Verla
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1996 |
Położenie na mapie Finlandii  | |
 61°03′44,28″N 26°38′20,94″E/61,062300 26,639150
| |
Verla – XIX-wieczna wieś na południu Finlandii, ok. 30 km od Kouvoli, lokalizacja zabytkowej fabryki obróbki drewna, masy papierowej, papieru i kartonu, która w 1996 została wpisana na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Fabryka obróbki drewna i tektury
[edytuj | edytuj kod]Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza fabryka obróbki drewna – inwestycja Hugo Neumana[1] – stanęła w Verli w 1872 roku, lecz została zamknięta po pożarze w 1876 roku[2].
Kolejny zakład został wybudowany przez przedsiębiorców zagranicznych (Austriaka – Gottlieba Kreidla i Niemca – Louisa Haenela) w 1882 roku, a głównym udziałowcem przedsięwzięcia był konsul z Wyborga Wilhelm Dippell[1]. Drewniany budynek fabryki został zlokalizowany w bezpiecznej odległości od innych zabudowań drewnianych, tak by zminimalizować ryzyko pożaru[1]. W 1885 roku ukończono budowę rezydencji dla właściciela fabryki a w 1886 siedemnastopokojowy hotel robotniczy[2]. W 1892 po zniszczeniach po kolejnym pożarze, budynek suszarni został odbudowany przy zastosowaniu cegły czerwonej[2]. Całość projektował brat właściciela fabryki Carl Eduard Dippell (1855–1912)[3]. W 1895 roku, kiedy wraz z rozwojem fabryki niezbędny był większy gmach tartaku, Carl Dippell zastosował nowatorskie rozwiązanie budowy – nad starym, drewnianym budynkiem nadbudował nowy, większy, ceglany, a potem stopniowo zastępował ściany starego podporami. W ten sposób budowa nie spowodowała zamknięcia produkcji, na co fabryka nie mogła sobie pozwolić[3].
Po śmierci Wilhelma Dippella w 1906 roku, zakład w Verli został przekształcony w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością a w 1920 przejęty przez przedsiębiorstwo obróbki drewna Kissakoski[1]. W 1922 udziały w zakładzie przejęła firma Kymi (obecnie UPM-Kymmene)[1]. Zakład został zamknięty 18 lipca 1964 po przejściu na emeryturę jego ostatnich pracowników[1]. Przedsiębiorstwo Kymmene zdecydowało o zachowaniu kompleksu fabrycznego i założeniu muzeum dziedzictwa przemysłowego[4].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Zabudowania zakładu utrzymane są w stylu neogotyckim, lecz opierają się na nowoczesnych jak na owe czasy rozwiązaniach materiałowych, np. do umocnienia podłóg fabrycznych zastosowano żelbet[2]. Kompleks fabryczny obejmuje następujące zabudowania:
Rezydencja właściciela fabryki (1885) – drewniany gmach o bogatej ornamentyce, stylu powszechnym w Finlandii od lat 60. XIX wieku; w 1898 dobudowano dwupiętrową więżę, a wokół rezydencji powstał ogród[3]
Suszarnia (1893) – czteropiętrowy budynek z czerwonej cegły w stylu neogotyckim o reprezentacyjnym froncie widocznym od strony rzeki i drogi[3]
Tartak (1895) – budynek z czerwonej cegły w stylu neogotyckim[3]
Magazyn (1902) – budynek z lekkiej cegły skaleniowej z Rakkolanjoki[3]
Malowidła naskalne
[edytuj | edytuj kod]Na wschód od kompleksu, na nadrzecznych skałach znajdują się prehistoryczne malowidła przedstawiające osiem łosi, trzy figury ludzkie i motywy geometryczne[2]. Wiek rysunków datowany jest na ok. 6000 lat[2][b].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Verla Mill Museum: History of the mill. [dostęp 2018-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f UNESCO: World Heritage List Verla. s. 96–97. [dostęp 2018-09-09]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Verla Mill Museum: Architecture. [dostęp 2018-09-09]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Verla Groundwood and Board Mill. [dostęp 2018-09-09]. (ang.).
- ↑ Verla Mill Museum: Prehistorics rock paintings. [dostęp 2018-09-09]. (ang.).
