalej, po prawej – przed skrzyżowaniem z ulicami Stefana Żeromskiego i Podhalańską – znajdują się dom zakonny (Parafia Matki Bożej Królowej Korony Polskiej w Gdańsku) oo. cystersów i V Liceum Ogólnokształcące. Później, aż do ulicy Antoniego Abrahama, prawą pierzeję ulicy stanowią stoki wzgórz morenowych i wspomniane wyżej dwory oraz kilka większych budowli, jak Dom Opieki Społecznej, Szpital Dziecięcy, czy 7 Szpital Marynarki Wojennej.
Po lewej stronie, na wysokości szpitala dla dzieci (IV Dwór) i nienazwanej (obsadzonej na krótkim odcinku topolami, a dalej starymi wierzbami) alei biegnącej w głąb lasu, znajduje się rezydencja byłego prezydenta RP, Lecha Wałęsy[7]. Dalej po tej samej stronie, między ulicami Macierzy Szkolnej i Tadeusza Czarnowskiego, znajdują się domy studenckie oraz hotel asystencki należące do Uniwersytetu Gdańskiego.
Latem 2020 na filarach wiaduktu kolejowego przy ul. Polanki powstał mural z wizerunkiem Brunona Zwarry[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ F. Mamuszka, Oliwa, s. 13.
- ↑ Dwory przy Polankach. trojmiasto.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-31)]..
- ↑ F. Mamuszka, Oliwa, s. 57.
- ↑ Historia Gdańska, T. III/1, s. 27.
- ↑ Historia Gdańska, T. III/1, s. 722-723.
- ↑ Historia Gdańska, T. III/2, s. 11.
- ↑ Tak mieszka Lech Wałęsa. Bajeczna willa, spełnienie marzeń. 2021-11-28. [dostęp 2022-08-28].
- ↑ Mural z wizerunkiem gdańskiego pisarza Brunona Zwarry powstaje na wiadukcie PKM. 2020-07-28. [dostęp 2020-07-28].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Franciszek Mamuszka: Oliwa: Okruchy z dziejów, zabytki. Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00938-9.
- Teresa Grzybkowska: Gdańsk. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000. ISBN 83-7023-770-3.
- Edmund Cieślak, Zbigniew Nowak, Jerzy Stankiewicz, Jerzy Trzoska: Historia Gdańska. T. III / 1: 1655-1793. Gdańsk: Instytut Historii PAN, 1993. ISBN 83-215-3251-9.
- Czesław Biernat, Edmund Cieślak, Zbigniew Nowak, Jerzy Stankiewicz, Władysław Zajewski: Historia Gdańska. T. III / 2: 1793-1815. Gdańsk: Instytut Historii PAN, 1993. ISBN 83-215-3257-7.