Urząd Ministra Kontroli Państwowej
Urząd Ministra Kontroli Państwowej – organ państwowy istniejący w latach 1952-1957, powołany w celu kontroli przez Rząd realizacji narodowych planów gospodarczych i wykonania uchwał Rządu oraz czuwania nad przestrzeganiem dyscypliny państwowej, gospodarczej i finansowej. Urząd Ministra Kontroli Państwowej powstał w miejsce zniesionej Najwyższej Izby Kontroli i przejął jej agendy.
Powołanie Urzędu[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie ustawy z 1952 r. o kontroli państwowej powołano Urząd Ministra Kontroli Państwowej[1]. Uchwałą Rady Ministrów z 1952 r. w sprawie statutu organizacyjnego Ministerstwa Kontroli Państwowej nadano Ministerstwu statut[2].
Minister Kontroli Państwowej koordynował działalność kontroli państwowej w powiązaniu z działalnością kontroli finansowej oraz innych rodzajów kontroli według zasad, które określiła Rada Ministrów.
Zakres działania kontroli państwowej[edytuj | edytuj kod]
Zakresem działania kontroli państwowej objęte były:
- ministerstwa, komisje i komitety oraz centralne urzędy, sprawujące funkcje naczelnych organów administracji państwowej, jak również podległe im urzędy,
- przedsiębiorstwa, zakłady i instytucje państwowe oraz pozostające pod zarządem państwowym,
- spółdzielnie oraz organizacje i przedsiębiorstwa spółdzielcze,
- organizacje i instytucje korzystające z pomocy Państwa albo wykonujące czynności zlecone przez Państwo.
Zadania kontroli państwowej[edytuj | edytuj kod]
Do zadań kontroli państwowej należała:
- kontrola działalności produkcyjnej, gospodarczej, finansowej i organizacyjno-administracyjnej kontrolowanych jednostek, a w szczególności ewidencjonowania, przechowywania i rozchodowania środków pieniężnych i materiałowych oraz gospodarowania nimi,
- kontrola wykonywania uchwał Rządu i zadań planowych,
- przedstawianie Rządowi uwag do sprawozdań o wykonaniu budżetu Państwa w terminie i trybie ustalonym przez Radę Ministrów,
- przedstawianie Rządowi w przypadkach szczególnej wagi sprawozdań i wniosków z poszczególnych wyników kontroli, wymagających rozpatrzenia przez Rząd.
Kontrola państwowa czuwała nad ochroną własności społecznej i przestrzeganiem legalności, gospodarności, rzetelności i celowości w całokształcie działalności kontrolowanych jednostek oraz prowadzi walkę z przerostami aparatu administracyjnego i z biurokratyzmem.
Rodzaje kontroli państwowej[edytuj | edytuj kod]
Kontrola państwowa dokonywała:
- kontroli wstępnej, tj. kontroli czynności zamierzonych,
- kontroli faktycznej, tj. kontroli czynności w toku ich wykonywania,
- kontroli następnej, tj. kontroli czynności dokonanych.
Kontrola wstępna wykonywana była jedynie w przypadkach określonych odrębnymi uchwałami Rządu.
Kontrola państwowa przeprowadzała kontrole planowe oraz dorywcze z własnej inicjatywy i na zlecenie Rządu.
Organizacja kontroli państwowej[edytuj | edytuj kod]
Organizację wewnętrzną Ministerstwa Kontroli Państwowej określał statut organizacyjny nadany przez Radę Ministrów[2].
Rada Ministrów określiła w drodze rozporządzenia organizację i zakres działania terenowych jednostek kontroli państwowej.
Do pracowników kontroli państwowej stosowano przepisy o państwowej służbie cywilnej, jeżeli ustawa lub przepisy szczególne nie stanowiły inaczej.
Pracownicy kontroli państwowej podlegali Ministrowi Kontroli Państwowej i w sprawowaniu swoich funkcji kontrolnych byli niezależni od organów terenowych.
Pracownicy kontroli[edytuj | edytuj kod]
Pracownicy kontroli państwowej nie mogli równocześnie zajmować innych stanowisk w organach państwowych i spółdzielczych.
Z pracą w kontroli państwowej wolno było łączyć stanowisko:
- posła na Sejm lub członka rady narodowej,
- samodzielnego pracownika nauki w szkole wyższej.
Na inne zajęcia uboczne poza wymienionymi mógł udzielić zezwolenia Minister Kontroli Państwowej, jeżeli nie było to połączone z uszczerbkiem dla służby w kontroli państwowej.
Uprawnienia i obowiązki kontroli państwowej[edytuj | edytuj kod]
W celu wykonania zadań określonych w niniejszej ustawie kontrola państwowa miała prawo:
- przeprowadzać kontrole i rewizje oraz sprawdzanie działalności produkcyjnej, gospodarczej, finansowej i organizacyjno-administracyjnej jednostek kontrolowanych,
- delegować swoich pracowników do przeprowadzenia kontroli na podstawie wydanych im każdorazowo pisemnych upoważnień,
- zobowiązywać jednostki podlegające kontroli państwowej do przedstawienia ksiąg, bilansów, planów, rejestrów, wykazów oraz innych akt i dokumentów,
- zobowiązywać jednostki, podlegające kontroli państwowej, do udzielenia wszelkich wyjaśnień i informacji w sprawach objętych zakresem działania kontroli państwowej,
- delegować swoich pracowników do uczestniczenia w naradach kolegiów ministerstw, komisji i komitetów sprawujących funkcje naczelnych organów administracji państwowej oraz urzędów centralnych, jak również w naradach wytwórczych i innych zebraniach zwoływanych przez jednostki objęte zakresem działania kontroli państwowej,
- wstępu do pomieszczeń służbowych, składnic i innych obiektów jednostki kontrolowanej,
- zabierać z jednostek kontrolowanych dokumenty związane z przestępstwami wykrytymi przez kontrolę państwową, jeżeli zachodzi potrzeba zabezpieczenia tych dokumentów,
- zobowiązywać jednostki kontrolowane lub nadrzędne, w drodze wystąpień zawierających spostrzeżenia, uwagi i wnioski do przedsięwzięcia środków zmierzających do usunięcia stwierdzonych przez kontrolę uchybień oraz do powiadamiania kontroli państwowej, w zakreślonym przez nią terminie, o sposobie wykonania wniosków pokontrolnych bądź o zachodzących przeszkodach,
- wzywać i przesłuchiwać świadków i osoby interesowane w trybie przepisów o postępowaniu administracyjnym,
- wzywać biegłych do uczestniczenia w pracach kontrolnych.
Postępowanie kontrolne[edytuj | edytuj kod]
Kontrola państwowa:
- występowała do Prokuratury Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności karnej osób winnych popełnienia ujawnionych w toku kontroli nadużyć lub innych przestępstw,
- sporządzała protokoły w związku z przeprowadzoną kontrolą,
- wydawała postanowienia w razie stwierdzenia w toku kontroli naruszenia przepisów finansowych lub zarządzeń właściwych organów państwowych w sprawach gospodarczych, zobowiązujące kierownika jednostki kontrolowanej lub nadrzędnej do usunięcia naruszenia.
W razie zawinionego naruszenia przepisów wydanych przez właściwe organy państwowe w sprawach finansowych lub ich zarządzeń w sprawach gospodarczych, z którego wynikła szkoda, Ministerstwo Kontroli Państwowej wydawało orzeczenie zobowiązujące winnych do odszkodowania.
Odszkodowanie nie mogły przekraczać trzykrotnej wysokości przeciętnej płacy pracownika za okres ostatnich trzech miesięcy.
Od orzeczenia o odszkodowaniu służyło w terminie dni 14 od daty doręczenia odwołanie do Ministra Kontroli Państwowej.
Ministerstwo Kontroli Państwowej nie wydaje orzeczenia zobowiązującego do odszkodowania w razie pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności sądowej, w tym przypadku o obowiązku odszkodowania i jego wysokości rozstrzyga sąd.
Uprawnienia Ministra[edytuj | edytuj kod]
Minister Kontroli Państwowej mógł za zgodą Prezesa Rady Ministrów lub właściwego rzeczowo Wiceprezesa Rady Ministrów ukarać dyscyplinarnie pracownika jednostki kontrolowanej za jaskrawe naruszenie dyscypliny finansowej lub zarządzeń właściwych władz w sprawach gospodarczych albo za świadome wprowadzenie w błąd kontroli państwowej. W stosunku do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej kary dyscyplinarne za te przewinienia nakładały właściwe władze wojskowe, na wniosek Ministra Kontroli Państwowej, w trybie i na zasadach przewidzianych w przepisach o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne.
Karami dyscyplinarnymi były: upomnienie, nagana, surowa nagana z ostrzeżeniem i usunięcie z zajmowanego stanowiska. Karę usunięcia z zajmowanego stanowiska Minister Kontroli Państwowej mógł nałożyć tylko za zgodą Prezesa Rady Ministrów.
Karę dyscyplinarną orzeczoną przez Ministra Kontroli Państwowej uwidaczniano w aktach osobowych ukaranego. Minister Kontroli Państwowej, mógł ponadto za zgodą Prezesa Rady Ministrów zarządzić jej ogłoszenie w prasie.
Zniesienie Urzędu[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie ustawy z 1957 r. o Najwyższej Izbie Kontroli zniesiono Urząd Ministra Kontroli Państwowe[3]j.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ustawa z dnia 22 listopada 1952 r. o kontroli państwowej. Dz. U. 1952 nr 47 poz. 316
- ↑ a b Uchwała nr 1190 Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 1952 r. w sprawie statutu organizacyjnego Ministerstwa Kontroli Państwowej. M. P. 1952 nr 106 poz. 1639
- ↑ Ustawa z dnia 13 grudnia 1957 r. o Najwyższej Izbie Kontroli. Dz. U. 1957 nr 61 poz. 330