Uszak biały
| Crossoptilon crossoptilon[1] | |||
| (Hodgson, 1838) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
uszak biały | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Uszak biały (Crossoptilon crossoptilon) – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae), podrodziny bażantów (Phasianinae). Występuje endemicznie w południowych Chinach, w szczególności w Tybecie. Bliski zagrożenia. Ptak hodowlany.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Brian Houghton Hodgson. Opis ukazał się w 1838 na łamach The journal of the Asiatic Society of Bengal. Holotyp pochodził z nieokreślonej lokalizacji w Tybecie. Do opisu załączona była czarno-biała rycina. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Phasianus crossoptilon[3]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza uszaka białego w rodzaju Crossoptilon pod nazwą C. crossoptilon[4]. Niektórzy autorzy uznają uszaka popielatego (C. harmani) i białego za jeden gatunek. Różnią się one elementami upierzenia, do tego uszaki białe są nieco większe[5]. Wyróżnia się 4 podgatunki[4][5].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
IOC wyróżnia następujące podgatunki[4]:
- C. c. dolani Meyer de Schauensee, 1937 – południowo-zachodnia prowincja Qinghai (zachodnio-centralne Chiny)[5]
- C. c. crossoptilon (Hodgson, 1838) – południowo-wschodni Tybet i zachodni Syczuan; możliwe, że występuje w północno-wschodnich Indiach w północno-wschodnim stanie Arunachal Pradesh[5]
- C. c. lichiangense Delacour, 1945 – północno-zachodnia prowincja Junnan po południowo-zachodni Syczuan[5]
- C. c. drouynii Verreaux, J, 1868 – wschodni Tybet, między rzekami Jangcy a Saluin[5]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 75–96 cm, w tym ogona 46–58 cm; masa ciała samców 2350–2750 g, samic: 1400–2050 g[5]. Samicę wyróżniają jedynie mniejsze rozmiary, matowe upierzenie – bardziej brązowawe niż szarawe, i brak ostróg. Wymiary szczegółowe dla nieokreślonej liczny osobników C. c. drouynii: długość skrzydła 300–340 mm u samca, 271–308 mm u samicy; długość ogona: 310–365 mm u samca, 280–319 mm u samicy; długość skoku: 74–100 mm u samca i u samicy[6].
Czoło i głowa czarne; na wierzchu głowy pióra krótkie, gęste i jedwabiste. Broda i pokrywy uszne czysto białe. Większą część szyi i ciała porastają pióra szaroniebieskie, najciemniejsze na szyi, piersi i grzbiecie, tam też mają brązowawy nalot. Niższa część grzbietu, kuper, pokrywy nadogonowe i tył spodu ciała są to obszary najjaśniejsze, niemal białoszare. Lotki I rzędu czarnobrązowe; reszta skrzydła również jest czarnobrązowa, ale z szarawymi chorągiewkami zewnętrznymi piór. Ogon opalizujący, niebiesko-czarny; im bliżej nasady, tym bardziej szary. Cały ozdobny ogon składa się z 20 wydłużonych, luźnych piór[6].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia uszaków białych są zbocza górskie, gdzie zamieszkują lasy iglaste (sosnowe i świerkowe) i mieszane zimą, a latem – zarośla brzóz i rododendronów powyżej linii drzew. Zwykle odnotowywane na wysokości 3000–4300 m n.p.m., okazjonalnie do 2800 m n.p.m.[6] W zimie często widywane są stada liczące do 30 osobników, ale w przeszłości stwierdzano i stada po 230 osobników. Poza okresem zimowym uszaki białe przebywają raczej w niewielkich grupach, podobnie jak u uszaków popielatych. Żerują wczesnym rankiem i popołudniem, wtedy również szukają strumieni[6]. Pożywienie nie jest zbadane; możliwe, że uszaki białe żywią się kłączami. Wole ptaka odłowionego w grudniu było pełne jagód jałowca[5].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Prawdopodobnie gatunek monogamiczny. Brak jest wiarygodnych informacji o rozrodzie na wolności; prawdopodobnie okres lęgowy trwa od maja do czerwca. W niewoli zniesienie liczy 4–7 jaj o barwie od szarej do płowej, a inkubacja trwa 24 dni. Wysiaduje tylko samica[6].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje uszaka białego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) nieprzerwanie od roku 2000 (stan w 2020). Wcześniej, w latach 1996 i 1994, gatunek otrzymał rangę narażonego (VU, Vulnerable). Zagrożeniem dla tych kuraków jest wylesianie i odłów, jednakże wyższe partie gór nie są objęte intensywną wycinką. Możliwe, że budowa dróg kolejowych w Tybecie zintensyfikowałaby rozwój turystyki, a co za tym idzie – wycinkę drzew[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Crossoptilon crossoptilon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Crossoptilon crossoptilon, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ B. H. Hodgson. IV. On a new species of Pheasant from Tibet. „The journal of the Asiatic Society of Bengal”. 7, s. 863–885, 1938.
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h McGowan, P.J.K., Kirwan, G.M. & Christie, D.A.: White Eared-pheasant (Crossoptilon crossoptilon). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (22 maja 2016)].
- ↑ a b c d e Steve Madge & Phil McGowan: Pheasants, Partridges, and Grouse. Princeton University Press, 2002, s. 312–313. ISBN 978-0-691-08908-9.
- ↑ White Eared-pheasant Crossoptilon crossoptilon. BirdLife International. [dostęp 2016-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 marca 2016)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).